Λαογραφία της Σιάτιστας – Το σιτάρι του Αγίου Θεοδώρου.

Στα Ιστορικά Σημειώματα του Φίλιππου Ζυγούρη καταγράφονται ήθη και έθιμα της Σιάτιστας που πολλά τους έχουν χαθεί πλέον στο βάθος του χρόνου.

Στην σελίδα 152, θα διαβάσουμε για το "Σιτάρι του Αγίου Θεοδώρου".

Τα κορίτσια, όπως και κάθε άνθρωπος σε νεαρά ηλικία, μια είναι η μεγάλη η αγωνία που τον κατατρώει. Ποιος θα είναι ο άνθρωπος με τον οποίο θα στήσει το νέο σπιτικό, ποιος θα είναι αυτός που θα τον συντροφεύει στην ζωή, με ποιον θα δημιουργήσει την οικογένεια; Αυτή η αγωνία δεν χάνεται ποτέ!

Τα κορίτσια την παλιά εποχή, θεωρούσαν πως υπήρχε τρόπος να αποκαλυφθεί αυτό το πρόσωπο.

Για αυτό την παραμονή της γιορτής του Αγίου Θεοδώρου, την Παρασκευή το βράδυ, από το σιτάρι που είχαν πάει στην εκκλησία τα δύο προηγούμενα Σάββατα και θα πήγαιναν το επόμενο, έπαιρναν εννιά σπυριά.

Κρατάγανε επίσης από το βραδινό τραπέζι την πρώτη «δαγκασιά» που έκαναν από το ψωμί. Όλα μαζί τα έβαζαν σε ένα κόκκινο πανί, το οποίο και έδεναν.

Πριν τον ύπνο πήγαιναν σε ένα δέντρο ή μια τριανταφυλλιά και έκαναν την παρακάτω ευχή στον Άγιο που θα γιόρταζε την επόμενη.

«Άγιε Θεόδωρε και στρατηλάτη, συ που γυρίζεις Δύση κι Ανατολή, κάνε εκείνον που είναι στη μοίρα μου να ’ρθει απόψε στο στάρι αυτό, να το σπείρομε, να το θερίσομε μαζί, να το αλωνίσομε μαζί και μαζί να το φάμε».

Μη βγάζοντας καμιά λέξη από το στόμα τους, ξαπλώνανε στο κρεβάτι να κοιμηθούν. Ο ύπνος τις έπαιρνε με την ελπίδα, ότι ο Άγιος θα έστελνε το όνειρο τους αυτόν με τον οποίο θα έτρωγαν στο μέλλον το ψωμί στο τραπέζι, αυτόν που προοριζόταν γίνει ο άντρας τους.

Τώρα, αν όντως τον έστελνε ο Άγιος και αν αυτές τον ονειρευόταν ως εκ θαύματος ή γιατί αυτόν κρυφά ποθούσε η καρδιά τους, δυστυχώς δεν μας το λέει ο Φίλιππος Ζυγούρης.

[Φωταγραφία: Ο Άγιος Θεώδορος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο της Σιάτιστας. Αρχείο Κ. Ώττα]

Η έκθεση «Άγιος Λουκάς ο θαυματουργός» του ζωγράφου Ευθύμη Βαρλάμη στο Εκκλησιαστικό Μουσείο Σιάτιστας

"Για πολύ καιρό δίσταζα να ζωγραφίσω θέματα που αναφέρονται στην Πίστη, επειδή στην Ορθοδοξία οι εικόνες αποτελούν συστατικό κομμάτι της θείας λειτουργίας"

Αυτό δήλωσε ο διεθνούς φήμης ζωγράφος Μάκης Βαρλάμης, στις 16 Μαρτίου 2010 στο Βατικανό, όταν παρέδωσε στον Πάπα της Ρώμης Βενέδικτο XVI, το ζωγραφικό πορτραίτο του, διαστάσεων 2.00x2.00 μ., συνοδευόμενο με έναν φάκελο με εικόνες περισσότερων από 50 έργα του, που περιλαμβάνονται στον «Κύκλο του Χριστού», με την προτροπή να παρουσιαστούν σε όλο τον κόσμο.

Στο τέλος της ακολουθίας των Α’ Χαιρετισμών, ο Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης Παύλος ανακοίνωσε ότι την Δευτέρα 5 Μαρτίου, με αφορμή την έλευση, την ίδια ημέρα, του λειψάνου του Αγίου Λουκά του Θαυματουργού, θα εγκαινιαστεί στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Σιάτιστας, η έκθεση «Άγιος Λουκάς ο θαυματουργός» του ζωγράφου Ευθύμη Βαρλάμη.

Ο Βεροιώτης ζωγράφος, αρχιτέκτονας, γλύπτης, διακοσμητής Ευθύμης Βαρλάμης (1942-2016.) είναι ο εμπνευστής της θεωρίας του "Αυτοματισμού" στην αρχιτεκτονική και το σχεδιασμό. Είναι και ο συγγραφέας του βιβλίου "Ξαναγίνε Έλληνας".

Δίδαξε ως καθηγητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένης Τέχνης της Βιέννης. Στην Αυστρία έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής. Εκεί στην πόλη Σρεμς το 2009 ίδρυσε με προσωπική δουλειά έξι μηνών το καινοτόμο μουσείο «Μουσείο Τέχνης Βάλντφιρτελ» στο οποίο εκτίθεται μεγάλο μέρος του έργου του. Σκοπός της λειτουργίας του μουσείου είναι η ενημέρωση για τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική και το ντιζάιν, μέσα από εκθέσεις, εκδηλώσεις, εργαστήρια και σεμινάρια.

Ο κυβερνήτης της Κάτω Αυστρίας, όταν πληροφορήθηκε τον θάνατό του Βαρλάμη δήλωσε: "η ίδρυση και η διεύθυνση από τον Μάκη Βαρλάμη του Μουσείου Τέχνης Βάλντφιρτελ στη Σρεμς, αποτελεί μεγάλη προσφορά στον πολιτισμό της Κάτω Αυστρίας και ο ίδιος με την τέχνη και το ταμπεραμέντο του ήξερε να μας ανοίγει τα μάτια και τις αισθήσεις μας και να μας αγγίζει στις καρδιές μας, και χάρη στο ταλέντο, το πάθος και την ικανότητά του να ενθουσιάζει. Ήταν ένας σημαντικός καλλιτεχνικός παράγοντας για τη χώρα μας".

Το 1995 ζωγράφισε δώδεκα πίνακες από την Αποκάλυψη του Ιωάννη στα πλαίσια του εορτασμού από το Οικουμενικό Πατριαρχείο των 1900 χρόνων της συγγραφής του έργου του στην Πάτμο.

Στην Θεσσαλονίκη το 1997, στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, παρουσιάστηκε η μεγάλη έκθεση με 1.700 πίνακες, γλυπτά, κατασκευές και μοντέλα του για τον Μέγα Αλέξανδρο. To project "ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ 2000" ήταν το προϊόν δεκάχρονης εργασίας.
Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τον Μάκη Βαρλάμη.

O Αλέξανδρος

Λίγα λόγια για την έκθεση που θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε. Αποτελείται από δεκατέσσερις ζωγραφικούς μεγάλων διαστάσεων πίνακες, εμπνευσμένους από την ζωή του Αγίου Λουκά του Ιατρού από την Ρωσία. Η έκθεση στεγάζεται μόνιμα στο Μοναστήρι της Παναγίας Δοβρά στη Βέροια. Συνοδευτικό της έκθεσης είναι και μια σχετική με αυτήν καλαίσθητη έκδοση που περιλαμβάνει και κείμενα του ζωγράφου.

"Με τα έργα μου αυτά, θέλω να μεταφέρω σε όλους τους ανθρώπους το βαθύτερο νόημα της τέχνης και ιδιαίτερα της ιερής τέχνης και να φανερώσω τη μυστική σύνδεση του ανθρώπου με το Θεό, τον Πατέρα μας, τον Πατέρα της αγάπης και της ευσπλαχνίας".

Η Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης θέωρησε ότι επιβάλλεται, στην πόλη της μεγάλης πολιτιστικής κληρονομιάς, να φιλοξενηθεί έστω και για λίγες μέρες η έκθεση αυτή, για να γνωρίσουμε μέσα από ένα μικρό δείγμα του έργο του, τον μεγάλο ζωγράφο και άνθρωπο Μάκη Βαρλάμη.

Είναι εκδηλώσες που δυστυχώς σπάνια απολαμβάνουμε στην Σιάτιστα. Θα πρέπει να την υποστηρίξουμε, ώστε να ενθαρρύνουμε την Μητροπολή μας, να αναλάβει και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες στο μέλλον.

ΠΗΓΕΣ

• Πέθανε ο διεθνούς φήμης ζωγράφος και γλύπτης Μάκης Βαρλάμης | iefimerida.gr
• Μουσείο στην Αυστρία έφτιαξε ο Βαρλάμης | enet.gr

Λάζαρος Γ. Κώτσικας

Πολιτικός Μηχανικός, PhD

lkotsikas@gmail.com

Ο Ζαβίρας ενάντια στην υπερτιμολόγηση των φαρμάκων

Το περίφημο σκάνδαλο Novartis που είχε στο παρελθόν κυριαρχήσει σε μεγάλο μέρος της επικαιρότητας, αφορούσε την υπερτιμολόγηση των φαρμάκων της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis. Αυτό μου θύμισε την αναφορά του Δημήτριου Καραμπερόπουλου [1] στον Γεώργιο Ζαβίρα.

Στην πραγματικότητα για το βιβλίο «Ονοματολογία Βοτανική Τετράγλωττος» υπάρχει μια διαφωνία αν είναι ο Γεώργιος Ζαβίρας ή ο αδερφός του Κωνσταντίνος, ιατροφιλόσοφος, ο συγγραφέας. Δεν νομίζω ότι αυτό πρέπει να είναι το ζήτημα που θα μας απασχολήσει τώρα.

Περιλαμβάνει σε τέσσερις γλώσσες, λόγια ελληνική, κοινή ελληνική, λατινικά και ουγγρική την ονομασία 771 βοτάνων και όχι μόνο (πχ περιλαμβάνεται και η ελιά που φυσικά δεν χαρακτηρίζεται ως βότανο).

Γιατί θεωρεί ο συγγραφέας ότι θα είναι χρήσιμο το βιβλίο του;

«εις όποιαν δήποτε γλώσσαν από αυτάς αναγνώση τις κανένα ιατρικόν βιβλίον, ή οι ιατροί τω γράψωσι γραμματεία (ρετζέταις) (δηλ. συνταγές) να καταλαμβάνη αυτά με άλλην γλώσσαν οπού από αυτάς ιξεύρη και ούτω να του γίνηται το καθ' ένα (φάρμακον) ευπόριστον και ολίγης τιμής».

Πραγματικά θυμηδία μας προκαλεί η προσωπική εξομολόγηση του συγγραφέα. Εξομολόγηση, που μας αποκαλύπτει πως ήταν εξαιρετικά φιλάσθενος με αποτέλεσμα να καταφεύγει για «το ήμισυ σχεδόν της ζωής» στους γιατρούς και στα φαρμακοπωλεία της εποχής.

Αναγκαζόταν να ξοδεύει έτσι πάρα πολλά χρήματα.

Γιατί;

«έπρεπε να αγοράζει εις τα φαρμακοπωλεία τα αναγραφόμενα στις ιατρικές συνταγές, με λατινική διάλεκτον, διάφορα βότανα εις βαρυτάτην τιμήν» και μάλιστα για βότανα όπως σημειώνει «οπού καθ' εκάστην βλέπομεν εις τους αγρούς μας, και εις τας οδούς καταπατώμεν με τα ποδάρια μας».

«μή ιξέυρων την σημασίαν των ελληνικών ή λατινικών ονομάτων ενόμιζον ότι εκείνα εισίν εις τούς τόπους τούτους δυσεύρετα και ίσως φέρονται από τας Ινδίας, από την Αραβίαν ή από την Αμερικήν».

Με απλά λόγια. Ο άμοιρος ασθενής αποσβολωμένος από την λατινική ονομασία με την οποία αναγραφόταν τα βότανα στην ιατρική συνταγή, υπέθετε ότι ο φαρμακοπώλης τα προμηθευόταν από μια εξωτική χώρα. Δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι θα μπορούσε να τα βρει και σε ένα διπλανό χωράφι και πλήρωνε το υψηλό αντίτιμο.

Η υπερτιμολόγηση των περιεχομένων μιας ιατρικής συνταγής ταλαιπωρούσε και τους προγόνους μας. Έτσι ο συμπατριώτης μας Γεώργιος Ζαβίρας (είτε ο αδερφός του Κωνσταντίνος) αποφάσισαν να χτυπήσουν το κατεστημένο!

ΠΗΓΕΣ

1. «Το λάδι σε ελληνικά ιατρικά κείμενα του 18ου και αρχών 19ου αι.», Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Η ελιά και το λάδι από την αρχαιότητα έως σήμερα (1-2 Οκτ. 1999), Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 19, Αθήνα 2003, σελ. 103-109.
2. ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΒΟΤΑΝΙΚΗ» ΤΟΥ Γ. ΖΑΒΙΡΑ;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD
lkotsikas@gmail.com

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ ΕΡΓΟ;

Αποτέλεσε σχετικά πρόσφατα στο Δημοτικό Συμβούλιο το ερώτημα, με αποτέλεσμα να αποτελέσει σημείο διαμάχης.

Τι είναι κοινωφελές έργο;

Τι είναι τελικά έργο; Περιοριζόμαστε μόνο στο τεχνικό έργο;

Τι είναι κοινωφελές;

Πρέπει τα οφέλη του να είναι άμεσα και οι αποδέκτες να είναι το σύνολο των Σιατιστινών; Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό; Πολλά έργα χρηματοδοτούνται και όσο και αν προσπαθήσει κάποιος δεν θα μπορέσει να αποδείξει πως ωφελείται η συντριπτική πλειοψηφία των συμπατριωτών μας.

Το έργο πρέπει να έχει βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα οφέλη; Όταν ολοκληρωθεί η διαμόρφωση των εισόδων της πόλης και η ανάπλαση της Χώρας, τι θα έρθουν να δουν οι επισκέπτες της πόλης μας;

Την πλειοψηφία των αρχοντικών μας ένα σωρό ερείπιων;

Μήπως το ταμείο των ιδρυμάτων δεν θα πρέπει να είναι το εύκολο πορτοφόλι που θα πρέπει να καταφεύγουμε για την χρηματοδότηση των έργων;

Η χρηματοδότηση στρατηγικών πλάνων για την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς, για την τουριστική ανάπτυξη της Σιάτιστας, για την προώθηση και την υποστήριξη της έρευνας και της μελέτης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι κοινωφελή έργα;

Θα πρέπει να μπούμε επιτέλους στην λογική της δημιουργίας στρατηγικών πλάνων και του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού;

Μήπως θα πρέπει να αντιληφθούμε το πνεύμα των δωρητών μας που θέλησαν με τα κληροδοτήματα τους να ευεργετήσουν σε βάθος χρόνου την πόλη μας και όχι να μείνουμε στεγνά κολλημένοι στις διατυπώσεις που αναγράφονται σε μια διαθήκη;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD
lkotsikas@gmail.com

Η διπλωματική του Αναστάσιου Παπά, «Μιχαήλ Παπαγεωργίου ο Σιατιστεύς»

«Μιχαήλ Παπαγεωργίου ο Σιατιστεύς, ο λόγιος δάσκαλος του 18ου αιώνα και το συγγραφικό του έργου» όπως είναι ο πλήρης τίτλος της, αποτελεί το αποτέλεσμα της κοπιαστικής προσπάθειας του συμπατριώτη μας Αναστασίου Παπά (KEIMENO ΔΙΑΤΡΙΒΗΣ).

Εκπονήθηκε στα πλαίσια των μεταπτυχιακών του σπουδών στο Τμήμα της Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεολογικής.

Του αξίζουν πραγματικά συγχαρητήρια γιατί επέλεξε να κάνει μια έρευνα σε ένα δυσπρόσιτο, λόγω των λιγοστών πηγών που υπάρχουν, κεφάλαιο των ελληνικών γραμμάτων, επιδιώκοντας να προβάλλει και να δώσει την θέση που αξίζει στον Σιατιστινό λόγιο Μιχαήλ Παπαγεωργίου.

Η δομή και ο τρόπος γραφής της διατριβής. προσεγγίζει και βοηθά, ακόμα και τον απλό αναγνώστη, να σχηματίσει μια αρκετά καλή εικόνα για τον Μιχαήλ Παπαγεωργίου.

Το κείμενο διαρθρώνεται σε τρεις βασικές θεματικές ενότητες. Ο συγγραφέας μας παρουσιάζει την βιογραφία και το έργο του Παπαγεωργίου δίνοντας μας αρκετά αναλυτικά το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο δραστήριος λόγιος έδρασε. Μπορούμε έτσι να καταλάβουμε και τις δυσκολίες που συνάντησε ο Μιχαήλ Παπαγεωργίου.

Η πρώτη ενότητα περνάει τους σταθμούς της ζωής του Παπαγεωργίου. Η συντριπτική πλειοψηφία των πληροφοριών προέρχονται από το έργο «ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ» του Γεώργιου Ζαβίρα, ανιψιού και μαθητή του Παπαγεωργίου. Ο ερευνητής αφού σκιαγραφήσει που βρισκόταν η παιδεία του 18ου αιώνα, μας εξιστορεί που μαθήτευσε και σπούδασε ο Παπαγεωργίου και τέλος που δίδαξε και ποιοι είναι οι σημαντικότεροι μαθητές του.

Η δεύτερη ενότητα αφιερώνεται εξολοκλήρου στο συγγραφικό έργο του Παπαγεωργίου. Ο συγγραφέας και εδώ φροντίζει να μας δώσει το περιβάλλον της παραγωγής του ελληνικού βιβλίου. Εκτός από «To Μέγα Αλφαβητάριον» ανακαλύπτουμε και άλλα έργα του Παπαγεωργίου μερικά εκ των οποίων είναι ανέκδοτα είτε χαμένα.

Στην τελευταία, και πιο ενδιαφέρουσα ενότητα για μένα, γιατί εδώ ο συγγραφέας δίνει το δικό του χρώμα, προσεγγίζονται, εξετάζονται σε μεγαλύτερη κλίμακα και αξιολογούνται τρία από τα έργα του Μιχαήλ Παπαγεωργίου, «Το Μέγα Αλφαβητάριον», «Πρόχειρος, και ευπόριστος διδάσκαλος, των πρωτοπείρων ρωμελιτών, της γερμανικής γλώσσης» και «Οἰκιακός καί πρόχειρος διδάσκαλος τῶν ἀρχαρίων τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης». Παρουσιάζονται ενδιαφέρουσες τεχνικές λεπτομέρειες που μόνο το έμπειρο μάτι κάποιου που έχει μελετήσει εις βάθος αυτά τα κείμενα μπορεί να εξορύξει.

Η διατριβή του Αναστάσιου Παπά παρουσιάστηκε στην Σιάτιστα μετά από πρωτοβουλία της ομάδας του siatistanews αλλά και στο Α’ Συνέδριο Ιστορίας Δυτικής Μακεδονίας τον Οκτώβριο του 2014 στα Γρεβενά.

Διαβάζοντας εργασίες όπως του Αναστάσιου Παππά ουσιαστικά επανεπιβεβαιώνομαι για το πόσο σημαντικό είναι να υποστηριχθεί, η έρευνα μέσω των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, της πολιτιστικής κληρονομιάς. Είχα επισημάνει τα οφέλη που θα είναι εφικτό να αποφέρει μια τέτοια επιλογή.

Πως θα μπορούσε να υποστηριχθεί. Με την χρηματοδότηση της έρευνας ή την βράβευση τέτοιων εργασιών. Από πού; Από τα ιδρύματα ίσως; Μα κάποιος θα πει δεν είναι κοινωφελές έργο. Τι είναι όμως κοινωφελές έργο;

Δημήτριος Καρακάσης, ο ιατρός

Ξεκινώντας το αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Καρακάση από τον πατέρα του, τον  Δημήτριο Καρακάση. Θα κάνουμε μια αρκετά σύντομη αναδρομή στη ζωή του και στο έργο του ως ιατρός.

Πηγές μας, τα «Ιστορικά Σημειώματα» του Φίλιππου Ζυγούρη, ο Γεώργιος Ζαβίρας και ο γιός του Κωνσταντίνος.

Ευγένιος Βούλγαρης
(1716-1806)

Ο Δημήτριος Καρακάσης γεννήθηκε στην Σιάτιστα το 1734 και πέθανε στο Βουκουρέστι το 1804. Στην Σιάτιστα έμαθε τα πρώτα του γράμματα ενώ στην Κοζάνη μαθήτευσε δίπλα στον Ευγένιο Βούλγαρη που ήταν εκεί σχολάρχης.

Τελειώνοντας τις σπουδές του, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Χάλλης της Πρωσίας και αφού αποφοίτησε από την Ιατρική, το 1760 παρουσίασε την διδακτορική του διατριβή με τίτλο:

«Περί της Φλεβοτομίας, ως ουκ αεί αναγκαίας εν τοις οξέσιν άμα και κακοήθεσι πυρετοίς»

Επιστρέφει στην Λάρισα όπου καταξιώνεται ως γιατρός και μετά στην Σιάτιστα ικανοποιώντας την επιθυμία του πατέρα του. Παντρεύεται στην Κοζάνη. Η μεγάλη φήμη του ως ιατρός ξεπερνά τα στενά τα όρια της περιοχής. Τον καλούν πρώτα στο Βιδίνι (σημερινή Βουλγαρία) να εργαστεί.

Το 1780 θα εγκατασταθεί στην Κραϊόβα της Βλαχίας. Θα γνωρίσει και θα κερδίσει τον σεβασμό σχεδόν από όλους του Φαναριώτες που κυβερνούσαν τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Τον Αλέξανδρο Υψηλάντη, τον Νικόλαο Καρατζά, τον Μιχαήλ Δράκου Σούτσο. Ανταποκρινόμενος σε αίτημα του τελευταίου μετακομίζει στον τελευταίο σταθμό της διαδρομής του, το Βουκουρέστι.

Η πρώτη σελίδα της διδακτορικής διατριβής του Δημήτριου Καρακάση

Στο Βουκουρέστι διορίζεται δημοτικός ιατρός και συμβάλλει σημαντικά στην αναδιοργάνωση του τοπικού νοσοκομείου. Το 1792 ξεσπάει επιδημία βουβωνικής πανώλης. Ακολουθώντας, οι τοπικές αρχές τις συμβουλές του Σιατιστινού γιατρού, απομονώνουν τους ασθενείς σε ειδικό νοσοκομείο που δημιουργήθηκε σε γειτονικό χωριό, περιορίζοντας σημαντικά τις επιπτώσεις της ασθένειας.

Η προσφορά και η διάρκεια της ζωής του Δημητρίου Καρακάση θα ήταν μεγαλύτερες, αν δεν είχε ένα ατύχημα με το άλογο του, που του περιόρισε τις δραστηριότητες σημαντικά.

1805, ο περιηγητής William Martin Leake για το ηλιαστό κρασί

Ο William Martin Leake (1777-1860) συνταγματάρχης του αγγλικού στρατού περιηγείται στην Ελλάδα και καταγράφει τις εμπειρίες του στο βιβλίο "Travels in Northern Greece". Μαζί με Γάλλο ιατρό τον Φρανσουά Σαρλ Υγκ Λοράν Πουκεβίλ είναι οι μοναδικοί, όπως προκύπτει από τα κείμενα τους, περιηγητές που γνωρίζουμε ότι επισκέφτηκαν την Σιάτιστα.

Ο Νικόλαος Ψημένος θεωρεί ότι το δυσπρόσιτο της περιοχής αποθάρρυνε και άλλους περιηγητές να επισκεφτούν την Σιάτιστα. Έτσι ούτε έχουμε τόσες πολλές περιγραφές της Σιάτιστας όπως έχουμε για άλλες περιοχές της Ελλάδας, ούτε ζωγραφικούς πίνακες, ούτε γκραβούρες που να αναπαριστούν εικόνες από τόπια της Σιάτιστας.

Ο Leake βρισκόταν στην Ελλάδα ως πρόξενος της χώρας του στο πασαλίκι του Αλή Πασά. Σε αυτό υπαγόταν και η Σιάτιστα. Λόγω της ημέρας θα σταθούμε σε όσα καταγράφει για το σιατιστινό κρασί. Για την συνάντηση των Σιατιστινών προεστών με τον Αλή Πασά στην Μπάρα και τις υπόλοιπες εμπειρίες του θα μιλήσουμε σε άλλες περιπτώσεις όταν μας δοθεί η ευκαιρία.

Επιγραμματικά ο Leake αναφέρει ότι εμπορευόταν οι Σιατιστινοί το κρασί στην Μακεδονία και στην Θεσσαλία. Όχι όμως στην Ήπειρο λόγω της δυσκολίας των μετακινήσεων.

Τονίζει δε ότι «ο κάθε μεγαλονοικοκύρης έχει ένα σταφυλοπατητήρι, υπάρχουν δε κατώγεια εις όλα τα μεγαλύτερα σπίτια με τα βαγένια καλαισθητικώς αραδιασμένα, όπως και εις την πεπολιτισμένην Ευρώπη». Σαφές ποια σπίτια επισκέφθηκε ο Leake.

Το σιατιστινό κρασί το διαχώρισε σε τέσσερα είδη, το «ηλιασμένον», «ένα ξηρό άσπρο κρασί», «ένα ξηρό κόκκινο κρασί» και το «αψίθινον».

Για το ηλιαστό κρασί περιγράφει αναλυτικά την διαδικασία παραγωγής του: «μίγμα άσπρων και κόκκινων σταφυλιών εκτιθεμένων επί οκτώ ημέρας εις τον ήλιον ή και εναποτιθέμενων εις σκεπασμένη συσκευήν επί εξ εβδομάδας, κατόπιν των οποίων το προϊόν γίνεται άσπρο γλυκό κρασί δυνατής ουσίας και υψηλής γεύσεως».

ΠΗΓΗ: Αργύρης Τόζης, Σιατιστινά