Παρασκευή 20 Ιουλίου 2018

Μητροπολίτης Σισανίου καί Σιατίστης κκ Παύλος | ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΠΙ ΤΕΛΟΥΣ ΟΡΙΑ


Ἐδῶ καί καιρό κάνω ὑπομονή παρόλο πού νιώθω πικρία καί θλίψη. Ἐδῶ καί καιρό προσπαθῶ νά μήν γράψω αὐτό τό κείμενο. Ὅμως ὅλα ἔχουν τά ὅρια τους καί ἐκεῖνοι πού ξαφνικά ἀνακάλυψαν ὅτι πίσω ἀπό τίς διαμαρτυρίες καί τά συλλαλητήρια γιά τήν Μακεδονία κρύβονται οἱ Ρῶσσοι, οἱ ὁποῖοι χρηματοδότησαν ἀκόμη καί Μητροπολῖτες γιά νά ὑποκινήσουν συλλαλητήρια ξεπέρασαν κάθε ὅριο. Βέβαια ὁ Μητροπολίτης καί ὁ Δήμαρχος τῆς Ἀλεξανδρούπολης ἔδωσαν τήν πρώτη ξεκάθαρη ἀπάντηση.

Θά ξεκινήσω ἀπό τήν ἀρχή. Ἀπό τήν ἡμέρα ἐκείνη πού ὑπογράφηκε ἡ «συμφωνία» τῶν Πρεσπῶν, ἡ συμφωνία τῆς ντροπῆς γιά μένα. Ἦταν ἡ πρώτη φορά πού συμμετεῖχα σέ συλλαλητήριο. Καί οἱ πέντε Μητροπολῖτες τῆς Δυτικῆς Μακεδονίας εἴμασταν ἐκεῖ καί διάβασα μιά κοινή μας δήλωση. Γι’αὐτήν τήν διαδήλωση μίλησε περιφρονητικά ὁ Ὑπουργός τῶν Ἐξωτερικῶν. «Ἦταν, λέει τεσσερις χιλιάδες ἄνθρωποι, ἄρα ὁ λαός ἐγκρίνει τίς ἀποφάσεις μας» τόνισε αὐτάρεσκα. Τό κρατικό ραδιόφωνο μετέδωσε στίς εἰδήσεις ὅτι ἦταν 120 πούλμαν. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι τό «ἀμερόληπτο» κρατικό ραδιόφωνο στήν καλύτερη περίπτωση δηλώνει πάντα τουλάχιστον τό ἕνα τρίτο τῆς ἀληθείας. Τά 120 Πούλμαν ἦταν λοιπόν ἦταν 6.000 ἄνθρωποι. Ἐπί τρία εἶναι 18.000 ἄνθρωποι καί ἐάν σκεφθεῖ κανείς ὅτι ἐπί σειρά χιλιομέτρων ὁ δρόμος γιά τήν Βίγλα ἦταν γεμᾶτος ἀπό αὐτοκίνητα δεξιά καί ἀριστερα μπορεῖ νά ἔχει μιά μικρή ἰδέα γιά τό πόσοι εἴμασταν ἐκεῖ. Προφανῶς ὅμως πολλοί περισσότεροι ἀπό ὅσους ἦταν στούς Ψαράδες. Δέν εἶναι ὅμως στόχος μου νά μιλήσω γιά ἀριθμούς, ἀλλά γιά ἐκκωφαντικές εἰκόνες, γιά ἕνα ζευγάρι εἰκόνων μέ ἀξία μοναδική.

Στήν Βίγλα ἦταν ὁ λαός, στούς Ψαράδες οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐξουσίας. Στήν Βίγλα ἦταν ἡ Ἑλλάδα. Ἡ ἁγνή Ἑλλάδα παρά τά λάθη της. Λίγο πιό κεῖ στούς Ψαράδες, οἱ Ἔμποροι τῶν Ἐθνῶν. Ἡ Ἑλλάδα ἀπό τήν μιά μεριά καί οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐξουσίας ἀπό τήν ἄλλα, πολύ μακρυά ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλο. Ὁ λαός στήν Βίγλα θρηνεῖ γιατί λίγο πιό πέρα ὁ Πρωθυπουργός καί ὁ Ὑπουργός τῶν Ἐξωτερικῶν ἐκποιοῦν τά τιμαλφῆ τοῦ γένους, τήν Ἱστορία Του, τήν γλῶσσα Του, τήν ταυτότητα. Στούς Ψαρᾶδες ἀνταλλάσσονται μαζί μέ τίς ὑπογραφές τά φιλιά τῆς προδοσίας, στή Βίγλα τά δάκρυά ἑνός λαοῦ.

Αὐτή εἶναι ἡ πρώτη εἰκόνα. Ἔρχεται ὅμως καί δεύτερη. Στό Ἑλληνικό ἔδαφος πραγματοποιεῖται ἡ ἐκποίηση καί στό Σκοπιανό θά ἀκολουθήσει ἡ εὐωχία καί τό γλέντι. Ἡ δεύτερη συντριπτική εἰκόνα. Ἐμεῖς δέν εἴχαμε λόγο νά γλεντήσουμε, παρά νά θρηνήσουμε καί θρηνούσαμε. Ἐκεῖνοι εἶχαν λόγο νά γλεντήσουν καί τό γλέντησαν μέ τούς δικούς μας ἄρχοντες τραγικές φιγοῦρες μέσα στήν ἀπομόνωσή τους.

Ὑπάρχει ὅμως καί ἕνα τρίτο περιστατικό πού δείχνει πῶς αἰσθάνονται ὁ Πρωθυπουργός καί ὁ Ὑπουργός τῶν ἐξωτερικῶν. Αἰσθάνονται ὡς ἰδιοκτῆτες αὐτῆς χώρας πού σάν παλιοί ἀφεντάδες καί ὀλιγάρχες ἔκαναν δῶρο ἕνα κομμάτι τῆς ταπεινωμένης πατρίδας μας στόν κ. Νίμιτς γιά τά γενέθλια του, χωρίς νά ντρέπονται καί τοῦ τραγούδησαν μάλιστα καί τό happy birthday to you…. Μοῦ θύμισε λίγο αὐτή ἡ ἱστορία τόν Τίμιο Πρόδρομο ὅπου ὁ Ἡρώδης γιά νά εὐχαριστήσει τήν διεφθαρμένη κόρη ἀποκεφαλίζει τόν Πρόδρομο καί τήν ἁγία Κεφαλή Του τήν χαρίζει στό κοράσιο γιά νά τήν πάει στήν μητέρα της. Βρέστε ἐσεῖς, ἀγαπητοί ἀναγνῶστες ποιός σ’αὐτή τήν ἱστορία ε ἶναι ὁ Ἡρώδης, ποιός εἶναι τό κοράσιο, ποιά εἶναι ἡ Ἡρωδιάδα καί σέ ποιά γενέθλια ἔγιναν ὅλα αὐτά.

Ἔτσι στά ξαφνικά ὅταν μέ ρωτοῦν οἱ ξένοι πού εἶναι ἡ Σιάτιστα, ἡ ἕδρα τῆς Μητροπόλεως μου καί τούς ἀπαντῶ στήν Μακεδονία, ὅπως τούς ἀπαντοῦσα μέχρι σήμερα, θά πρέπει νά ἐξηγῶ ὅτι δέν εἶμαι Σκοπιανός ἀφοῦ ἡ λέξη, τό ὄνομα καί ἡ ταυτότητα δέν ἀνήκουν πλέον στή χώρα μου. Καί ξαφνικά 4.000 ἐπιχειρήσεις πού μέχρι τώρα ἡ ταυτότητα τους ὡς Μακεδόνων καί τῶν προϊόντων τους ὡς μακεδονικῶν πρέπει νά ἀρχίσουν νά τρέχουν γιά νά μήν τούς περάσουν σάν Σκοπιανούς.

Ὁ Πρωθυπουργός δήλωσε ὅτι πήραμε πίσω τό ὄνομα μας. Μᾶλλον μᾶς θεωρεῖ ἀφελεῖς. Ἡ πραγματικότητα εἶναι ὅτι ἕνα κλεμμένο ἀπό τά Σκόπια ὄνομα τούς τό παραδώσαμε μόνοι μας καί μάλιστα μέ τά στηρίγματα τῆς γλώσσας καί τῆς ἐθνότητας. Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Κάποιος δικός μας εἶχε γράψει ὅτι ἐάν ἀφήναμε τούς ἱστορικούς καί τούς γλωσσολόγους θά εἶχαν λύσει τό πρόβλημα σέ ἕνα πρωϊνό. Δέν ὑπάρχει μακεδονική Ἐθνότητα, οὐδέποτε ὑπῆρξε Μακεδονικό κράτος, οὐδέποτε ὑπῆρξε μακεδονική γλῶσσα. Ὁ Πρωθυπουργός καί ὁ Ὑπουργός τῶν Ἐξωτερικῶν ἀναγορεύτηκαν σέ ἱστορικούς καί γλωσσολόγους καί τό ἔλυσαν. Ἡ ἀλαζονεία τῆς ἐξουσίας σέ ὅλο τό θλιβερό μεγαλεῖο της.

Γράφω αὐτό τό κείμενο σέ μιά πολλή δύσκολη ἡμέρα. Τήν ἡμέρα τῆς προδοσίας τῆς Κύπρου. Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἡ «συμφωνία» τῶν Πρεσπῶν ἔγινε κατ’ἐπιταγήν τοῦ Ἀμερικανικοῦ παράγοντα. Ἄς μήν ξεχάσουμε ποτέ ὅτι κατ’ἐπιταγήν καί πάλι τοῦ Ἀμερικανικοῦ παράγοντα ὁ τότε ἀρχηγός τοῦ κράτους ὁ χουντικός Ἰωαννίδης, ἀποπειράθηκε νά δολοφονήσει τόν Ἀρχιεπίσκοπο Μακάριο,- τό τονίζω- κατ’ἐντολή τοῦ Ἀμερικανικοῦ παράγοντα καί παρέδωσε τήν μισή σχεδόν Κύπρο στά χέρια τῶν Τούρκων καί ἀπό τότε ἡ Κύπρος ὑποφέρει. Μήπως θά πρέπει οἱ Κύπριοι ἡγέτες κατά τό παράδειγμα τῶν δικῶν μας νά συνθηκολογήσουν καί νά ἀποδεχθοῦν τήν κατάσταση πού ἔχει διαμορφωθεῖ; Ἡ Ἀμερικανικη πολιτική θά τό ἐπιθυμοῦσε ἴσως καί ἕνα ἀκόμη περιφερειακό πρόβλημα θά εἶχε λυθεῖ.

Ἄς καταλάβει ἡ κυβερνητική ἐξουσία ὅτι ὁ λαός μας στή Μακεδονία, ἀλλά καί στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα δέν ὑποκινήθηκε ἀπό τούς Ρώσσους γιά νά ἐναντιωθεῖ στήν ἀτιμωτική παράδοση τῶν τιμαλφῶν τοῦ Γέννους μας, ἀλλά ἀπό τήν ἄδολη ἀγάπη του γιά τήν Πατρίδα, γιά τήν Μακεδονία. Γιατί ὑπάρχουν ἀκόμη ἄνθρωποι πού εἶναι ἀπόγονοι τῶν Μακεδονομάχων πού θυσιάστηκαν γιά τήν ἐλευθερία τῆς Μακεδονίας. Καί ἐμεῖς οἱ Ἐπίσκοποι αὐτοῦ τοῦ λαοῦ πού ζοῦμε καθημερινά μαζί του ἀφουγκραζόμαστε αὐτό τό λαό καί συμπορεύομαστε μαζί του. Ἄς μήν ψάχνουν γιά χρηματισμένους ἀνάμεσα στό λαό, αὐτό εἶναι ἴδιο καί γνώρισμα τῶν ἀρχόντων ἀπό πολύ παλιά. Ἄλλωστε ὁ χρηματισμός δέν εἶναι μόνο τά χρήματα εἶναι καί τά λάφυρα τῆς Ἐξουσίας. Ψαχτεῖτε ἐσεῖς οἱ πολιτικές δυνάμεις γιά νά δεῖτε τί λέγατε παλαιότερα ἡ μία γιά τήν ἄλλη καί ἀφῆστε μας ἐμᾶς ἥσυχους στήν ταπεινή μας ἀγάπη γιά τήν πατρίδα μας.

Στή συνείδηση τοῦ λαοῦ μας, οἰ δημοσκοπήσεις μιλοῦν γιά τό 86% τοῦ λαοῦ καί τό 49% αὐτῶν πού ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ θεωροῦν ὅτι ἡ «συμφωνία»τῶν Πρεσπῶν μᾶς ταπείνωσε σάν Ἕλληνες, πρόσβαλε τήν ἀξιοπρέπεια μας, ἔθιξε τό φιλότιμό μας, πρόσβαλε τούς ἥρωες μας χάρις στήν θυσία τῶν ὁποίων ἐμεῖς εἴμαστε ἐλεύθεροι σήμερα. Εἶναι κρῖμα πού ξέχασαν οἱ ἡγέτες μας αὐτά πού κάποτε ἔλεγαν. Δέν ὑπάρχει εἰρήνη χωρίς δικαιοσύνη καί μέ αὐτά πού παρέδωσαν θεμελίωσαν τόν ἀλυτρωτισμό τῶν γειτόνων μας. Δυστυχῶς ὅταν ὁ κ. Ζάεφ ὑποδεχόμενος τούς «ἐκλεκτούς» φιλοξενουμένους του εἶπε: «ἐμεῖς οἱ Μακεδόνες ὑποδεχόμεθα ἐσᾶς τούς Ἕλληνες, οἱ δύο Κυβερνητικοί ἀξιωματοῦχοι. ὁ Πρωθυπουργός καί ὁ Ὑπουργός ἐξωτερικῶν δέν εἶχαν τό θάρρος νά τόν διορθώσουν καί νά τοῦ ποῦν τό λιγώτερο: «ἐσεῖς οἱ Βόρειοι Μακεδόνες,  ὑποδέχεσθε ἐμᾶς τοὐς Ἕλληνες Μακεδόνες» γιά νά εἶναι τουλάχιστον συνεπεῖς μέ τά ὑποτιθέμενα κατορθώματά τους. Ἴ σως «διά τούς ὅρκους καί τούς συνανακειμένους» γιά νά μήν χαλάσουν καί τά γενέθλια τοῦ κ. Νίμιτς.Ἔτσι μέ τόν πιό ἐπίσημο τρόπο ἐνώπιον  τοῦ Ἕλληνα Πρωθυπουργοῦ καί τοῦ Ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν ἡ Μακεδονία τελείωσε γιά τήν Ἑλλάδα. Κρῖμα!!!

[agiosdimitriossiatistas.gr]

Τετάρτη 18 Ιουλίου 2018

Ο Προφήτης Ηλίας στην Σιάτιστα

Ο Προφήτης Ηλίας, προς τιμήν και του μαθητή του Προφήτη Ηλία και του μαθητή και διαδόχου του Ελισαίου, κτίστηκε στο κεντρικό ύψωμα της Σιάτιστας το 1701. Τα τυπολογικά  του χαρακτηριστικά, τον κατατάσσουν στην τυπολογία της τρίκλιτης βασιλικής χωρίς τρούλο. Το παρεκκλήσι του ναού είναι αφιερωμένο στον Άγιο Χαράλαμπο.

Στο επισκοπικό θρόνο το 1701 καθόταν ο Ζωσιμάς Ρούσης. Όταν πέθανε, τάφηκε στον περιβάλλοντα χώρο του ναού.

Ο Προφήτης Ηλίας [φωτογραφία Διονύσης Μπόσιακας]

Ο Αναστάσιος Ιωάννου Καλούδης από το Κεπέσοβο των Ιωαννίνων μαζί με τα αδέλφια του, το 1744, αγιογράφησαν τον Προφήτη Ηλία.

Ανάμεσα στις αγιογραφίες που διακοσμούν το εσωτερικό του ναού είναι αυτές των Αγίων Επτάριθμών , της Ρίζας του Ιεσσαί μαζί με τους έλληνες φιλοσόφους, η θυσία του Άβελ, η Δημιουργία και η Έξοδος των Πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο και σκηνές της Δευτέρας Παρουσίας.

Η παρουσία των ελλήνων φιλοσόφων, του Πλάτωνα, του Θουκυδίδη, του Σόλωνα, του Πλούταρχου και της μυθικής ιέρειας Σίβυλλας, αποτυπώνει την επίδραση της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στους  Έλληνες της τότε εποχής. Οι Έλληνες άρχισαν να ερευνούν το παρελθόν τους. Το θέμα υπάρχει και στην Αγία Παρασκευή. Οι έλληνες φιλόσοφοι ζωγραφίστηκαν σε οκτώ εκκλησίες στην Ελλάδα. Οι δύο από αυτές είναι στην Σιάτιστα.

Η ρίζα του Ιεσσαί [1]

Οι Άγιοι Επτάριθμοι, ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος, ο Ναούμ και ο Κλήμης της Αχρίδας, ο Σάββας, ο Αγγελάριος και ο Γκορασδών, οι άγιοι των Σλάβων, ζωγραφίστηκαν σίγουρα κατ’ επιλογήν του Επισκόπου Ζωσιμά ο οποίος δύο φορές είχε ανεβεί στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο Αχριδών (στα σημερινά Σκόπια). Στον ίδιο οφείλεται και το ότι στην Σιάτιστα υπάρχει το όνομα Ναούμ.

Οι Άγιοι Επτάριθμοι [φωτογραφία Γεώργιος Λογδανίδης]

Η επιγραφή στην είσοδο του γυναικωνίτη μας πληροφορεί πως ένας από αυτούς που προσέφεραν χρηματικά για την αγιογράφηση του ήταν και ο πατριάρχης της οικογένειας Χατζημιχαήλ, Νικόλαος. Τα δύο αρχοντικά που σήμερα ανήκουν, το μεν στη Χώρα στην οικογένεια Κανατσούλη και το δε στην Γεράνεια στον Γεώργιο Φίλιο, χτίστηκαν από τα παιδιά του Δημήτρη και Δούκα. Σύζυγος μιας εγγονής του ήταν ο Ιωνάς που έκτισε την εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών.

Στο δεσποτικό η εικόνα [1874] του Αγίου Αμβροσίου Επισκόπου Μεδιολάνων (Μιλάνου) είναι έργο του Σιατιστινού Χριστόδουλου Ζωγράφου.

Στον Προφήτη Ηλία, στις 12 Οκτώβριου 1912 αφού απελευθερώθηκε η Σιάτιστα έγινε δοξολογία μαζί με τα ελληνικά στρατιωτικά αποσπάσματα. Εδώ την περίοδο του Διχασμού με αφορμή την επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, την 21η Φεβρουαρίου 1917, ο Ιωάννης Παπανικολάου ή Παπακολιός εκφώνησε λόγο ενάντια στα συμμαχικά στρατεύματα που είχαν δημιουργήσει ένα από τα μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Βόρεια Ελλάδα. Προκάλεσε την μήνη των Γάλλων και φυλακίστηκε άμεσα στην Θεσσαλονίκη.

Αναμνηστική φωτογραφία μετά την Δοξολογία [Αρχείο Χ. Ράμμου]

Ο Προφήτης Ηλίας είναι ο προστάτης των γουνοποιών γιατί σύμφωνα με την παράδοση με το ένδυμα του από γούνα προβάτου άνοιξε τον Ιορδάνη Ποταμό για να τον διαβεί με τον Ελισαίο και άλλους πενήντα ανθρώπους. Το γούνινο ένδυμα του το παρέδωσε στον Ελισαίο όταν ανέβηκε με το άρμα στον ουρανό. Η παράδοση πάλι μας λέει ότι στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία κήρυξε ο Κοσμάς ο Αιτωλός.

Αυτά τα λίγα για αρχή!

ΠΗΓΕΣ

  1. Μελέτη της συμπεριφοράς του δομικού συστήματος του Ι. Ναού του Προφήτη Ηλία, στη Σιάτιστα του Νομού ΚοζάνηςΜάτσου Βασιλική Νικολάου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού.
  2. Από την πολιτιστική κληρονομιά της Σιάτιστας, Η Παλαιοντολική της Συλλογή, Εκκλησίες - Αρχοντικά - Δημόσια Κτίρια, Αικατερίνη Ζωγράφου, Καλλιόπη Μπόντα


Τρίτη 17 Ιουλίου 2018

Η ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠΑΝΤΖΕΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ Κ.Π.Ε. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ


Η εργασία αυτή "Η ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠΑΝΤΖΕΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΙ Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ Κ.Π.Ε. ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ" παρουσιάστηκε στο 9ο Συνέδριο Γεωπάρκων που διοργανώθηκε στην Λέσβο το 2010. Θέμα του συνεδρίου ήταν "ΓΕΩΠΑΡΚΑ: Μαθαίνοντας από το παρελθόν - Χτίζοντας ένα βιώσιμο μέλλον". Αποδεικνύει την εξωστρέφεια που είχε το ΚΠΕ Σιάτιστας καταβάλοντας μια αδιάκοπη προσπάθεια να δηλώνει όπου μπορούσε την παρουσία του, εκπροσωπόντας την πόλη της Σιάτιστας.

Ένα αξιοσημείωτο της εργασίας του ΚΠΕ Σιάτιστας που εξιστορεί το παρελθόν της παλαιοντολογικής συλλογής της Σιάτιστας αλλά και παρουσιάζει τα σημαντικότερα κομμάτια της συλλογής είναι ότι στην τελευταία του ενότητα διατυπώνει προτάσεις.

Προτάσεις για την αξιοποιήση της παλαιοντολογικής συλλογής της Σιάτιστας στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Προτάσεις που προφανώς προέκυψαν από την εμπειρία που συνεδεύσε την παραγωγή του έργου του ΚΠΕ. Είτε αρνητική, είτε θετική. Ανταποκρινόμενη η εργασία στο πνεύμα του συνεδρίου. Δεν υπάρχει το παρελθόν, υπάρχει και το μέλλον.

Τώρα, τραγική ειρωνία, αν όλα εξελιχθούν ευνοϊκά η περιοχή μας θα αποκτήσει το Γεωπάρκο. Αλλά στην Σιάτιστα δεν υπάρχει πλέον το ΚΠΕ. Ένα ΚΠΕ στο κέντρο της περιοχής του Μπουρίνου και της κοιλάδας του Αλιάκμονα που θα αποκτούσε μεγαλύτερη αξία. Με την βοήθεια της UNESCO πιθανώς οι προοπτικές θα ήταν ακόμα πιο μεγάλες. Στην χειρότερη περίπτωση, η παλαιοντολογική συλλογή και η βοτανολογική συλλογή θα προβαλλόταν απλά ακόμα περισσότερο. 

Όσοι θεώρησαν ότι "έχασε η βενετιά βελόνι" μετά το κλείσιμο του ΚΠΕ στην Σιάτιστα, ας το ξανασκεφτούν καλύτερα. Με συντονιστή το ΚΠΕ Σιάτιστας δεν θα μπορούσαν να γίνουν συνέδρια στην Σιάτιστα, στο Βουδούρειο; Η Κοζάνη και τα Γρεβενά είναι πιθανότερο να είναι οι υποδοχείς τέτοιων εκδηλώσεων.

Εμείς τώρα ας χαιρόμαστε όταν κερδίσουμε κάποιον επιπλέον επισκέπτη στο Τραμπάντζειο που παραστράτησε από την διαδρομή Κοζάνη - Γρεβενά.

Η ομάδα των εκπαιδευτικών που συμμετείχαν στην συγγραφή της εργασίας και εργαζόταν στο ΚΠΕ Σιάτιστας αποτελούνταν από τους, Αναστασία Χατζηζήση, Καλλιόπη Μπόντα, Παναγιώτη Περπέσα, Κωνσταντίνο Τηλαβερίδη και Στέργιο Αντωνιάδη.



ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

Το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας ιδρύθηκε το 1888 από τον απόδημο Σιατιστινό, έμπορο σιτηρών στη Ρουμανία, Ιωάννη Τραμπαντζή. Προικοδοτήθηκε για τη λειτουργία του (αμοιβές εκπαιδευτικών, βιβλία και λοιπά λειτουργικά έξοδα) από τον ιδρυτή του, αφού δεν υπήρχε χρηματοδότηση από κανένα επίσημο φορέα. Στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο δίδαξαν σπουδαίοι εκπαιδευτικοί, που πέρα από τα διδακτικά τους καθήκοντα, παρουσίασαν σπουδαίο συγγραφικό και ερευνητικό έργο. Στους εκπαιδευτικούς αυτούς και στην τοπική κοινωνία οφείλεται η δημιουργία της αξιόλογης Παλαιοντολογικής Συλλογής του Τραμπαντζείου Γυμνασίου. Τη συλλογή ξεκίνησε το 1906 ο καθηγητής φυσικών του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Αναστάσιος Δάνας μαζί με τους μαθητές του.

Το πρώτο κομμάτι της συλλογής, ένας απολιθωμένος χαυλιόδοντας, βρέθηκε στην κοιλάδα του Αλιάκμονα το 1902, και συγκεκριμένα στο χωριό Κίναμη, (σημερινό όνομα Πολύλακκος) από το Ν.Διαμαντόπουλο, που διατηρούσε ζαχαροπλαστείο στην πόλη της Σιάτιστας, παράλληλα όμως επιδίδονταν από μικρός, με πολύ πάθος, στην εξερεύνηση του υπεδάφους και για το λόγο αυτό τον αποκαλούσαν Μαντέμ Πατισάχ.(Βασιλιά Μετάλλων).

Όπως προκύπτει από τον τύπο της εποχής στην περιοχή αυτή βρέθηκε πλήθος  παλαιοντολογικών ευρημάτων, πολλά από τα οποία εστάλησαν στο Παλαιοντολογικό Μουσείο Αθηνών.
Ο καθηγητής φυσικών  Αναστάσιος Δάνας και οι μαθητές του, με την καθοδήγηση των καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών Θ.Σκούφου και Κ.Κτενά, συγκέντρωναν υλικό και εμπλούτιζαν τη συλλογή επί δεκαπέντε χρόνια. Όταν ο Αναστάσιος Δάνας έφυγε από την πόλη της Σιάτιστας, το έργο του συνεχίστηκε από τους καθηγητές του ιδίου σχολείου Ναούμ Λιάκο και Κωνσταντίνο Δάνα.

Ο πόλεμος του ΄40 και η Γερμανοϊταλική κατοχή σημάδεψαν τη συλλογή. Οι γερμανοί στρατιώτες που έμεναν στο κτίριο του Τραμπαντζείου Γυμνασίου κατέστρεψαν τα σημαντικότερα κομμάτια της. Μέρος της συλλογής σώθηκε χάρη στο ενδιαφέρον του επιστάτη του σχολείου και της τοπικής κοινωνίας. Υπάρχουν προφορικές μαρτυρίες κατοίκων που λένε πως γερμανοί στρατιώτες πετούσαν από το παράθυρο της αίθουσας του πάνω ορόφου που φυλάσσονταν η συλλογή, τα απολιθώματα, ενώ από κάτω κάτοικοι της πόλης περισυνέλεγαν τα θρυμματισμένα πλέον οστά. Δυστυχώς την  ίδια τύχη είχαν και άλλες ανεκτίμητες συλλογές και ο σπάνιος εξοπλισμός σε όργανα φυσικής και χημείας από δωρεές ευεργετών του Τραμπαντζείου Γυμνασίου.

Μετά την απελευθέρωση οι καθηγητές του Τραμπαντζείου Γυμνασίου προσπάθησαν να ξαναοργανώσουν τη συλλογή και να διαφυλάξουν ό,τι είχε περισωθεί.  Το  1969 κατασκευάζουν προθήκες για την προστασία της με την οικονομική συνδρομή συμπατριώτη μας και το 1982, με πρωτοβουλία των διευθυντών του Γυμνασίου και Λυκείου και την οικονομική συνδρομή συμπολιτών μας, διαμορφώνεται αίθουσα του σχολείου για την έκθεση των ευρημάτων. Την τοποθέτηση και αξιολόγηση της συλλογής αναλαμβάνει ομάδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με επικεφαλής τον καθηγητή Γεωλογίας –Παλαιοντολογίας Ι.Μελέντη με την επιστημονική υποστήριξη του οποίου διαμορφώνεται και οδηγός της Παλαιοντολογικής αυτής συλλογής. 

Ο καταστροφικός σεισμός του 1995 δυστυχώς επηρέασε και την πολύτιμη αυτή συλλογή μας. Καθώς το κτίριο  υπέστη ζημιές από το σεισμό, η συλλογή μεταφέρθηκε προσωρινά σε αίθουσα του Τραμπαντζείου – Τσίπειου Οικοτροφείου, μέχρι να επισκευαστεί το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο. Οι  ευμετάβλητες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας και η μη συντήρηση της συλλογής προκάλεσαν σημαντικές αλλοιώσεις στα εκθέματα.

Μετά από δεκαπέντε περίπου χρόνια που κράτησαν οι εργασίες αποκατάστασης των ζημιών του κτιρίου του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιάτιστας σήμερα το κτίριο λειτουργεί πάλι και καθώς οι απαιτήσεις των εποχών αλλάζουν, σ΄αυτό δεν στεγάζεται πλέον το Γυμνάσιο και το Λύκειο, αλλά το ΚΠΕ Σιάτιστας. Σε μία αίθουσα του κτιρίου πρόκειται να τοποθετηθεί η συλλογή. Το έργο της συντήρησης, επιστημονικής επαναξιολόγησης, επαναστέγασης και επανέκθεσης της παλαιοντολογικής συλλογής στο ανακαινισμένο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας ανέλαβαν από κοινού η Δρ. Παλαιοντολογίας και αναπλ. καθηγήτρια του ΑΠΘ Τσουκαλά Ευαγγελία,  και ο Dick Mol, συνεργάτης επιστημονικής έρευνας του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Ρότερνταμ και της Διεθνούς Ομάδας/Λέσχης Mammuthus στην Ολλανδία.



ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

Με την επιστημονική υποστήριξη τον καθηγητή Γεωλογίας – Παλαιοντολογίας Ι.Μελέντη διαμορφώθηκε το 1982 οδηγός της Παλαιοντολογικής συλλογής. Σύμφωνα με τον οδηγό αυτό στη συλλογή μεταξύ των άλλων συμπεριλαμβάνονται:

Α)Τμήμα βραχίονος Μαμμούθ,  τμήματα μηρού και κεφαλή μηρού, τμήματα χαυλιοδόντων, τμήματα κνήμης, τμήματα ωμοπλάτης, τμήμα κάτω γνάθου με γαλακτικά δόντια, αστράγαλος και πολλά ελάσματα δοντιών Μαμούθ των ειδών Mammuthus trogontherii [POHLIG]  και Mammuthus primigenius [BLUMENBACH], 
Β)Τμήμα βραχίονος, κνήμης και γνάθου καθώς και τμήμα κάτω γνάθου νεαρού Ρινόκερου του είδους Coelodonta antiquitatis [BLUMENBACH],
Γ) Δόντια, μεταταρσικά και αστράγαλος  αλόγου του είδους Εquus abeli [ANTONIUS]
Δ)Τμήμα λεκάνης ελαφιού και τμήματα από κέρατα ελαφιού του είδους Cervus elaphus LINNE .
Ε) Αστράγαλος, κορυφή κέρατος και κάτω τμήμα βραχίονος βοοειδούς του είδους Bos primigenius BOJ.
ΣΤ) Aπολιθώματα ελασματοβραγχίων και γαστεροπόδων: Pecten, Cardium, Ostrea crassisima, Hippurites sp,  ostrea lamellosa Pecten sp, κοράλλια, Turitella sp, Nerinea sp, Meretrix sp, Actaeonella sp.

Με την επανέκθεση της συλλογής στο ανακαινισμένο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας θα εκτεθούν και τρισδιάστατες επιστημονικές αναπαραστάσεις που  αφορούν προϊστορικά προβοσκιδωτά τα οποία ζούσαν στην περιοχή πριν από εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια χρόνια. Το υλικό αυτό είναι ήδη έτοιμο και έχει παραδοθεί από την ομάδα που ανέλαβε το έργο της συντήρησης, επιστημονικής επαναξιολόγησης, επαναστέγασης και επανέκθεσης. Επίσης θα εκτεθεί και επιστημονική αναπαράσταση του μαστόδοντα Mammut borsoni και του Ελέφαντα  με τους ίσιους χαυλιόδοντες (Elephαs antiquus), o οποίος θα αποτελέσει και το κεντρικό σημείο αναφοράς της έκθεσης, εφόσον τα απολιθώματά του κυριαρχούν σε αυτήν .



ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ – ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Σήμερα η συλλογή από επιστημονική άποψη  κρίνεται εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, από την οποία μπορούμε να μάθουμε για την εξέλιξη των προβοσκιδωτών, την προϊστορική κληρονομιά της περιοχής, καθώς τα απολιθώματα είναι οι αποδείξεις της ζωής του παρελθόντος ενός ζωντανού πλανήτη που αλλάζει συνέχεια και τέλος μπορούμε να μάθουμε πως οι κλιματικές αλλαγές έχουν επιδράσει στην εξαφάνιση των ειδών. 

Η Π.Ο του ΚΠΕ Σιάτιστας είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την ανάδειξη της παλαιοντολογικής αυτής συλλογής και  να σχεδιάσει και να εντάξει δράσεις στα προγράμματα της σχετικές με τη συλλογή αυτή. Οι δράσεις αυτές δεν θα περιοριστούν σε μια επίσκεψη στη συλλογή, αλλά μπορούν να συμπεριλάβουν επισκέψεις στους χώρους που βρέθηκαν τα ευρήματα, εργασίες πεδίου, μουσειοσκευές, συμπλήρωση φυλλαδίων, συγγραφή άρθρων, DVD,  κ.λ.π.

Πιο συγκεκριμένα, μέσα από το πρόγραμμα του ΚΠΕ Σιάτιστας «ΕΦΗΜΕΡΙΣ-Τύπος και περιβάλλον», οι μαθητές θα μπορούσαν να συγγράψουν άρθρα για τη σχολική τους εφημερίδα και τον τοπικό τύπο, που αποσκοπούν στην ανάδειξη και αξιοποίηση της συλλογής, καθώς και να αναζητήσουν και να σχολιάσουν άρθρα σχετικά με τη συλλογή, με τη γεωλογική μας κληρονομία, τα μνημεία της φύσης και τα μουσεία. Μέσα από το πρόγραμμα  «Ο δρόμος των καραβανιών της Παναγίας και των Καβαλάρηδων», οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν την κοιλάδα του Αλιάκμονα όπου βρέθηκαν πολλά από τα εκθέματα, να επισκεφτούν το Δημαρχείο του Δήμου Ασκίου όπου υπάρχει η έκθεση με τον Ελέφαντα του Καλονερίου, που βρέθηκε πρόσφατα, κατά την εκτέλεση των έργων διάνοιξης της Εγνατίας Οδού και να μάθουν για τις διεργασίες με τις οποίες σχηματίστηκαν τα απολιθώματα αυτά, καθώς επίσης και τις αιτίες που τα έφεραν στο φως.

Μέσα από τις δράσεις αυτές, πέρα από τις γνώσεις που θα αποκομίσουν οι μαθητές σε θέματα σχετικά με την προϊστορική κληρονομιά της περιοχής και τις διεργασίες που γίνονται στον πλανήτη μας, μπορεί να αναδειχθεί και ο πολυδιάστατος ρόλος της εκπαιδευτικής κοινότητας και της τοπικής κοινωνίας στη διατήρηση των μνημείων της φύσης και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η παλαιοντολογική συλλογή του Τραμπαντζείου Γυμνασίου Σιάτιστας αποτελεί παράδειγμα συνεργασίας τοπικής κοινωνίας, μαθητών, εκπαιδευτικών και επιστημονικής κοινότητας που είναι επιδίωξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Παράλληλα μας θυμίζει και τα δεινά του πολέμου και της κατοχής καθώς και τις συνέπειες τους στα μνημεία της φύσης, στην φυσική και πολιτιστική μας κληρονομιά, αφού η συλλογή που σώζεται σήμερα είναι ότι απέμεινε από μία πολύ μεγάλη και αξιόλογη συλλογή που δυστυχώς κατέστρεψαν οι κατακτητές.

Η ύπαρξη στην περιοχή μας παρόμοιων συλλογών, πχ μουσείο Μηλιάς Γρεβενών, Ελέφαντας Καλονερίου, κ.λπ, το ιδιαίτερο γεωλογικό ενδιαφέρον του Μπούρινου, που είναι από τις λίγες περιοχές του πλανήτη μας στις οποίες μπορούμε να βρούμε υλικά από το μανδύα του, ο εντοπισμός πριν από λίγα χρόνια σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου, τμημάτων απολιθωμένων  κορμών γεμάτων με κρυστάλλους χαλαζία στην περιοχή του Παλαιόκαστρου Σιάτιστας και η ύπαρξη πολλών μνημείων της φύσης στην ευρύτερη περιοχή, αποτελεί κίνητρο συνεργασίας και δημιουργίας σχετικού δικτύου.

Όλα τα παραπάνω με τη συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων, των τοπικών κοινωνιών, των επιστημόνων και τη φροντίδα της πολιτείας πρέπει να αναδειχτούν και  να προστατευτούν.
Το κτίριο που στεγάζεται η συλλογή με τους χώρους που διαθέτει, την προσβασιμότητα  και τον άρτιο εξοπλισμό του είναι ιδανικό για την πραγματοποίηση σεμιναρίων, ημερίδων και εκθέσεων που θα αποτελέσουν μέσα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της γεωλογικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά παράλληλα και παράγοντα ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας και ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


  • Αποστόλου Ιωάννου, Ιστορία της Σιατίστης, Εκ.Οίκος Δημητράκου Α.Ε., Εν Αθήναις 1929
  • Δάρδας Αναστάσιος «Ίδρυση και λειτουργία του Τραμπαvτζείου Γυμvασίου Σιατίστης με την εποπτεία της Εκκλησίας» έκδοση του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών Θεσσαλονίκη 1997
  • Ζωγράφου Αικατερίνη, Ένα μουσείο … ηλικίας 103 ετών, www.siatistanews.gr
  • Μπόντας Γεώργιος, Η παλαιοντολογική συλλογή της Σιάτιστας, Θεσσαλονίκη 1988
  • Σιατιστέων Μνήμη, Λεύκωμα Συλλόγου Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1772


Σάββατο 14 Ιουλίου 2018

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ. Τι θα γίνει με τα αρχοντικά;

Όπως και να έχουν τα πράγματα, οι εκλογές θα γίνουν το νωρίτερο το Μάιο του 2019 και το αργότερο τον Νοέμβριο του ίδιου έτους. Για τον Δήμο Βοίου, δύο είναι αυτοί που έχουν δηλώσει ξεκάθαρα την πρόθεση τους να κατέβουν ως επικεφαλείς συνδυασμών και να ζητήσουν την ψήφο τον δημοτών του Βοίου. Η δημαρχία δεν είναι απλά η διοίκηση του δήμου. Είναι η υλοποίηση του οράματος που ο Δήμος θα θέσει. Η περίπτωση του μεγάλου γεωγραφικά αραιοκατοικημένου δήμου μας είναι αρκετά δύσκολη. Όλοι το γνωρίζουν.


Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, το ραδιόφωνο επιτρέπουν στους υποψηφίους να αποφύγουν τον χαρτοπόλεμο και να απαντήσουν στα ερωτήματα των πολιτών.

Έτσι και εγώ, είτε από την επαγγελματική μου ιδιότητα του Πολιτικού Μηχανικού, είτε από την εμπειρία μου ως εργαζόμενος παλαιότερα στο Δήμο Σιάτιστας, είτε από το επιστημονικό ερευνητικό μου αντικείμενο αυτό της διαχείρισης έργων, είτε από προσωπικό ενδιαφέρον για το μέλλον της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, είτε τέλος ως δημότης γνωρίζω κάποια από τα προβλήματα της περιοχής μου και έχω το άγχος, όπως όλοι μας, για την επόμενη μέρα του τόπου που ζω και εργάζομαι. Έχω όλο το δικαίωμα να απευθύνω ερωτήματα με την προσμονή μια τεκμηριωμένης απάντησης. Ως κάτοικος της Σιάτιστας, της μεγαλύτερης πληθυσμιακά δημοτικής ενότητας, θα αναφερθώ στα θέματα που αφορούν κυρίως αυτήν.

Ξεκινώ με την ομάδα των ερωτημάτων που αφορούν τα αρχοντικά.  Θα ακολουθήσουν και άλλες. Για τα κληροδοτήματα, τα τεχνικά έργα, την ΔΙΠΡΑ, τον τρόπο λειτουργίας και οργάνωσης του δήμου και άλλα φλέγοντα ζητήματα της περιοχής μας.

Μίλησα για το όραμα.  Έχει ως κέντρο αναφοράς την πολιτιστική μας κληρονομιά; Πως θα διασωθούν τα αρχοντικά μας; Πως θα αξιοποιηθούν; Ο δήμος μας έχει το Αρχοντικό Μανούση, το Αρχοντικό Δίντσιου, το Αρχοντικό Τζώνου, το Αρχοντικό Καραλιώτα, το Αρχοντικό Ζήση Ιωάννη Μάλαμα.

Τα δύο τελευταία κατέρρευσαν. Στο Αρχοντικό Τζώνου βρίσκεται σε στασιμότητα η επισκευή του. Για το Αρχοντικό Δίντσιου θα αλλάξει κάτι; Το Αρχοντικό Μανούση; Ποια θα είναι η νέα του χρήση;  Τι θα γίνει με τα τεύχη δημοπράτησης;  Πως θα αξιοποιηθεί το γεγονός ότι έχει το όνομα μιας μεγάλης προσωπικότητας, αυτής του Θεόδωρου Μανούση;

Με τα υπόλοιπα αρχοντικά τι θα γίνει;  Δεν θα ήμουν ρεαλιστής αν θα πρότεινα την αγορά τους από το δήμο. Αλλά πολλοί εκ των ιδιοκτήτων τους προτίθενται να τα πουλήσουν.  Πως σκοπεύει ο υποψήφιος δήμαρχος να προσελκύσει το ενδιαφέρων ιδιωτών, φορέων (με οποιαδήποτε μορφή) για την αγορά τους;

Ο παραδοσιακός ιστός της πόλης μας θα γίνει μοχλός ανάπτυξης της. Σκέφτονται για την δημιουργία ενός αναπτυξιακού πλάνου της περιοχής με βάση αυτόν;  Η Σιάτιστα μπορεί να συμπαρασύρει την Εράτυρα, τον Πεντάλοφο και τα υπόλοιπα πέτρινα χωριά του Βοίου;

Προφανώς αν υπάρξουν απαντήσεις θα πρέπει να είναι τεκμηριωμένες. Φανερώνοντας αν είναι ενημερωμένοι για το τι τους περιμένει.  Για να μην ισχυριστεί ο νέος δήμαρχος ότι δεν ήταν γνώστης της κατάστασης του δήμου, όταν έκανε τις εξαγγελίες. Δήμος μαύρο κουτί δεν υπάρχει. Όλα είναι γνωστά.

Μάλιστα, ο ένας υποψήφιος είναι ο νυν δήμαρχος. Αλλά αυτό δεν αποτελεί πλεονέκτημα για τους άλλους υποψήφιους. Ο υποψήφιος ενημερώνεται για το προφίλ του δήμου πριν εκλεγεί όχι αφού εκλεγεί. Μια απόδειξη για το αν το ενδιαφέρον του για τον δήμο είναι πραγματικό.

Αλλιώς όπως λέει και το τραγούδι «είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια».

Δευτέρα 9 Ιουλίου 2018

Αρτοποιείο "Η Καθαριότης", Λάζαρος Κώτσικας

Ποτέ δεν ήθελα να γράψω, να σχολιάσω για μια παλιά φωτογραφία συγγενικών μου προσώπων. Νιώθω έναν δισταγμό σε τέτοιες περιπτώσεις. Δεν ξέρω αν έχω το δικαίωμα να χρησιμοποιήσω το επίθετο «αγαπημένα» όταν μάλιστα πολλά από αυτά δεν είχα την δυνατότητα να τα γνωρίσω ή να αντικρύσω έστω και μια φορά τα μάτια τους.

Η δημοσίευση μου αφιερώνεται στον φούρνο του Λάζαρου Κώτσικα, στον παππού μου τον ίδιο. Σαν ικανοποίηση στην απαίτηση πολλών να ξαναδούν έναν από τους φούρνους από τον οποίο έτρωγαν ψωμί στα δύσκολα χρόνια, όταν ήταν οι περισσότεροι νέοι από αυτούς που είναι παππούδες σήμερα. Τον φούρνο από τα ράφια του, τα «κεμπέκια» του έπαιρναν ψωμί.

Το ψωμί, που για να το αγοράσουν και να το πάρουν αγκαλιά να το πάνε σπίτι, ο παππούς μου σηκωνόταν από τα άγρια ξημερώματα για να ανάψει το φούρνο, για ζυμώσει το ζυμάρι και να πλάσει το ψωμί. Ήταν δύσκολη δουλειά ο φούρνος τότε.

Το μεσημέρι ο φούρνος θα έμενε ανοιχτός και θα πλημμύριζε την γειτονιά με τις μυρωδιές των φαγητών που έφερναν οι νοικοκυρές. Ο φούρναρης είχε την ευθύνη για το μεσημεριανό τραπέζι κάθε οικογένειας. Την έλευση κάθε γιορτής, ο φούρνος της γειτονιάς θα την σηματοδοτούσε με τις μυρωδιές που ζάλιζε τους περιοίκους σε μεγάλη ακτίνα. Τα ψητά κρέατα τα Χριστούγεννα. Τις πίτες την Πρωτοχρονιά. Τα τσουρέκια το Πάσχα. Το Πάσχα, μάλιστα θυμάμαι την γιαγιά μου που ακόμα και μετά τον θάνατο του παππού μου έπλαθε με ζύμη από τσουρέκια τα ανθρωπάκια.


Η φωτογραφία είναι μάλλον μεταπολεμική. Εκτός από τον παππού μου (δεύτερος από αριστερά), ο μικρός με το κόσκινο του αλευριού είναι ένας από τους μαθητευόμενους που στην συνέχεια έγινε και αυτός φούρναρης στην πλατεία της Γεράνειας, ο Αργύρης Γράβας. Δεν ξέρω την ταυτότητα των υπολοίπων.

Ο φούρνος είχε την επωνυμία «Η ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΣ». Η ταυτότητα του ιδιοκτήτη είναι αυτή του προπάππου μου, που αν και μετανάστευσε στην Αμερική, προτίμησε να γυρίσει στην Σιάτιστα. Το επίθετο γράφεται με «ο» επιβεβαιώνοντας τον ισχυρισμό πολλών ότι έτσι γραφόταν παλιά. Και εμένα μου είχε δημιουργηθεί μια απορία όταν είχα διαβάσει σε ένα παλιό βιβλίο του Τάκη Λάππα για την έξοδο του Μεσολογγίου, ότι ο επικεφαλής μιας από τις φάλαγγες της Εξόδου ήταν ο Αθανάσιος Ραζή – Κότσικας. Δεν ξέρω αν αυτό μαρτυρά κάποια σχέση.

Αυτή η φωτογραφία την αναρτώ στην μνήμη αυτού που αγάπησαν πολλοί, αλλά δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω. Για αυτόν και αυτούς λοιπόν που μου μετέφεραν την αγάπη τους προς αυτόν.


Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD

Κυριακή 8 Ιουλίου 2018

Γεώργιος Μέγας, ΤΑ ΑΡΧΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ

Από φίλους της σελίδας έγινε αναφορά στην ομιλία του καθηγητή Λαογραφίας Γεωργίου Μέγα στην εκδήλωση, που διοργάνωσε ο Σύλλογος Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, το  1963. Θέμα της ομιλίας ήταν «Η ΣΙΑΤΙΣΤΑ, Τα αρχοντικά της, τα τραγούδια της, οι μουσικοί της».

Ένας επιστήμονας που δεν ήταν απλά ο κορυφαίος στον τομέα του, την ελληνική λαογραφία, αλλά και από τους θεμελιωτές του, μιλάει για τον τόπο του. Ως επιστήμονας προσπαθεί να μείνει ανεπηρέαστος από τα αισθήματα αγάπης προς την πατρίδα του.

Αναρτώ από το λεύκωμα, «ΣΙΑΤΙΣΤΕΩΝ ΜΝΗΜΗ» που εκδόθηκε το 1971, το πρώτο μέρος από το κείμενο του Γεώργιου Μέγα «ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ», η αρχιτεκτονική δομή.

Γεώργιος Μέγας [1893-1976]
Θα ξεχωρίσω το παρακάτω απόσπασμα, που μας υπενθυμίζει ότι η ακμή που γνώρισε η Σιάτιστα, δεν είχε μοναδικό αποτέλεσμα τα μεγάλα και επιβλητικά αρχοντικά.

«Τα πλούτη που απέκτησαν εις την ξενιτειά [οι πραματευτάδες], τα αγαθά που μετέφεραν εις την πατρίδα, οι τρόποι της διαβιώσεως που εγνώρισαν εις τα πολιτισμένα κέντρα της Ευρώπης υπήρξαν οι κύριοι συντελεσταί δια την ανύψωσιν του βιοτικού και πνευματικού επιπέδου τον 18ον αιώνα εις Σιάτισταν. Υπήρξε πράγματι ευλογία θεού δια τους εν τη δουλεία ζώντας Έλληνας η αποδημία αυτή προς την Κεντρικήν Ευρώπην, μια αφετηρία και δια την πνευματικήν και την εθνική των ανύψωσιν».

Δεν ξέρω, αν ο τόπος καταγωγής, ο τόπος που μεγάλωσε, δίδαξε και  αγάπησε ο Γεώργιος Μέγας, εκτός από το χρέος προς αυτόν, νιώθει ότι έχει και ένα χρέος προς την ελληνική λαογραφία, το έργο, την κληρονομιά που αυτός μας άφησε.

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ, Η αρχιτεκτονική δομή





Τετάρτη 4 Ιουλίου 2018

ΣΕΡΑΦΕΙΜΙΚΑ, «Οι εικόνες της Αγίας Παρασκευής στην Σιάτιστα δακρύζουν»

Το 1908, η κατάσταση στην Σιάτιστα είχε φθάσει στο δυσμενέστερο σημείο. Το παράπονο των Γερανιωτών για το χτίσιμο του Γυμνασίου, όχι στον Προφήτη Ηλία αλλά δίπλα στην Μητρόπολη σε συνδυασμό με τους καταστροφικούς χειρισμούς του Μητροπολίτη Σεραφείμ Σκαρούλη (1852-1913) είχαν χωρίσει την πόλη σε δυο στρατόπεδα.

Η περίοδος 1904 – 1908, ας θυμίσουμε είναι αυτή κατά την οποία διεξαγόταν ο Μακεδονικός Αγώνας.


Ο Σκαρούλης έχει χάσει εντελώς την κατάσταση από τα χέρια του. Δεν καταλαβαίνει ή μάλλον δεν είναι σε θέση να καταλάβει ποιο είναι το εθνικό συμφέρον.

Στην προσπάθεια του να καλυτερέψει τα πράγματα διαπράττει μια θανάσιμη αμαρτία. Ασέβεια στα ιερά και τα όσια του Ορθόδοξου Δόγματος. Ο Φίλιππος Ζυγούρης, πρωταγωνιστής και αυτός των γεγονότων μας τα εξιστορεί στα ιστορικά σημειώματα του.

«Άλλοτε πάλι, για να συγκινήσει τα πλήθη, που (επειδή) τον καταδίωκαν οι Χωριώτες, να <τα> φανατίσει και να πάρει με το μέρος του τους απλοϊκότερους από τη Χώρα, βάζει ένα Γερανειώτη ιερέα να θέσει με τρόπο λάδι στα μάτια των αγίων, που είναι ζωγραφισμένοι στο νάρθηκα της Αγίας Παρασκευής, εκκλησιάς <της> Γεράνειας, και να διαδώσει στο λαό ότι οι Άγιοι κλαίουν, γιατί οι Χωριώτες δεν θέλουν το δεσπότη. Φανταστείτε τι γίνονταν, προ πάντων από τις γυναίκες, [άμα διαδόθηκε στο λαό αυτό].»

Παρόλα αυτά αλλά και άλλα καμώματα του, ο Σκαρούλης άφησε και έργο στην Σιάτιστα, τα εννιά χρόνια (1900-1909) που έμεινε στον μητροπολιτικό θρόνο. Πραγματικά ιδιόμορφος χαρακτήρας.