Ο Ναός των Δώδεκα Αποστόλων

Στην καθημερινή ζωή της Σιάτιστας όταν κάποιος θέλει να πάει στην περιοχή των Δώδεκα Αποστόλων χρησιμοποιεί την έκφραση "... πάω στους Δώδεκα".

---

www.siatistanews.gr

---

Ο ναός των Δώδεκα Αποστόλων χτίστηκε το 1744 την περίοδο που επίσκοπος Σιάτιστας ήταν ο Ζωσιμάς Ρούσης (1686-1746).

Η περίοδος αυτή μπορεί να χαρακτηριστεί και ο χρυσός αιώνας της Σιάτιστας καθώς τότε ο Ζωσιμάς τότε μετέφερε την έδρα της μητρόπολης στην Σιάτιστα και κατασκευάστηκε η πλειοψηφία των ναών που στολίζουν την Σιάτιστα σήμερα.

Σύμφωνα με το Σωτήριο Κίσσα [1] το εσωτερικό του έχει τοιχογραφηθεί κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα (1844).

Εκεί βρίσκεται και το κοιμητήριο της Χώρας στο οποίο θάφτηκαν οι νεκροί της μάχης της 4ης Νοεμβρίου 1912. Το χώρο αυτό επισκέφθηκε αργότερα το 1918 ο Ελευθέριος Βενιζέλος [2].

Το νεκροταφείο μεταφέρθηκε εκεί όταν το 1801 κατεδαφίστηκε ο πρώτος ναός του Αγίου Δημητρίου για να αντικατασταθεί από τον δεύτερο μεγαλύτερο του ναό, οποίος όπως γνωρίζουμε κάηκε το 1910.

ΠΗΓΗ

1. Οι Εκκλησίες στη Σιάτιστα, Σωτήριος Κίσσας, Πρακτικά 1ου Αναπτυξιακού Συνεδρίου Δήμου Σιάτιστας (1994), σελ. 39-42

Αρχοντικό Μηνά Θεοδώρου

Το αρχοντικό του Μηνά Θεοδώρου στην συνοικία του Μπούνου δεν έχει μόνο αρχιτεκτονική αξία.

---

www.siatistanews.gr

---

Αρχοντικό Μηνά Θεοδώρου

Έχει και ιστορική αξία γιατί ο Μηνάς Θεοδώρου είχε το αντίστοιχο αξίωμα με αυτό του δημάρχου όταν η Σιάτιστα απελευθερώθηκε από τους Τούρκους την 4^η Νοεμβρίου 1912. Την περίοδο εκείνη, σε αυτό το αρχοντικό, στεγάστηκε πλήθος αξιωματικών και οπλιτών του απελευθερωτικού ελληνικού στρατού.

Ο Μηνάς Θεοδώρου

Ο Μηνάς Θεοδώρου γεννήθηκε το 1880 στην Σιάτιστα και πέθανε στην Αθήνα το 1941. 

Ιατρός στο επάγγελμα πρόσφερε σημαντικές ιατρικές υπηρεσίες κατά την διάρκεια της μάχης για την απελευθέρωση της Σιάτιστας, στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο, όπου είχε στηθεί πρόχειρα ένα μικρό νοσοκομείο για την νοσηλεία των τραυματιών της μάχης.

Προσέφερε υπηρεσίες στην Σιάτιστα και από άλλα πόστα και διατήρησε το αξίωμα του μέχρι περίπου τα τέλη του 1915 όταν και παραιτήθηκε.

Η Σιάτιστα για τον τιμήσει έδωσε το όνομα του στον δρόμο που περνά έξω από το σπίτι του. 

Η αποστολή του Καστοριανού εθνομάρτυρα Ιωάννη Εμμανουήλ στην Σιάτιστα

Ο Ρήγας τραγουδάει τον Θούρειο. Τοιχογραφία του Θεόφιλου στο Πήλιο

Τα "Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων" δίνουν πολλά στοιχεία που η προσεκτική τους μελέτη μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες στην συνέχεια.

Από την ομολογία του 24χρονου φοιτητή της Ιατρικής, Ιωάννη Εμμανούηλ, ενός εκ των δύο Καστοριανών αδελφών και εθνομαρτύρων παραθέτουμε αυτούσιο το κείμενο όπως μεταφράστηκε το 1891 στα Ελληνικά από τα Γερμανικά στα οποία ήταν γραμμένη στο πρωτότυπο.

"Ότι το επαναστατικόν άσμα, Ως πότε παλληκάρια , όπερ έδωκε ποτέ αυτόν χειρόγραφον προς διάδοσιν ο Ρήγας, άτε γνωρίζων ότι ο κρατούμενος ήτο ομόφρων αυτού, συμπαρέλαβε μεθ' εαυτού κατά το την 5 Μαίου παρελθόντος έτους εις Σιάτισταν χάριν παραλαβής της μητρικής κληρονομιάς επιχειρηθέν ταξείδιον, όπως ανακοινώση αυτό εις εκείνους τους Έλληνας όσοι δεν είχον ακόμη γνώσιν αυτού, …"

στην συνέχεια

"… δεν εθάρρησε να δώση εις τινα το επικίνδυνον τούτο άσμα ουτ' εν Ουγγαρία, ουτ' εν αυτή τη Τουρκία,"

Με λίγα λόγια,

Ο Ιωάννης Εμμανουήλ και τα αδέρφια του είχαν κατά το ήμισυ Σιατιστινή καταγωγή αφού θα ταξίδευε στην Σιάτιστα για να ρυθμίσει ζητήματα της μητρικής του κληρονομιάς. Γνωρίζω ότι από άλλες πηγές προκύπτει και το πατρικό όνομα της μητέρας των αδερφών Εμμανουήλ.

Ο Ρήγας ανέθεσε μια σημαντική αποστολή στον Ιωάννη Εμμανουήλ. Στην Σιάτιστα να κάνει γνωστό τον Θούριο και κατ' επέκταση τα επαναστατικά του σχέδια. Προφανώς ο Ρήγας για να του αναθέσει αυτό το επικίνδυνο τόλμημα θεωρούσε ότι η Σιάτιστα θα είχε σημαντικό ρόλο στον ιερό σκοπό της ομάδας του. Προφανώς, επίσης, ο Ιωάννης Εμμανουήλ θα ήταν αρκετά γνωστός στους Σιατιστινούς για να αναλάβει αυτό το ρόλο. Δεν ήταν δηλαδή κάποιος άγνωστος που απλά πήγε στην Σιάτιστα για να ρυθμίσει οικογενειακά του ζητήματα.

Ο Ιωάννης Εμμανουήλ δηλώνει ότι τελικά δεν τόλμησε να παραδώσει σε κανέναν στην Σιάτιστα το χειρόγραφο. Τίποτα δεν αποκλείει όμως είτε να το τραγούδησε στην Σιάτιστα, είτε να το αντέγραψε κάποιος άλλος.

Τίποτα δεν αποκλείει να ανακοίνωσε τελικά σε ένα πολύ κλειστό κύκλο Σιατιστινών την ύπαρξη της ομάδας του Ρήγα και τον ύψιστο σκοπό που είχε θέσει. Δεν είχει κανένα λόγο να επιβαρύνει την θέση του και να κινήσει υποψίες για Σιατιστινούς.

Τι από τα δύο τελικά ισχύει; Δυστυχώς μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Η απολογία του Θεοχάρη Τορούντζια στην Αυστριακή Αστυνομία

Στην έρευνα που έκανα με στόχο να εξετάσω αν η Χάρτα του Ρήγα τυπώθηκε στο τυπογραφείο των Αδερφών Πούλιου (και αυτό γιατί θεωρώ ότι η εκτύπωσή της θα απαιτούσε άλλης τεχνολογίας τυπογραφείο) η κ. Αικατερίνη Ζωγράφου με συμβούλευσε να αναζητήσω πληροφορίες στο βιβλίο "Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων". 

Περιέχει  έγγραφα σχετικά με τη σύλληψη, την ανάκριση και την παράδοση του Ρήγα και των συντρόφων του από τους Αυστριακούς στους Τούρκους. Ανάμεσα στα έγγραφα αυτά υπάρχει και η σύνοψη της απολογίας του Θεοχάρη Τουρούντζια, όπου πολύ απλά καταγράφονται τα στοιχεία της ταυτότητάς του και στοιχειοθετούνται οι κατηγορίες που του αποδίδονται.

Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 1891 όπου μεταφράστηκαν έγγραφα από τα Γαλλικά και τα Γερμανικά.

Το Σέμλινο το 19 αιώνα

Τα στοιχεία της ταυτότητας του Θεοχάρη Τουρούντζια

"Θεοχάρης Γεωργίου Τορούντζιας, 22 ετών γενννηθείς εν Σιατίστη της Μακεδονίας, άγαμος και Έλλην έμπορος, ομολογεί κατά τα πρακτικά της ανακρίσεως αυτού υπ' αριθ. 7 και τας ήδη εν Πέστη γενομένας καταθέσεις του, κατ' ουσίαν"

Οι πληροφορίες που αντλούμε από εδώ είναι δυο. Η ηλικία του Θεοχάρη Τορούντζια και ο τόπος της σύλληψής του. Η Πέστη που σύμφωνα με τα όσα ακολουθούν είναι και ο χώρος στον οποίο δραστηριοποιείται ο Τουρούντζιας. Η Βουδαπέστη ως γνωστόν χωρίζεται από τον Δούναβη στην Βούδα και την Πέστη. Ο Τουρούντζιας κάνει συνέχεια ταξίδια μεταξύ Βιέννης - Πέστης - Σέμλινου.

Οι κατηγορίες

1. Γνώριζε τις πραγματικές προθέσεις του Ρήγα και για το λόγο που είχε εκτυπώσει το επαναστατικό, όπως είχε πλέον ανακαλυφθεί ότι ήταν, υλικό.
2. Πήρε και απέστειλε στον αδερφό του Ιωάννη στο Σέμλινο, τρία αντίτυπα της Χάρτας και 50 αντίτυπα των εικόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το Σέμλινο ή Ζεμούν είναι σήμερα πόλη της Σερβίας, τότε υπό Αυστροουγγρική κατοχή, μεγάλο εμπορικό κέντρο στο οποίο δραστηριοποιούνταν πολλοί  Έλληνες έμποροι.
3. Παρέλαβε γραμμένο "το στασιακό άσμα Ως πότε παλληκάρια" το οποίο τραγούδησε με συλληφθέντες φοιτητές της ιατρικής (φοιτητής ήταν και ο Ιωάννης Εμμανουήλ).
4. Τραγούδησε τον Θούριο στο Σέμλινο στον αδερφό του και σε άλλους Έλληνες εμπόρους.

Όλα τα παραπάνω τα επιβεβαίωσε εν μέρει ο Παναγιώτης Εμμανουήλ.

1. Συζητούσε με άλλους Έλληνες για την κατάσταση στην Ελλάδα "και ότι πάντες ηυχήθησαν να ιδώσιν επαναφερομένην την παλαιάν ελευθερίαν όπως απαλλαγώσι του τουρκικού ζυγού".
2. Είχε παραλάβει με συνωμοτικό τρόπο από τον ίδιο τον Ρήγα αντίτυπο της επαναστατικής προκηρύξεως τον Δεκέμβριο του προηγούμενου έτους με σκοπό να το μεταφέρει και να ανακοινώσει το περιεχόμενό του σε άλλους συμπατριώτες του στο Σέμλινο και στην Πέστη με σκοπό να το αντιγράψουν.
3. Έδωσε το αντίτυπο της προκήρυξης και στον Ιωάννη Καρατζά στην Πέστη (που ήταν μεταξύ των οκτώ που θα εκτελούνταν) με σκοπό να το αντιγράψει και αυτός.

Ο Ρήγας παραδέχθηκε ότι έδωσε στον Τουρούντζια την προκήρυξη. Ο δε Καρατζάς αρνήθηκε τα πάντα.

Συνοψίζοντας ο Θεοχάρης Τουρούντζιας κατηγορείται ότι ήξερε τα πάντα για τη "συνωμοτική δράση" του Ρήγα και της ομάδας του, της οποίας ήταν μέλος αφού παραλάμβανε, διέμεινε, βοηθούσε στην αναπαραγωγή και μετέδιδε το περιεχόμενο του επαναστατικού υλικού.

Ακόμα πιο συνοπτικά "υποκίνηση σε στάση"... 

Η ανακοίνωση της Χάρτας του Ρήγα από την εφημερίδα των Μαρκίδων. Ο ουσιαστικός ρόλος των Μαρκίδων στην ομάδα του Ρήγα

Την 20η Φεβρουαρίου 1797 εκδίδεται στην Βιέννη το φύλλο με αριθμό 15 της «Εφημερίς» των Μαρκίδων.

Στην τελευταία ενότητα της εφημερίδας με τίτλο «Ποιήματα Ελληνικά» στο εισαγωγικό κείμενο της υπάρχει ένα σημαντικό ιστορικό στοιχείο.

Ανακοινώνεται ότι η Χάρτα «του κυρίου Ρήγα» οδεύει προς την ολοκλήρωση της εκτύπωσης της.
Οι Μαρκίδες δεν σταματούν εκεί. Στην τελευταία σελίδα της εφημερίδας τους, μας δίνουν μερικά χρήσιμα τεχνικά χαρακτηριστικά της Χάρτας.

Η Χάρτα αποτελείται από δώδεκα φύλλα, είναι τυπωμένη σε «εις Κάλλιστον Ολλανδέζικον χαρτί ονομαζόμενο Ελέφας». Το κόστος της Χάρτας είναι «τρία γρόσια η κόλλα».

Η ολοκλήρωση της αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του Απριλίου και θα πωλείται μέχρι το τέλος Μαΐου του ιδίου έτους.

Καλούν δε όσους θέλουν να αποκτήσουν την Χάρτα να ενημερώσουν εγγράφως στους Μαρκίδες.
Ενημερώνουν ότι ο εκδότης, ο Ρήγας θα αναχωρήσει από την Βιέννη. Όντως αναχώρησε για να έρθει σε επαφή με Γάλλους αξιωματούχους, εκπροσώπους του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στην Βενετία. Δυστυχώς όμως συνελήφθη μαζί με τον Χριστόφορο Περραιβό την 19η Δεκεμβρίου 1797 στην Τεργέστη.

Κλείνοντας την ενότητα και το φύλλο της εφημερίδας περιγράφουν στους «προσφιλέστατους Φιλέλληνες» το περιεχόμενο της Χάρτας: «οι ρηθείσαι χάρται, εμπεριέχουσι τας κατά μέρος επιπεδογραφίας τινών περίφημων πόλεων, δίπλα τα ονόματα των επιλοίπων και 150 αρχαία νομίσματα Ελληνίδων, ερανισθέντα από το θησαυροφυλάκιον του αυτοκράτορος της Γερμανίας, προς κατάληψιν της αρχαιολογίας».

Δύο σημαντικές παρατηρήσεις

Η ενότητα στην οποία βρίσκεται αυτή η ανακοίνωση μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εφημερίδα θέλει να ανακοινώσει αυτό το σημαντικό νέο με έναν τέτοιο τρόπο που να μην βάζει σε υποψίες τις αυστριακές αρχές. Σαν να πρόκειται για κάποιο λογοτεχνικό έργο. Και όντως σαν τέτοιο είχε λάβει την έγκριση της αυστριακής αστυνομίας.

Μας αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά τον ρόλο που είχαν οι Μαρκίδαι Πούλιου στην ομάδα του Ρήγα. Δεν τύπωναν απλά το συγγραφικό έργο και το επαναστατικό υλικό του Ρήγα αλλά και διέμειναν οι ίδιοι το υλικό αυτό και  δρούσαν και ως ένα μέσο πληροφόρησης και συντονισμού των οπαδών του μέσω της εφημερίδας τους αυξάνοντας τις πιθανές κυρώσεις που θα είχαν από την αστυνομία αν συλλαμβανόταν. Άρα ο ρόλος τους ήταν αρκετά σημαντικός μέσα σε αυτήν την ομάδα κάτι το οποίο αποδεικνύεται από τις ανακρίσεις και τις αναφορές της Αυστριακής Αστυνομίας για τον Γεώργιο Πούλιο.

Η Σιάτιστα στη Χάρτα του Ρήγα

 Σε τμήμα του όγδοου από τα δώδεκα κομμάτια της Χάρτας αποτυπώνεται η Σιάτιστα, η Κοζάνη και η αρχαία πόλη Τύρισσα που πολλοί θεωρούν ότι ήταν κοντά στην Κοζάνη.

Κοντά στην Σιάτιστα βορειοδυτικά αποτυπώνεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.

Όπως μας αναφέρει η Καλλιόπη Μπόντα έχουν εκφραστεί επ’ αυτού δύο απόψεις.

Η μία ότι πρόκειται για την εκκλησία του Άγιο Ιωάννη του Προδρόμου που βρίσκεται στην πόλη της Σιάτιστας και κτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. Πολύ πιθανό η εκκλησία να ήταν γνωστή στον Ρήγα, αφού πρόκειται για εκκλησία την οποία φρόντιζαν ιδιαίτερα οι εγκατεστημένοι στη Βιέννη Σιατιστινοί όπως δείχνουν τα κειμήλια της.

Το όγδοο κομμάτι της Χάρτας του Ρήγα

Η άλλη άποψη που εκφράστηκε είναι ότι πρόκειται για τον Άγιο Ιωάννη της Γιάνκοβης. Η Γιάνκοβη όπως γνωρίζουμε ήταν χωριό Βαλαάδων, δηλαδή χωριό Ελλήνων που είχε «τουρκέψει». Αξιόπιστος μάρτυς αυτού και το τμήμα του μιναρέ που ακόμη διασώζεται στην περιοχή.

ΠΗΓΕΣ

 Ε. Λιβιεράτος, 2008. Ρήγας Βελεστινλής, Η Χάρτα της Ελλάδος, 1796-97, συνοδευτικό έντυπο της μόνιμης έκθεσης χαρτών "Η Κοζάνη στον Κόσμο των Χαρτών", Κοζάνη: Λασσάνειος Δημοτική Χαρτοθήκη [ΑΡΧΕΙΟ] 

ΠΥΡΓΟΣ ΝΕΜΠΟΙΣΑ, ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ ΤΟΥ, το βιβλίο του Γεώργιου Σούρλα

Το βιβλίο ΠΥΡΓΟΣ ΝΕΜΠΟΙΣΑ, ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ ΤΟΥ είναι του Γεώργιου Σούρλα, τέως υπουργού Πολιτισμού, Αντιπροέδρου της Βουλής και τέως βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας
.
Ο πύργος Νεμπόισα στο Βελιγράδι είναι ο χώρος φυλάκισης και μαρτυρίου του Ρήγα Βελεστινλή και των επτά συντρόφων του μέχρι να οδηγηθούν στην εκτέλεση τους στον ποταμό Δούναβη.

Η απόφαση του Γεώργιου Σούρλα για να προχωρήσει στην συγγραφή του βιβλίου προκλήθηκε από δύο λόγους. Ο ένας είναι η κοινή καταγωγή του συγγραφέα και του Ρήγα. Ο δεύτερος, και μάλλον ο κυριότερος, η καθοριστική του συμβολή στην επιτυχημένη προσπάθεια αποτροπής της εμπορικής αξιοποίησης του Πύργου Νεμπόισα και η ανάδειξη του τελικά ως ιστορικού μνημείου.

Το βιβλίο διαρθρώνεται σε τρία βασικά μέρη.

Στο πρώτο μέρος μας δίνεται όλο το ιστορικό του πύργου Νεμπόισα που ήταν τμήμα της οχύρωσης του Βελιγραδίου. Αναφέρονται όλες οι μετατροπές που έγιναν κατά καιρούς στο κτίριο, οι χρήσεις που είχε αλλά και οι υπόλοιπες θηριωδίες των Τούρκων που διαπράχθηκαν στο εσωτερικό του.

Στο δεύτερο μέρος, συνεχίζεται η ιστορική έρευνα, η οποία επικεντρώνεται τώρα στον Ρήγα και τους επτά συντρόφους του. Παρουσιάζεται η ιστορική διαδρομή όλων των εθνομαρτύρων, η ατυχία και η προδοσία που οδήγησε στην αποκάλυψη του έργου τους και στην σύλληψη τους από την αυστριακή αστυνομία, εμπλουτισμένη από ιστορικά έγγραφα της ανάκρισης και των αναφορών της αστυνομίας. Η ενότητα κλείνει με την περιγραφή του μαρτυρίου και της θανατικής τους εκτέλεσης.

Στο τελευταίο μέρος, παρουσιάζονται το σύνολο των ενεργειών που ακολουθήθηκαν εκ μέρους της ελληνικής κυβερνήσεως έτσι ώστε να πεισθεί η σερβική κυβέρνηση και ο χώρος του πύργου να μετατραπεί σε μνημείο.

Το βιβλίο είναι μια πολύ καλή πρόταση για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα στοιχεία για τις τελευταίες μέρες της ζωής του Ρήγα, των συντρόφων του αλλά και του διαχρονικού συμβόλου του αγώνα και της θυσίας τους, του πύργου Νεμπόισα.

Η εκτέλεση του Ρήγα και των συντρόφων του. Κάποια επιπλέον στοιχεία.

Ο πύργος Νεμπόισα

O Ρήγας Φεραίος γεννήθηκε στο 1757 το Βελεστίνο κοντά στις αρχαίες Φέρες. Υπάρχουν διχογνωμίες για το πραγματικό του όνομα. Το όνομα του το άλλαξε σύμφωνα με την παράδοση σε Ρήγας Βελεστινλής (ποτέ δεν υπέγραψε ως Ρήγας Φεραίος) γιατί σκότωσε έναν Τούρκο που τον εξανάγκαζε να κάνει το υποζύγιο και να τον κουβαλάει για να διασχίσει ένα χείμαρρο της περιοχής. Ο Ρήγας σύμφωνα με τον θρύλο τον έριξε στον χείμαρρο και αυτός μην μπορώντας να κολυμπήσει πνίγηκε.

Ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ρήγας Φεραίος ορθώνουν την σκλαβωμένη και ταλαιπωρημένη Ελλάδα

Ο Ρήγας μαρτύρησε και εκτελέστηκε μαζί με τον Θεοχάρη Τουρούντζια και με άλλους έξι συντρόφους του. Τον Ευστράτιο Αργέντη (31 χρονών, έμπορο από τη Χίο),τον Δημήτριο Νικολίδη (32 χρονών, γιατρό από τα Ιωάννινα), τον Αντώνιο Κορωνιό (27 χρονών, έμπορο και λόγιο από τη Χίο), τον Ιωάννη Καρατζά (31 χρονών, λόγιο από τη Λευκωσία της Κύπρου), τον Ιωάννη Εμμανουήλ (24 χρονών, φοιτητή της ιατρικής από τη Καστοριά) και τον Παναγιώτη Εμμανουήλ (22 χρονών, αδερφός του προηγούμενου και υπάλληλος του Αργέντη).

Ο Θεοχάρης Τουρούντζιας όταν εκτελέστηκε ήταν 22 χρονών. Δεν ήταν το μόνο μέλος της οικογενείας του που έδωσε την ζωή του για την πατρίδα. Ο Νάνος Τουρούντζιας σύμφωνα με τα "Ιστορικά σημειώματα" του Φιλίππου Ζυγούρη στάλθηκε με σώμα 1200 Μακεδόνων στα Ψαρά και μάλλον έπεσε εκεί στην καταστροφή του νησιού από τους Αιγυπτίους την 24η Ιουνίου 1824 (Ιστορικά Σημειώματα).

Ο Ρήγας και οι σύντροφοι συνελήφθησαν όταν τρία κιβώτια με έντυπο επαναστατικό υλικό που στάλθηκαν από τον Αργέντη στην Τεργέστη με σκοπό να φτάσουν στο εμπορικό κατάστημα που εργαζόταν ο Κορωνιός κατέληξαν σε λάθος χέρια. Ο Δημήτριος Οικονόμου ενός εκ των συνεταίρων που διαχειριζόταν το εμπορικό κατάστημα όταν άνοιξε τα κιβώτια κατήγγειλε το γεγονός αμέσως στην Αυστριακή Αστυνομία.

Οι οκτώ εθνομάρτυρες φυλακίστηκαν βασανίστηκαν στον πύργο Νεμπόισα (Небојша), που ήταν ο ένας από τους δύο πύργους που αποτελούσαν τους βασικούς πυλώνες της οχύρωσης του Βελιγραδίου, κτίστηκε τον 15ο αιώνα.

Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς έγινε η εκτέλεση. Η πιο πιθανή ημερομηνία είναι η 24η Ιουνίου 1798. Τους εκτέλεσαν ρίχνοντας τους στον βυθό του Δούναβη. Υπάρχει και μια σοβαρή πιθανότητα ο Ρήγας να εκτελέστηκε με τουφεκισμό γιατί αντιστάθηκε κατά την μεταφορά του στον χώρο της εκτέλεσης.

Οι Έλληνες πραματευτάδες διατηρούσαν την οθωμανική τους υπηκοότητα για να εκμεταλλευτούν τις ευνοϊκές εμπορικές διατάξεις που ίσχυαν. Αυτό όμως έδωσε το δικαίωμα στους Τούρκους να ζητήσουν την παράδοση της ομάδας του Ρήγα.

Ο Γεώργιος Πούλιου συνελήφθη και αυτός, είχε αυστριακή υπηκοότητα και γλύτωσε αλλά το τυπογραφείο έκλεισε οριστικά.

Ο Πόυπλιος Πούλιου γλύτωσε την σύλληψη γιατί δεν ήταν στην Αυστρία.

Συνελήφθη και ο 45χρονος Σιατίστινος Κωνσταντίνος Δούκας αλλά η ρωσική του υπηκοότητα τον έσωσε (http://www.siatistanews.gr).

Ο Χριστόφορος Περραιβός που συνελήφθη μαζί με τον Ρήγα στην Τεργέστη γλύτωσε και αυτός είτε γιατί είχε Γαλλική υπηκοότητα είτε γιατί τον κάλυψε ο Ρήγας. Αργότερα το 1805 όταν ξανασυνελήφθη στην Κέρκυρα από τους Άγγλους, για να τους παραπλανήσει δήλωσε ότι γεννήθηκε στην Σιάτιστα.

Ο Χριστόφορος Περραιβός (1774-1863)

Η Θάλεια Φλωρά - Καραβία και ο ρόλος του μύθου στην προβολή της Σιάτιστας

Αυτοπροσωπογραφία της ζωγράφου

Για την Θάλεια Φλωρά - Καραβία έχω αναφερθεί αποσπασματικά μέσω των αναρτήσεων που περιλαμβάνουν φωτογραφίες πινάκων και σχεδίων της. Σχετικά με αυτή έχει γράψει και ο λαογράφος Γεώργιος Μπόντας στο βιβλίο του με τίτλο "Θάλεια Φλωρά-Καραβία η σιατιστινή ελληνίδα ζωγράφος. ΜΗΣ (1987)". Θα πρέπει να ομολογήσω ότι πριν από κάποιο διάστημα αγνοούσα εντελώς το πρόσωπο Θάλεια Φλωρά - Καραβία. Από την πρώτη έρευνα που έκανα ανακάλυψα την πορεία της ζωής της, το έργο της, την φήμη της και την καταγωγή της. Είδα πίνακες και σχέδια της και ανίχνευσα κάποια χαρακτηριστικά της τεχνοτροπίας της.

Η έρευνα πάνω σε οποιοδήποτε θέμα την τελευταία 20ετία απέκτησε ένα νέο εργαλείο. Το διαδίκτυο. Αξιοποιώντας το είχα την δυνατότητα να δω ένα μεγαλύτερο κομμάτι του έργου της και να αντιληφθώ ότι το μέγεθος της φήμης είναι μεγαλύτερο από αυτό που είχα προεκτιμήσει. Η έρευνα "έφερε στο φως" το φιλμ "Νόστος" της Σαντρίν Ντουμά, που διερευνά όπως λέει και στην περιγραφή του "τους μυστικούς οικογενειακούς δεσμούς που την ενώνουν με την χώρα μας, μέσα από την ιστορία της Σιατιστινής ζωγράφου". Η σκηνοθέτης είναι απόγονος της ζωγράφου και το ντοκιμαντέρ ταξιδεύει στους σταθμούς της ζωής της ζωγράφου.

Το φιλμ προβλήθηκε στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 2016.
http://tvxs.gr/news/sinema/nostos-tis-santrin-ntoyma-gia-tin-thaleia-flora-karabia
Το φιλμ προβλήθηκε και από το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών το Μάιο του 2016.
http://www.culturenow.gr/to-ntokimanter-nostos-apo-to-cinedoc-sto-galliko-institoyto-athhnwn/

ΤΟ ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΣΠΟΤ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Από όλα τα παραπάνω μου δημιουργείται μια απορία.

Έχουμε αξιοποιήσει ως Σιάτιστα, η πόλη που γεννήθηκε η Θάλεια Φλωρά - Καραβία, την φήμη της πιο γνωστής ελληνίδας ζωγράφου όσο πρέπει; Αν όχι γιατί; Μπορούμε να φανταστούμε από τα παραπάνω διοργανώνοντας εκδηλώσεις με κεντρικό πρόσωπο την Θάλεια Φλωρά - Καραβία πόσοι φορείς, πόσοι σύλλογοι μπορούν να εμπλακούν συμβάλλοντας στην προβολή της Σιάτιστας.

Αλλά ας το επεκτείνουμε και παραπέρα.

• Ο Μιχαήλ Παπαγεωργίου έγραψε το πρώτο Ελληνικό Αλφάβητο.
• Οι Μαρκίδες Πούλιου έγραψαν και τύπωσαν την πρώτη ελληνική εφημερίδα.
• Ο Γεώργιος Ζαβίρας στο βιβλίο του "Νέα Ελλάς ή Ελληνικόν Θέατρο" πρώτος κατέγραψε το ιστορικό των ελλήνων λογίων και έκανε την κριτική του έργου τους από την περίοδο της Άλωσης μέχρι την εποχή του.
• Ο Γεώργιος Παπάζωλης το 1770 υποκίνησε την πρώτη μεγάλη εξέγερση των Ελλήνων κατά των Τούρκων. Η ατυχής έκβαση της επανάστασης, για την οποία δεν ήταν υπεύθυνος, δεν θα πρέπει να μας αφήνει να παραγνωρίζουμε τον ιστορικό του αποτύπωμα.
• Ο Θεοχάρης Τουρούντζιας μαρτύρησε με τον Ρήγα στον Πύργο Νεμπόισα του Βελιγραδίου.

Και πόσοι άλλοι;

Έχουμε αναζητήσει τον ρόλο που θα μπορούσαν να παίξουν όλες οι παραπάνω προσωπικότητες στη προσπάθεια να αναζητήσει η Σιάτιστα την ταυτότητα της. Ταυτότητα που θα ορίσει την κατεύθυνση για την δημιουργία της εικόνας και του αφηγήματος, του μύθου που θα πλαθεί για να κάνει πιο περήφανους τους κατοίκους της πόλης μας αλλά και για να στηθεί γύρω από αυτόν όλη η διαφημιστική προβολή της.

Πιστεύω πως έχει γίνει αντιληπτό πλέον, ότι εποχή της προβολής μέσω της καταχώρισης σε εφημερίδες, μέσω της δημιουργίας απλά ενός σλόγκαν και λογότυπου, μέσω ενός διαφημιστικού σποτ έχει πλέον παρέλθει.

Η εξέλιξη στο κομμάτι της προβολής των πόλεων, των τόπων έχει φέρει νέα εργαλεία όπως το city brand, το city branding και το place marketing τα οποία είμαστε υποχρεωμένοι να διερευνήσουμε σχολαστικά για να δούμε τους δρόμους που μας ανοίγουν.

Για να μην παρεξηγηθώ. Δεν αναφέρομαι στους ιστορικούς μας, στους λαογράφους και στους ερευνητές που χάρης αυτούς εμείς μαθαίνουμε για το παρελθόν μας.
Άλλοι πρέπει να κάνουν αυτήν την αναζήτηση!

Ο Θεόδωρος Φλωράς και η παγκοσμιότητα της ελληνικής γλώσσας

---

www.siatistanews.gr

---

Ο ιατρός και λόγιος Θεόδωρος Φλωράς γεννήθηκε στην Σιάτιστα (1862) και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη (1916). Έκανε τις εγκυκλίους του σπουδές στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και μετά για οκτώ έτη σπούδασε στην Λειψία Ιατρική και Φιλοσοφία, και έγινε διδάκτωρ, το 1888. Έκτοτε, από το 1889, εργάστηκε ως Αρχίατρος στην υπηρεσία των Σιδηροδρόμων της Ανατολής στο Χαϊδάρ-πασά (Χαϊδάρι) της Κωνσταντινουπόλεως, Διετέλεσε δε, πρόεδρος του Βιολογικού Τμήματος του Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως.

Το έργο του

Φοιτητής ακόμα στην Λειψία μετέφρασε "Πρώτα στοιχεία της σωματολογίας του ανθρώπου" από τα γερμανικά. Δημοσίευσε, γραμμένες στα γερμανικά, τις μελέτες, "Ανθρωπολογία" (1888), "Ανθρωπολογία και φυσιολογία" (1892), "Περί του δαγγείου πυρετού εν Μικρά Ασία" (1889), "Περί γαλουχήσεως" (1901), "Περί ενέσεων ιωδιούχων συσκευασιών" (1902) και μετέφρασε τα έργα "Η χρήσις του βίου" (1900), "Φυσιολογία" (1905), "Λόγια της ψυχής και της αγάπης" (1910).

Η προσφορά του

Πέρα την προσφοράς του στην ιατρική είχε συμβολή στην αναγνώριση της ελληνικής γλώσσας ως παγκόσμια επιστημονική γλώσσα από την διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Όσο χρονικό διάστημα έμεινε στην Λειψία, χρημάτισε αρχισυντάκτης στο εκεί εκδιδόμενο περιοδικό «Κλειώ». Τα άρθρα που δημοσίευσε την περίοδο 1882-1883 ήταν ένα από τα στηρίγματα στο εγχείρημα του Γάλλου φιλοσόφου, Gustave Selingman d’ Eichthal να προωθήσει την ελληνιστική κοινή ως γλώσσας διεθνούς επικοινωνίας, όπου η τελευταία θα λειτουργούσε παράλληλα με τις εθνικές γλώσσες του κάθε λαού προτείνοντας παράλληλα τη διεύρυνση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στα σχολεία.

Οι ξένοι μελετητές και ερευνητές διαπιστώνοντας με θαυμασμό την λεπτότητα και την ακρίβειά των μελετών των Ελλήνων συναδέλφων τους αντιλήφθηκαν παράλληλα πως μόνο η ελληνική μπορεί να δώσει τις λεπτές αποχρώσεις, τις διαφορές, τις πρωτοτυπίες των νέων επιστημονικών ανακαλύψεων της εποχής. Διαφορές που είχαν πρόβλημα να ονομάσουν με μία λέξη και επακριβώς με την δική τους γλώσσα. Έτσι ο ένας μετά τον άλλον οι ξένοι επιστήμονες, βλέποντας με πόση ευκολία κινούνταν ανάμεσα στους ορισμούς οι Έλληνες συνάδελφοί τους, αντέγραψαν όρους και ορολογίες, καθιστώντας την ελληνική, παγκόσμιο επιστημονική γλώσσα.

Ένα κλασσικό παράδειγμα για την παγκοσμιότητα της ελληνικής γλώσσας είναι ο λόγος που εκφωνήθηκε στο κλείσιμο της δωδέκατης ετήσιας συνεδρίασης της Παγκόσμιας Τράπεζας, τον Οκτώβριο του 1957 στη Νέα Υόρκη, όπου ο Ξενοφώντας Ζολώτας (ο οποίος αργότερα έγινε και πρωθυπουργός) παραβρέθηκε ως Διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος. Ο Ξενοφών Ζολώτας ξεκίνησε την ομιλία του στα αγγλικά, και τη συνέχισε επίσης στα «αγγλικά» αλλά με αποκλειστικά ελληνογενείς λέξεις, αν εξαιρέσουμε κάποιες λίγες αναπόφευκτες αγγλικές, δηλαδή άρθρα, προθέσεις, συνδέσμους και βοηθητικά ρήματα.

Ένα απόσπασμα του λόγου:

It is Zeus' anathema on our epoch and the heresy of our economic method and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia.

Είναι "Διός ανάθεμα" στην εποχή μας και αίρεση της οικονομικής μας μεθόδου και της οικονομικής μας πολιτικής το ότι θα φέρναμε σε αγωνία την Σκύλλα του νομισματικού πληθωρισμού και τη Χάρυβδη της οικονομικής μας αναιμίας.

ΠΗΓΕΣ

1. Ο Σιατιστινός αρχίατρος Θεόδωρος Φλωράς και πώς η ελληνική έγινε η παγκόσμιος επιστημονική γλώσσα 
2. Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου), 21. Ο Θεόδωρος Χ. Φλωράς (σελ. 527).
3. Οι θρυλικές ομιλίες του Ξενοφώντος Ζολώτα στα αγγλικά, χρησιμοποιώντας μόνο ελληνικές λέξεις...

Οι δώδεκα ένορκοι (12 Angry Men)

Η ταινία αν και εξελίσσεται στο συντριπτικό ποσοστό του χρόνου της μέσα σε μια αίθουσα θεωρείται ένα από τα συγκλονιστικότερα δικαστικά θρίλερ.

Υπόθεση

Στην Αμερική της δεκαετίας του ’50, ένας δεκαοκτάχρονος Ισπανός δικάζεται για την δολοφονία του πατέρα του. Μετά το τέλος της ακροαματικής διαδικασίας δώδεκα ένορκοι θα βγάλουν την ετυμηγορία τους. Αν και οι δώδεκα καταλήξουν στην ενοχή του κατηγορουμένου, αυτός θα εκτελεστεί. Στην αρχή της συνεδρίασής, οι ένορκοι δείχνουν ότι είναι πεπεισμένοι πως ο νεαρός είναι ένοχος. Όλοι εκτός από έναν (ο κεντρικός ρόλος της ταινίας), ο οποίος διατηρεί αμφιβολίες για την ενοχή του νεαρού και προσπαθεί να πείσει τους υπόλοιπους έντεκα ενόρκους ότι τα στοιχεία δεν είναι τόσο ξεκάθαρα όσο φαίνονται. Συζητώντας μαζί τους, να καταρρίπτει ένα προς ένα τα επιχειρήματα ενοχής του νεαρού που στην αρχή φάνταζαν αδιάσειστα. Μέσω των διάλογων μας αποκαλύπτονται οι αδυναμίες, οι προκαταλήψεις και τα προσωπικά προβλήματα κάθε ενόρκου.

Συντελεστές της ταινίας

Σκηνοθεσία: Sidney Lumet
Σενάριο: Reginald Rose
Ηθοποιοί: Henry Fonda, Lee J. Cobb, Martin Balsam

Στατιστικά

Η ταινία είναι παραγωγή του 1957 και ήταν υποψήφια για τρία βραβεία OSCAR. Δεν κέρδισε κανένα αλλά κέρδισε 16 άλλα βραβεία και είχε άλλες 8 υποψηφιότητες.

Η μορφή της ταινίας

Ο Henry Fonda (1905 – 1982) έχει τον κεντρικό ρόλο. Από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του κλασσικού κινηματογράφου με πρωταγωνιστικούς ρόλους σε επικές ταινίες όπως “Τα Σταφύλια της Οργής (1940)”, “Πόλεμος και Ειρήνη (1956)”, “Κάποτε στην Δύση (1968)”. Βραβεύτηκε με Όσκαρ στην ταινία η Χρυσή Λίμνη. Είναι ο πατέρας της επίσης γνωστής ηθοποιού Jane Fonda που έγινε διάσημη από την ταινία Barbarella (1968).

To τρέιλερ της ταινίας