Η σύγκρουση του Θεόδωρου Μανούση και του Κωνσταντίνου Παπαρηγόπουλου

Το 1853 ο Θεόδωρος Μανούσης είναι καθηγητής της Γενικής Ιστορίας στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στον Κωνσταντίνο Παπαρηγόπουλο ανατίθεται η συγγραφή του πρώτου σχολικού εγχειριδίου της ελληνικής ιστορίας. Ο "εθνικός μας ιστοριογράφος" είναι αυτός που θα συγγράψει την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους.

Η προτομή του Θ, Μανούση στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου στη Σιάτιστα

Στην επιτροπή διδακτικών βιβλίων που θα αξιολογήσει το εγχειρίδιο του Κ. Παπαρηγόπουλου ήταν ο Θ. Μανούσης μαζί με άλλους λογίους όπως όπως ο Φ. Ιωάννου, ο Σ. Κουμανούδης, ο Κ. Ασώπιος, ο Θ. Φαρμακίδης, ο Θ. Μανούσης, ο Γ. Γεννάδιος κ.ά.

Το βιβλίο απορρίπτεται από την επιτροπή και το σκεπτικό της απόφασης αναλύεται στην έκθεση που συνέταξε ο Θ. Μανούσης.

O Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815 – 1891)

"Συγκεκριμένα, ο Παπαρρηγόπουλος επικρίνεται για την υποβάθμιση της αρχαίας ελληνικής ιστορίας σε όφελος της νεότερης ιστορίας, δηλαδή της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης. Πράγματι στο εν λόγω εγχειρίδιο η αρχαία ιστορία καλύπτει το 37,5% των σελίδων έναντι 54,5% των νεότερων χρόνων και 8% της μεσαιωνικής περιόδου. Ο Παπαρρηγόπουλος επικρίνεται επίσης επειδή έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο του περιόδους που, σύμφωνα με τους κριτές, δεν αποτελούν μέρος της ελληνικής ιστορίας, όπως η ιστορία των ελληνιστικών κρατών και η βυζαντινή ιστορία.

Η μεγάλη αξία που αποδιδόταν στην κλασική Ελλάδα οδηγούσε πράγματι σε περιφρόνηση του Βυζαντίου, το οποίο ταυτιζόταν με την παρακμή και το πολιτισμικό σκότος. Η βυζαντινή ιστορία συνεπώς δεν εντασσόταν στην προγονική ιστορία ως τα μέσα του 19ου αιώνα και τη δημοσίευση των έργων του Σπ. Ζαμπέλιου αφενός και του Κ. Παπαρρηγόπουλου αφετέρου. Η απόρριψη της βυζαντινής ιστορίας, απόλυτα εναρμονισμένη με τη διαφωτιστική άποψη για τον Μεσαίωνα, δεν σήμαινε ότι αμφισβητούνταν η συνέχεια του ελληνικού έθνους. Η κυρίαρχη άποψη ήταν ότι το ελληνικό έθνος, μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση, ζούσε υπόδουλο σε διαφορετικούς δυνάστες ως την «αναγέννησή» του το 1821." [2]

Ο Θεόδωρος Μανούσης και ο Κωνσταντίνος Παπαρηγόπουλος ήταν οι πρωταγωνιστές στην πρώτη σύγκρουση για την συγγραφή του σχολικού βιβλίου για την ιστορία. Συγκρούσεις που συνεχίζονται και τώρα και δυστυχώς πάλι με την ίδια ένταση...

ΠΗΓΕΣ

1. Ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, Ιουλία Πεντάζου, Περιοδικό ΜΝΗΜΩΝ, Εταιρία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Τόμος 17, 1995, σελ 69-106.
2. Το παρελθόν της σχολικής Ιστορίας, Κουλούρη Χριστίνα, Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Τα κωδωνοστάσια της Χώρας και της Γεράνειας. Τι κοινό έχουν;

Στη συνοικία της Γεράνειας δεσπόζει το κωδωνοστάσιο της Αγίας Παρασκευής ενώ στη συνοικία της Χώρας αυτό του Αγίου Δημητρίου.

Ποιο είναι όμως το κοινό τους χαρακτηριστικό;

Από τα "Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη" (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, ΠΡΟΒΟΛΗ), Τα Κωδωνοστάσια (σελ. 232)

Το κωδωνοστάσιο της Γεράνειας (1862) στην Αγία Παρασκευή

"Τα Κωδωνοστάσια παράπλευρα στους ναούς του Αγίου Δημητρίου και της Αγίας Παρασκευής είναι κτισμένα τα δυο κωδωνοστάσια, καμωμένα με πέτρες πελεκητές. Στο κωδωνοστάσιο της Χώρας ήταν εικονογραφημένος σε μια πλάκα ο Βυζαντινός αετός, ο οποίος απεξέσθηκεν από τις τούρκικες αρχές, όταν έκαυσαν απόξω από τον Άγιο Δημήτριο και όσα βιβλία της Βιβλιοθήκης έκριναν επιλήψιμα. 

Αρχιτέκτων και στα δυο κωδωνοστάσια ήταν κάποιος Αποστόλης Ζιουπανιώτης"

Όπως η ίδια πηγή συμπληρώνει:

"Φέρουσι τις παρακάτω επιγραφές σε μαρμάρινες πλάκες. 

Της Χώρας: 1856 κατά Μάιον Ανηγέρθη δαπανώντος του ταμείου Εκκλησίας. Συνδρομή τε πολυτίμω της ενταύθα Πολιτείας. 

Της Γεράνειας: 1862 κατά Μάιον Ανηγέρθη κοινή ψήφω της ενταύθα συνοικίας δαπανώντος ολοκλήρου του ταμείου Γερανείας. Της σχολής η Εφορεία επεστάτησεν εις τ’ άλλα, ο Νεράντζης εξαιρέτως ο του Ιωάννου Δάνα. Και τα δυο κωδωνοστάσια ανηγέρθησαν, όταν αρχιερεύς Σισανίου ήταν ο καλός Μελέτιος."

Το κωδωνοστάσιο της Χώρας (1856) στον Άγιο Δημήτριο

Η επιμελήτρια της εκδόσεως του έργου του Φ. Ζυγούρη υποθέτει ότι Ζουπανιώτης, πιθανό να μην είναι επώνυμο, αλλά επίθετο που δείχνει την καταγωγή από το Ζουπάνι (Πεντάλοφο), βασιζόμενη στην αναφορά του Ι. Αποστόλου στην Ιστορία Σιατίστης (σελ. 124). 

Μέγαρο Μαξίμου και οικογένεια Μανούση

Δεν ξέρω πόσο είναι γνωστή η σχέση του μέλους της αρχοντική οικογένειας Μανούση, Ιρένας Μανούση, με την κατασκευή της πρωθυπουργικής κατοικίας που είναι γνωστή και  ως μέγαρο Μαξίμου.

Ειρήνη Μαξίμου - Μανούση von Ohabitza

Η  Ιρένα Μανούση, κόρη του Κωνσταντίνου Μανούση παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον τραπεζίτη Στέφανο Ζίφο από οικογένεια ευγενών της Χίου γενοβέζικης καταγωγής και εγγεγραμμένης στο «Libro d’ oro de la noblesse de Chios», με τον οποίο απέκτησε και το μοναδικό παιδί της το Στέφανο.

Η Ιρένα Μανούση, ο συζυγός της Δημήτριος Μάξιμος και ο γιός της Στεφανος (από τον γάμο της με τον Στέφανο Ζίφο) σε οικογενειακή φωτογραφία στο σπίτι τους στο Μέγαρο Μαξίμου

Ο Στέφανος Ζίφος πέθανε σύντομα όμως και η νεαρή 23 μόλις ετών δυναμική, όμορφη και αξιόλογη χήρα του Ιρένα νυμφεύθηκε το 1900 τον εκ Χίου ευγενή επιχειρηματία κι εφοπλιστή Αλέξανδρο Μιχαληνό.

Το ζεύγος αποφάσισε να κτίσει στις αρχές του 20ου αιώνα το μικρό νεοκλασικό παλάτι της Ηρώδου Αττικού 19 που θα στέγαζε την ευτυχία του μαζί με τον μικρό Στέφανο που ο πατριός του υπεραγαπούσε. Έτσι αγόρασε το οικόπεδο στην Ηρώδου Αττικού, το οποίο ήθελε και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αλλά δεν πρόλαβε.

Αρχοντικό Μανούση

Ο Αλέξανδρος Μιχαληνός όμως δεν θα ζούσε για πολύ κι έτσι δεν πρόλαβε να κατοικήσει και να χαρεί το σπίτι που με τόση αγάπη ετοίμαζε με τη γυναίκα του. Απεβίωσε στο Μόναχο το 1914, αφήνοντας την τεράστια περιουσία του στη γυναίκα του.

Η Ιρένα Μιχαληνού μετά το θάνατό του παντρεύτηκε σε ηλικία 35 ετών τον διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Δημήτριο Μάξιμο που γεννήθηκε στην Πάτρα.

Το 1916 περί τα μέσα του Α΄ παγκοσμίου πολέμου ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του σπιτιού, αλλά το ζεύγος Μαξίμου έφυγε σύντομα με τους βασιλείς για την Φλωρεντία, για να κατοικήσουν πλέον οριστικά στο Μέγαρο το 1927.

Εξοπλισμένο με αριστουργηματικά έπιπλα από την Φλωρεντία, με ανεκτίμητα έργα τέχνης, με πολυτελή, φίνα σερβίτσια φαγητού, έγινε τόπος φιλοξενίας από τους οικοδεσπότες υψηλών προσκεκλημένων, ανθρώπων των Γραμμάτων και της Τέχνης, λόγιους και φιλόσοφους της εποχής , από όλο τον κόσμο.

Το Μέγαρο Μαξίμου

Το Μέγαρο από το 1916 έως το 1927 που επέστρεψε το ζεύγος Μαξίμου από τη Φλωρεντία είχε νοικιαστεί από την αμερικανική πρεσβεία και το 1941 επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και τους επεστράφη ανέπαφο μετά τη λήξη του πολέμου το 1946.

Η κοινωνική ζωή συνεχίστηκε στο Μέγαρο που εξακολουθούσε να φιλοξενεί προσωπικότητες. Το υπηρετικό προσωπικό άψογο με λιβρέες και άσπρα γάντια να περιποιείται τους καλεσμένους, αλλά και να μην έχει κανένα παράπονο από τους θαυμάσιους εργοδότες του, αφού διέμενε σε μεγάλα διαμερίσματα, τρεφόταν και αμειβόταν καλά.

Το 1952 όμως έπειτα από ένα βαρύ εγκεφαλικό που υπέστη η Ιρένα Μαξίμου το ζευγάρι μετακόμισε στην μικρότερη οικία της μητέρας της Μαρίας Κ. Μανούση, στην Αθήνα, το οποίο της είχε χαρίσει ο μεγαλόκαρδος γαμπρός της Αλέξανδρος Μιχαληνός που την αγαπούσε πολύ.

Έτσι όπως ήρθαν τα πράγματα η οικία Μαξίμου όπως ονομαζόταν πλέον, πουλήθηκε στο κράτος. Η αξία του οικήματος μόνον εκτιμήθηκε στα 11 εκατομμύρια δραχμές χωρίς τους «θησαυρούς» του. Μαζί με αυτούς θα έφθανε πολύ πιο πάνω. Όμως ως ευγενική προσφορά τότε, κάτι σαν δωρεά, το τίμημα ορίστηκε μόνο στα 5 εκατομμύρια δραχμές.

ΠΗΓΗ

• Περπατώντας στην πόλη, Γιάννη Π. Μελά.

Τ' Αλών τ' Βατ και η Ιερά Μονή στο όρος Σινά

Από τα "Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη" (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, σελ 547, ΠΡΟΒΟΛΗ) μαθαίνουμε τους λόγους που ονομάστηκε έτσι η περιοχή που βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στον Προφήτη Ηλία και την Συνοικία Μπούνος κοντά στο Αρχοντικό της Κυράς Σανούκως.

«Κατά τον 18ον αιώνα η Μονή Βάτου, που βρίσκεται στο όρος Σινά, ενήργησεν εράνους στη Σιάτιστα με την προστασία του εγκρίτου προστάτου (της) Σιατιστέως Δήμου Σφήκα. Πολλοί των κατοίκων της Σιάτιστας πρόσφερα αντί χρηματική δωρεάς αμπέλια και χωράφια. Προς αλωνισμόν των προϊόντων των χωραφιών ο πληρεξούσιος της Ιεράς Μονής Βάτου έκρινε καλόν να κάμει το αλώνι, εκεί που σώζεται και σήμερα και όπου είναι και χωράφια Σφηκάθικα, για να μεταφέρονται και αλωνίζονται τα προϊόντα των χωραφιών της Μονής. Πολλά δε των αμπελιών θα ευρίσκοντο στις Μαγούλες και πολλά των χωραφιών, επίσης, πέρα από τη Μπάρα την Παληοκαστρίτικη».

Προφανώς η Ιερά Μονή Βάτου όπως την αναφέρει ο Φ. Ζυγούρης είναι η μονή που κτίστηκε στο σημείο που σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ο Μωυσής είδε το όραμα της Αγίας Βάτου ενώ ποίμαινε τα πρόβατα του Ιαθώρ, στους πρόποδες του όρους Σινά στην Αίγυπτο.

Η ιστορία της Μονής του Σινά

Το όρος Σινά βρίσκεται στην ομώνυμη χερσόνησο, που σήμερα ανήκει στην Αίγυπτο. Ονομάζεται ακόμη Αγία Κορυφή ή το Όρος του Μωυσέως. Το υψηλότερο σημείο του είναι στα 2.285 μ. Το όρος Σινά ονομάζεται και Χωρήβ.

Κατά την παράδοση το όρος Σινά χαρακτηρίζεται ως θεοβάδιστο, καθώς εκεί, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Θεός εμφανίστηκε στο Μωυσή μέσα από μια φλεγόμενη βάτο (Έξοδος 3,1. 19,1. 20,1) και μετά την έξοδο ο Μωυσής παρέλαβε τις Δέκα Εντολές από το Θεό (Έξοδος κεφ. 19). Στο ίδιο όρος παρηγορήθηκε ο καταδιωκόμενος από τους ασεβείς βασιλείς Αχαάβ και Ιεζάβελ ο π. Ηλίας.

Το Σινά είναι μια τραχιά έρημος με απόκρημνα γρανιτένια βουνά και στενές, πέτρινες κοιλάδες. Στην Αγία Γραφή αναφέρεται ως «γη έρημος και άνυδρος» (Δευτερονόμιο 32:10). Σ’ αυτή τη σκληρή και άγονη γη, που είναι δύσκολο να διατηρηθεί ζωή, έρχονται από τα τέλη του 3ου και τις αρχές του 4ου αιώνα ερημίτες και αναχωρητές ψάχνοντας για έρημους τόπους όπου θα μπορούσαν να περάσουν τη ζωή τους με προσευχή και νηστεία.

Η Ιερά Μονή του Σινά

Τον 4ο μ.Χ. αιώνα, η έρημος αυτή αποτέλεσε σκοπό για τους προσκυνητές που πήγαιναν στα Ιεροσόλυμα κι έτσι, αν είχαν το χρόνο, τον τρόπο και το κουράγιο συνέχιζαν για το Σινά. Στα 330 μ. Χ. η Αγία Ελένη επισκέφτηκε τη βάτο του Μωυσή και έχτισε έναν μικρό ναό για της ανάγκες των ερημιτών και έτσι τέθηκαν τα θεμέλια του οργανωμένου μοναχισμού στη περιοχή.  Όταν η Εγερία (ή Αιθερία) και οι συνοδοιπόροι της επισκέφτηκαν την περιοχή γύρω στα 383 μ.Χ., όπως διαβάζουμε στο οδοιπορικό της, βρήκαν μια ακμάζουσα μοναστική ζωή ακολουθώντας ακόμα και τότε μια ήδη διαμορφωμένη προσκυνηματική διαδρομή.

Στα μέσα του 6ου αιώνα ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός διέταξε την κατασκευή μιας βασιλικής με υψηλό περίγυρο στον τόπο της φλεγομένης και μη καιομένης βάτου. Ο περίγυρος αυτός καθώς και ο ναός παραμένουν από τότε. Εγκατέστησε δε, κοντά σε αυτή 200 οικογένειες από τον Πόντο και την Αλεξάνδρεια για να φυλάσσουν, να υπερασπίζονται και να βοηθούν τους μοναχούς.

Τον 7ο αιώνα η περιοχή περιήλθε σε Αραβική κατοχή. Αν και η κατάληψη της περιοχή οδήγησε στον εξισλαμισμό των κατοίκων η Μονή παρέμεινε χριστιανική. Σε αυτό συνέβαλε ο περίφημος αχτιναμές (διαθήκη) του Μωάμεθ. Έκτοτε χαλίφες, σουλτάνοι και Ευρωπαίοι ηγέτες την προστάτεψαν. Στο σκευοφυλάκιο της μονής εκτίθεται αντίγραφο του αχτιναμέ το οποίο έδωσε στη μονή ο Σελήμ ο Α’, όταν πήρε το πρωτότυπο.

Στοιχεία επιβεβαιώνουν την παρουσία προσκυνητών στην περιοχή κατά τη διάρκεια του 7ου, 8ου και 9ου αιώνα. Μοναχοί, επίσης, δεν έπαψαν να έρχονται στο Σινά, ελκόμενοι από τη λιτότητα, τη συσχέτιση του τόπου με τα Αγιογραφικά δρώμενα και τη φήμη του ως καθιερωμένου κέντρου μοναχισμού. Οι Σταυροφόροι (1099-1270), οι οποίοι κατέστησαν γνωστή τη μονή στους Χριστιανούς της Δύσεως.

Ο Σιατιστινός έμπορος Μιχαήλ Τσούμπρος και η επιστολή για την σύλληψη της ομάδας του Ρήγα στην Βιέννη

Ο Μιχαήλ Ίω. Τσούμπρος (1753-1805) άρχισε την εμπορική του δραστηριότητα πολύ νωρίς ήδη το 1774 τον εντοπίζουμε στη Θεσσαλία ασχολούμενο με εμπορικές υποθέσεις. Στα 1782 εγκαθίσταται στο Brasov, νυμφεύεται την κόρη του ντόπιου πετυχημένου έμπορου Ίω. Boghici, Παρασκευή, και ταυτόχρονα παίρνει την αυστριακή υπηκοότητα. 

Από εδώ και πέρα αρχίζει η μεγάλη επιχειρηματική δραστηριότητα τού Τσούμπρου πού καλύπτει σχεδόν όλον το βαλκανικό χώρο: Timisoara, Lugoj, Sînminclaus, Ciacova, Βελιγράδι, Zemun, Varadin, Osée, Slivno, Tîrnovo, Σέρρες, Πέστη, Λειψία, Sibiu, Ιάσιο, Γαλάτσι, Βουκουρέστι, ΚΠολη, Σμύρνη, Τρίκαλα, Λάρισα, Θεσσαλονίκη, Τεργέστη.

Οι περισσότεροι από τούς εμπορικούς πράκτορες του είναι Έλληνες (και ιδιαίτερα Σιατιστινοί) όπως οι Κωνσταντίνος Τσιντσιμπίρης, πού είναι και κουνιάδος του, Νίκος Δημητρίου Τούνας, Χατζητριαντάφυλλος Δόσιος, Νικόλαος Ίω. Ρήγας, συγγενής του Τσούμπρου, Μιχαήλ Γεωργ. Σιλαπέντης, Παύλος Οικονόμου, Γεώργιος Τουρούντζιας κ.ά.

Η δεύτερη σελίδα της επιστολής

Φυσικά ιδιαίτερα πυκνές είναι οι εμπορικές σχέσεις του με τούς Έλληνες εμπορευόμενους της Βιέννης. Ένας από αυτούς ήταν και και ο Ευστράτιος Αργέντης έμπορος από την Χίο, ο οποίος ήταν ένας από τους συντρόφους του Ρήγα που εκτέλεστηκαν. Στην εποχή των δραματικών γεγονότων, ο Τσούμπρος είχε εμπορικό πράκτορα το Μελενικιώτη Χρήστο Μάνο. Ό τελευταίος πληροφορούσε τον Τσούμπρο συχνά από τη Βιέννη, (καθώς φαίνεται από το αρχείο τού Τσούμπρου), για εμπορικές και άλλες υποθέσεις. 

Στο πνεύμα της πληροφόρησης του Τσούμπρου για την πορεία των υποθέσεων γράφτηκε και η επιστολή αυτή του Χρήστου Μάνου προς το Μιχαήλ Τσούμπρο. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ό Χρηστός Μάνος και σε μια άλλη επιστολή του προς τον Τσούμπρο, από 30 Ιανουαρίου 1798, πληροφορεί τον Τσούμπρο ότι ο Αργέντης () «βρίσκεται ακόμη στη φυλακή». Ο λόγος που ο Τσούμπρος ενδιαφερόταν για την τύχη του Αργέντη ήταν το γεγονός ότι μαζί του είχε μια εκκρεμοδικία.

Στην επιστολή που παρατίθεται (ΠΛΗΡΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟ) περιγράφει με προσοχή τα γεγονότα για το φόβο της αυστριακής λογοκρισίας.

ΠΗΓΗ

Μια ελληνική μαρτυρία από τη Βιέννη για τις πρώτες συλλήψεις των συνεργατών του Ρήγα Βελεστινλή, Καραθανάσης Αθανάσιος, Περιοδικό Μακεδονικά, Σύγγραμμα Περιοδικόν της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, Τόμος 18, 1978, σελ 92 - 102.

Ψαρά, ο τόπος της θυσίας του αδερφού του Θεοχάρη Τουρούτζια, Νάνου

Είναι πανελληνίως γνωστόν ότι ο Θεοχάρης Τουρούντζιας ήταν ένας από τους συντρόφους του Ρήγα Φεραίου που μαρτύρησαν μαζί του. Δεν ξέρω όμως, αν είναι γνωστός ο ρόλος του αδελφού του Ιωάννη στην επανάσταση που ξέσπασε το 1821.

Ο Ιωάννης Τουρούντζιας, τέκνο της Σιάτιστας και αδελφός του Θεοχάρη, μαθήτευσε στα σχολεία της πατρίδος του και κατόπι πήγε στην Αυστρία και εμπορεύονταν στο Σεμλίνο. Στα 1796 ο Ιωάννης έλαβε μέρος στη συνέλευση των ομογενών στο Ζέμονα, για να ιδρυθεί εκεί δημόσιο ελληνικό σχολείο και να μαθαίνουν σ’ αυτό ελληνικά γράμματα όχι μονάχα οι πλούσιοι αλλά και οι φτωχοί παρεπίδημοι. 

Από τα "Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής του Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη" (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, σελ 296 ΠΡΟΒΟΛΗ) πληροφορούμαστε ότι:

"Ύστερα δε από το μαρτυρικό θάνατο του αδελφού του Θεοχάρη, ο Ιωάννης δεν μπορούσε να βρει ησυχία, γιατί σκέπτονταν ότι ο αδελφός του, επειδή δεν μπόρεσε να φέρει σε πέρας το απελευθερωτικό του έργο αλλά καταστάλθηκε στη γένεσή του, θα επιθυμούσεν η ψυχή του να ιδεί αυτόν να το συνεχίζει, εάν, εννοείται, υπάρχει κάποια αίσθηση στους αποθαμένους, και θα διψούσεν εκδίκηση, που είχε την υποχρέωση αυτός, ως αδελφός, να την παράσχει. Για τούτο δε, στη γενική εξέγερση του Έθνους στα 1821, δεν μένει αδιάφορος ο Ιωάννης, αλλά σπεύδει να λάβει μέρος σ’ αυτήν και να πολεμήσει για την απελευθέρωση της δούλης πατρίδος του. Λεπτομέρειες για την κατάταξή του μεταξύ των Μακεδόνων πολεμιστών δεν γνωρίζομεν. Εκείνο που γνωρίζομε είναι ότι στα 1823 αναφαίνεται (εμφανίζεται) με το χαϊδευτικό του τόπου όνομα, Νάνος Τουρούντζιας, Σιατιστεύς, ως οπλιτάρχης επικεφαλής 1200 πολεμιστών Μακεδόνων, που με τη διαταγή της Κυβερνήσεως στάλθηκαν στα Ψαρά με τους: Γούλαν Κασσανδρινό, τον καπετάν Κότα, τον Σκλαβούνο και τον Ι. Τσόντζα από την Κοζάνη, για να συμπολεμήσουν με τους Ψαριανούς, προστατεύοντας την ηρωική εκείνη νήσο, που απειλούνταν από την απόβαση αγημάτων. Από τότε τι απόγινε άγνωστο. Ίσως στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης του φρουρίου των Ψαρών να ήταν και ο Ιωάννης ανάμεσα στους 600 που ανατινάχτηκαν στον αέρα, ολοκαύτωμα των Μακεδόνων στην ηρωική νήσο. Δυστυχώς, δεν μας έσωσεν η παράδοση και της ζωής του Ιωάννου κανένα σημείο." 

Η καταστροφή των Ψαρών

Σχετικά με το ηρωικό τέλος του μακεδονικού σώματος στα Ψαρά ο ναύαρχος Γεώργιος Σαχτούρης γράφει : "Ημέρα Παρασκευή 20 Ιουνίου 1824. Τα 2/3 των Μακεδόνων ήταν ήδη σκοτωμένοι, όταν αποφάσισαν να αφήσουν τους Τούρκους να έμβουν μέσα και τότε βάζοντας φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του φρουρίου ανατινάχτηκαν και σκέπασαν υπέρ τας 4.000 Τούρκους, καθώς και οι ίδιοι και οι γυναίκες και τα παιδιά τους. Τέτοιο τέλος έδωκαν οι γενναίοι."

Που στεγαζόταν το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου;

Το κτίριο στο οποίο στεγαζόταν στην Βιέννη το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου.

Στον πρώτο όροφο του εικονιζόμενου κτιρίου στεγαζόταν το τυπογραφείο του οποίου την διεύθυνση ανέλαβαν το 1792 οι Μαρκίδες Πούλιου. Το 1797 το τυπογραφείο μεταφέρθηκε σε άλλο κτίριο. Η φωτογραφία προέρχεται από το ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2008 - Οι πρωτοπόροι Έλληνες δημοσιογράφοι Μαρκίδες Πούλιου, ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ. Στον σχετικό σύνδεσμο που παρατίθεται μέσω του google εντοπίζεται το σημείο που βρισκόταν το κτίριο αυτό.

Το Χρονικόν του Γεωργίου Φραντζή

Το εκδοτικό έργο των Μαρκίδων Πούλιου δεν περιορίστηκε μόνο στην έκδοση της εφημερίδος τους. Μέσα από την "ΕΦΗΜΕΡΙΣ" διαφήμιζαν μάλιστα τις εκδόσεις του τυπογραφείου τους.

Το Χρονικόν είναι η πιο επιβλητική έκδοση των Μαρκίδων Πούλιου, σε μεγάλο σχήμα, πολυσέλιδη και με πολλές γκραβούρες. Εξιστορεί στην πτώση της Πόλης το 1453 και είναι γραμμένο από τον ιστορικό και πρωτοσβεστάριο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, Γεώργιο Φράντζη (Σφραντζή, 1401 - 1477).

Η προμετωπίδα της έκδοσης του Χρονικού των Μαρκίδων Πούλιου 

Η φιλολογική επιμέλεια είναι του αυστριακού, δασκάλου των ελληνικών στη Βιέννη, Φραγκίσκου Άλτερ (1749 – 1804). Η έκδοση βασίστηκε σε χειρόγραφο του 16^ου αιώνα, που αντιγράφηκε από τον επιμελητή.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος και Γεώργιος Φραντζής

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1794 η Εφημερίς δημοσιεύει «Είδησην προς τους φιλαναγνώστας της ιστορίας του Βυζαντίου» στην οποία αναδεικνύονται τα κίνητρα που οδήγησαν τους αδερφούς Μαρκίδες Πούλιου στην έκδοση του Χρονικού:

«Εκείνος, ο ένθερμος ζήλος όπου πάντοτε τρέφομεν εις τας καρδιάς μας, δια να ωφελήσωμεν οπώσουν το περικλεέστατον γένος των Γραικών με την έκδοσιν σοφών βιβλίων, μας υποχρεώνει και ήδη να υλοποιήσωμεν τοις πάσι περί ενός αξιολογωτάτου Χρονικού, όπου αγαθή τύχη ήλθεν εις χείρας μας, πόνημα του Φραντζή, ορωτοσεστιάριου επί της βασιλείας του κυρίου Κωνσταντίνου παλαιολόγου του δυστηχούς και τελευταίου βασιλέως Ρωμαίων…»

Ξυλογραφικά κοσμήματα από το «Χρονικόν» του Γ. Φραντζή (1796)

Στις πρώτες σελίδες βρίσκεται ένα ελεγειακό του Μιχαήλ Παπαγεωργίου του Σιατιστινού λόγιου και συγγραφέα του πρώτου ελληνικού αλφαβηταρίου.

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΦΡΑΝΤΖΗ

ΠΗΓΗ

• ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2008 - Οι πρωτοπόροι Έλληνες δημοσιογράφοι Μαρκίδες Πούλιου, ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΝΩΣΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ
• https://anemourion.blogspot.gr/2017/02/blog-post_717.html

Δημήτριος Παυλίδης, ο μεταφραστής του Ολλανδού Φιλέλληνα Ιωάννη Μάγερ

Διδάσκαλος της Ελληνικής Σχολής, οποίος το 1824 βρίσκεται στο Μεσολόγγι ως μεταφραστής του Μάγιερ.

Η σημαντική αυτή μαρτυρία μας παραδίδεται από τον  Ν. Κασομούλη στα  Ενθυμήματα του, (τόμος Α΄,σελ. 426) ο οποίος επίσης γράφει: "κατά την επανάστασιν εξεδίδετο υπό του Μάγερ η εφημερίς «Χρονικά» Ο Μάγερ ήτο ένας των αντιπολιτευομένων τον Μαυροκορδάτο, αλλ’ ότε (όταν) έγινε μέλος της αντιπροσωπικής Επιτροπής, ήτις (η οποία) κατά την απουσίαν του Μαυροκορδάτου διοικούσε τα της Δυτικής Ελλάδος, τα έστρεψε και έγινεν ο πρώτος εγκωμιαστής του Μαυροκορδάτου. Τούτο έκαμε εντύπωσιν εις το αντίθετον κόμμα και τον κατηγόρησε δια μιας διατριβής, της οποίας συντάκτης ήτο ο Δ. Παυλίδης, Σιατιστεύς, διδάσκαλος της Ελληνικής Σχολής της πόλεως, και την οποίαν δεν ήθελεν ο Μάγερ να τυπώσει. Αλλά δια της βίας υποχρέωσαν τον τυπογράφον…"

Ο Ιωάννης - Ιάκωβος Μάγερ (Johann Jacob Meyer) γεννήθηκε στη Ζυρίχη στις 30 Δεκεμβρίου 1798. Ήλθε στην Ελλάδα τους πρώτους μήνες της επανάστασης και στις 20 Φεβρουαρίου του 1822 πήρε μέρος στη Ναυμαχία της Πάτρας υπό τις διαταγές του Ανδρέα Μιαούλη.

Ιωάννης - Ιάκωβος Μάγερ

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Μεσολόγγι. Ασπάστηκε την Ορθοδοξία και ήλθε σε δεύτερο γάμο με την ωραία μεσολογγίτισσα Αλτάνα Ιγγλέζου, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.

Φύλλο της εφημερίδας "Ελληνικά Χρονικά"

Την Πρωτοχρονιά του 1824 εξέδωσε την εφημερίδα Ελληνικά Χρονικά, με την υποστήριξη του Λόρδου Βύρωνα. Η έκδοση των «Ελληνικών Χρονικών» σταμάτησε την 20 Φεβρουαρίου 1826 αφού το τυπογραφείο καταστράφηκε από τουρκική οβίδα. Ο Δημήτριος Παυλίδης μετέφραζε τα κείμενα του φλογερού φιλέλληνα από τα γαλλικά στα ελληνικά προκειμένου να ενσωματωθούν στην εφημερίδα.

Ο Ιωάννης - Ιάκωβος Μάγερ σκοτώθηκε μαζί με την οικογένειά του και την υπηρέτρια, κατά τη διάρκεια της Εξόδου του Μεσολογγίου, στις 11 Απριλίου 1826.


ΠΗΓΗ

• Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Σιάτιστα 2010, σελ.273

...αντί εισαγωγής

Σκοπός αυτού του blog είναι η προβολή της ιστορίας της πόλης της Σιάτιστας. Το υλικό που προβάλλεται μέσω αυτού του ιστολογίου προέρχεται εξ' ολοκλήρου από το siatistanews.

Το ιστολόγιο θα μας υπενθυμίσει τον ρόλο που έπαιξαν στην ιστορία της πόλης μας γεγονότα, ημερομηνίες, τοποθεσίες και κτίρια που πολλά από αυτά αποτελούν μνημεία της ιστορίας της πόλης μας.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους συντελεστές του  siatistanews  και ιδιαιτέρως την κ. Ειρήνη Ζωγράφου που μου επέτρεψαν να χρησιμοποιήσω το πολύτιμο υλικό τους το οποίο είναι διαθέσιμο και μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης http://siatistanews.gr/.

Ο Παπαζώλης ή Παπάζογλου Γεώργιος και τα «Ορλωφικά».

Ο Γεώργιος Παπαζώλης ή Παπάζογλου γεννήθηκε στη Σιάτιστα το 1725. Μετά τις σπουδές στην πατρίδα του ασχολήθηκε με το εμπόριο. Στη Ρωσία. γνώρισε και έγινε φίλος με τους αδελφούς Ορλώφ, κατετάγη στο ρωσικό στρατό, όπου διακρίθηκε και έγινε λοχαγός του πυροβολικού.

Φλογερός πατριώτης, γεννημένος επαναστάτης, έπεισε τους αδελφούς Ορλώφ να επιδιώξουν την επανάσταση της Ελλάδας. Να σημειωθεί ότι μια εξεγερμένη Ελλάδα εξυπηρετούσε τα πολιτικά και άλλα σχέδια της Ρωσίας. Με την υποστήριξη της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης Β΄ και αφού ξεκίνησε ο Πρώτος Ρώσο - Τουρκικός Πόλεμος το 1768 η επανάσταση των Ελλήνων το 1770 άρχισε από την Πελοπόννησο κι απλώθηκε σε μεγάλο μέρος του ελληνικού χώρου.

Ο Γεώργιος Παπάζογλου συνοδεύοντας τον αρχιστράτηγο Ορλώφ συμμετείχε ενεργά στην επανάσταση του 1770, και στην προετοιμασία της και στις πολεμικές επιχειρήσεις.

Θεόδωρος Ορλώφ (1741-1796)

Αλέξιος Ορλώφ (1737-1808)

Μέρος της προετοιμασίας ήταν και το γράψιμο ενός βιβλίου στην απλή καθομιλούμενη τότε ελληνική, στο οποίο ανέπτυσσε τους κανόνες της πολεμικής τέχνης και ταυτόχρονα ξαναθύμιζε στους σκλαβωμένους Έλληνες το ένδοξο παρελθόν τους.

Δυστυχώς η εξέγερση εκείνη -γνωστή στην Ιστορία ως «Ορλωφικά»- απέτυχε. Οι επαναστάτες ηττήθηκαν και οι Ρώσοι αποχώρησαν αφήνοντας τούς εξεγερμένους Έλληνες στο μαχαίρι των τουρκαλβανικών στιφών.

Ο πόλεμος μεταξύ Τούρκων και Ρώσων έληξε με την Συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή όπου μεταξύ άλλων η Ρωσία εξασφάλισε το δικαίωμα να διατηρεί στόλο στον Εύξεινο Πόντο, αποκτώντας το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας των υπό ρωσική σημαία εμπορικών πλοίων σ' αυτόν, καθώς και του ελεύθερου εμπορίου των Ρώσων υπηκόων στην οθωμανική επικράτεια. Χάρης σε αυτό τον όρο πολλοί Έλληνες καραβοκύρηδες απέκτησαν μεγάλη περιουσία χρησιμοποιόντας στα εμπορικά τους πλοία την ρωσική σημαία.

Ο Παπάζογλου - σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς - πέθανε στην Πάρο «υπό της λύπης και της οδύνης καταβληθείς». Πέθανε από το μαράζι του, θα λέγαμε εμείς.

Το βιβλίο "Διδασκαλία, ήγουν ερμηνεία, της πολεμικής τάξεως και τέχνης" 

Το βιβλίο τυπώθηκε το 1765 στη Βενετία.**

Ο πλήρης τίτλος του βιβλίου: Παπαζώλης Γεώργιος,«Διδασκαλία, ήγουν ερμηνεία της πολεμικής τάξεως και τέχνης. Η οποία δείχνει τους Κανόνας και την Μέθοδον της Πολεμικής επιστήμης, κατά την οποίαν την σήμερον τα στρατεύματα της Αυτοκρατορικής Μοναρχίας της Ρουσσίας γυμνάζονται εις την άσκησιν, περιέχουσα την τάξιν, τους βαθμούς και την άσκησιν, και μικράν ερμηνείαν του πώς να πορεύωνται μερικοί αξιωματικοί, διαλαμβάνουσά τε δια όλα τα αναγκαία, οπού μεταχειρίζονται εις ένα στράτευμα, κατά τον νυν τρόπον των Μοναρχιών της Ευρώπης.

Συντεθείσα παρά Κυρίου Γεωργίου Παπαζώλη, Μακεδόνος, Οφφικιάλου της Αρτιλερίας, ευρισκομένου εις την στρατιωτικήν δούλευσιν της Αυγούστης Αυτοκρατορίσσης της Μεγάλης Ρουσσίας εις πεζήν Ρωμαίϊκην φράσιν, χάριν των ομογενών αυτού Ρωμαίων στρατευομένων υπό την αυτήν Μοναρχίαν».

Ενετίησι, ͵αψξε΄(1765). Παρά Δημητρίω Θεοδοσίου τω εξ Ιωαννίνων».

 Ένα απόσπασμα του βιβλίου σε ελεύθερη απόδοση στη σημερινή μορφή της γλώσσας μας:

«… Όποιος θα μελετούσε ιστορίες βασιλέων παλιές και νεότερες θα έβλεπε ότι κατά καιρούς φάνηκαν στον κόσμο «μεγάλα μυαλά», που με τη φυσική τους εξυπνάδα και τις επιστημονικές γνώσεις που απέκτησαν κατάφεραν άλλα μεν να εφεύρουν την πολεμική τέχνη κι άλλα στη συνέχεια να την τελειοποιήσουν.

Από τους πιο αναγνωρισμένους αναφέρω σαν παράδειγμα τον Φίλιππο τον βασιλιά της Μακεδονίας, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο οποίος επινόησε και οργάνωσε την Μακεδονική Φάλαγγα και τη διάταξη πεζών και ιππέων στο πεδίο της μάχης.

Στη συνέχεια ο Μέγας Αλέξανδρος «το έβαλε εις πράξιν πολλάκις», εφάρμοσε δηλαδή αυτή την τεχνική, κι έτσι με πολύ μικρότερα σε αριθμό στρατεύματα από εκείνα του Δαρείου, του Πόρου των Αιγυπτίων και άλλων εθνών κατάφερε να τους υποτάξει και να γίνει αυτοκράτορας όχι ενός βασιλείου και μιας Μοναρχίας αλλά μέρους της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Ίσως θα υπέτασσε και την Αμερική, αν ήξερε ότι υπήρχε».

ΠΗΓΕΣ

• Ευαγγελίδης Τρύφων, Ιστορία Αλή πασά του Τεπελενλή: (1741-1822).
• Ζυγούρης Φίλιππος, Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ. 281.
• Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σιάτιστας με αριθμό 263/90.