ΚΠΕ Σιάτιστας, ένα μεγάλο παράπονο

Όταν ένας φορέας πρόκειται να δεχθεί την επίσκεψη ενός κυβερνητικού στελέχους προετοιμάζει το έδαφος προκειμένου να θέσει σε αυτόν τα αιτήματα του.

Βλέποντας την φωτογραφία από την προχθεσινή επίσκεψη του υφυπουργού παιδείας κ. Δ. Μπαξεβανάκη στην Σιάτιστα, στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο, θυμήθηκα πόσο απογοήτευση προκάλεσε στην Σιάτιστα, το γεγονός ότι συγχωνεύτηκε πριν από περισσότερα από πέντε χρόνια, το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) Σιάτιστας με το αντίστοιχο του Βελβεντού.

Στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας, τα αναρτημένα πανό του ΚΠΕ στο εσωτερικό του, μαρτυρούν ότι αυτό στεγαζόταν στις αίθουσες του. Τα πανό ήταν μια καλή αφορμή για να εκφραστεί στον υφυπουργό ένα παράπονο μας.

Το ΚΠΕ Σιάτιστας κατ’ ουσία καταργήθηκε,  οι αίθουσες του Τραμπαντζείου Γυμνασίου είναι ακόμα δεσμευμένες και το αρχείο του αγνοείται. Το αρχείο αυτό είναι το προϊόν των πολλαπλών δραστηριοτήτων του ΚΠΕ Σιάτιστας, τις οποίες η παιδεία της Σιάτιστας (και όχι μόνο) στερείται.

Καλές είναι οι φωτογραφίες και οι ανακοινώσεις των επισκέψεων, αυτό όμως που νομίζω πως ενδιαφέρει περισσότερο κάθε Σιατιστινό , είναι, αν παρουσιάστηκε στον υφυπουργό, μια έκθεση του έργου του ΚΠΕ Σιάτιστας, ώστε να καταλάβει και αυτός, πόσο μεγάλο είναι το κενό που άφησε το κλείσιμο του ΚΠΕ στην πόλη μας. Τμήμα της προετοιμασίας είναι και η έκθεση αυτή.

Δεν δικαιούται η Σιάτιστα με την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά και το δάσος του Βουρίνου δίπλα της, την επαναλειτουργία του ΚΠΕ, σε ένα χώρο ανάμεσα στην παλαιοντολογική και την βοτανική συλλογή;

Τέθηκε άραγε το θέμα αυτό στον υφυπουργό παιδείας; Αν όχι γιατί;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας,
Πολιτικός Μηχανικός PhD

ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ, η παρακαταθήκη μας

Έχει γίνει συνήθεια στην Σιάτιστα, να αποτελεί αιτία διαξιφισμών και συγκρούσεων, οι αποφάσεις που λαμβάνονται για την διάθεση των χρημάτων των Ιδρυμάτων. Πολλοί, ίσως δεν μπορούν να καταλάβουν τον λόγο για τον οποίο θα πρέπει να υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια σε αυτές τις αποφάσεις, σε σχέση με αυτές που λαμβάνονται για τα άλλα κονδύλια που έχει ο δήμος μας.

Για να τεκμηριώσεις την άποψη σου, να ορίσεις μια έννοια, δεν λίγες οι φορές που χρησιμοποιείς μια παρομοίωση, μια μεταφορά. Κάτι αντίστοιχο, ας μην ξεχνάμε έκανε και ο Χριστός με τις παραβολές του, στην Καινή Διαθήκη. Αυτό το τέχνασμα θα εφαρμόσω και εγώ.

Μιχαήλ Κουκουλίδης

Σε μια οικογένεια, ο πατέρας αφού από την βιοπάλη έχει δημιουργήσει την περιουσία του, είναι πάγια επιλογή να την μοιράζει στα παιδιά του, είτε εν ζωή, είτε μετά θάνατον. Εν ζωή, ο πατέρας δεν θα διστάσει να συμβουλεύσει τα παιδιά του όταν διαπιστώσει κακοδιαχείριση. Όταν τα παιδιά κληρονομήσουν την περιουσία, ο πατέρας θα έχει πεθάνει, τα παιδιά πλέον θα διαχειρίζονται την περιουσία αυτή με ένα μεγαλύτερο αίσθημα σεβασμού στον πατέρα τους, για τον κόπο που κατέβαλε για να μαζέψει δεκάρα - δεκάρα την περιουσία του και για την απόφαση του, να τους την κληροδοτήσει και δεν βρίσκεται πλέον κοντά τους. Θα ανταποκριθούν στην εμπιστοσύνη του; Στην αγάπη του;

Αλεξάνδρα Κουκουλίδου

Την μεγάλη περιουσία, τα παιδιά την διαχειρίζονται για την επαυξήσουν. Την μικρή περιουσία, ξέρουν πως ο πατέρας τους, τους την έδωσε όχι για να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες αλλά για να τους στηρίξει σε ένα σημαντικό στάδιο της ζωής. Είτε για να παντρευτούν, είτε για να ανοίξουν ένα νέο σπιτικό, είτε μια να ξεκινήσουν μια νέα δουλειά. Η επένδυση της θα φέρει μια σημαντική αλλαγή στην ζωή τους, με λίγα λόγια. Προτιμούν, να στερηθούν κάποιες τρέχουσες ανάγκες παρά να πειράξουν άσκοπα την κληρονομία τους. Είναι η μητέρα τότε που θα συμβουλεύσει τα παιδιά, «άστα τα χρήματα του πατέρα, αυτά είναι για αργότερα», όταν θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν άκαιρα αυτά τα χρήματα.

Πιστεύω ότι έγινα κατανοητός με την παρομοίωση που μετέφερα από την ζωή μας για το πώς πιστεύω πως θα πρέπει να διαχειριζόμαστε τα χρήματα των Ιδρυμάτων.

Δεν θα αντισταθώ να πω και την άποψη μου για το που πρέπει να κατευθύνονται τα χρήματα αυτά. Πολύ εύκολο! Ποιες ήταν οι προτεραιότητες των πραματευτάδων, των δωρητών μας, των ευεργετών μας;

Μα και φυσικά, η παιδεία μας και ο πολιτισμός μας!

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD

Είναι οι πλατείες, η μοναδική παρέμβαση που μπορεί να κάνει την ζωή μας καλύτερη;

Οι επιλογές ανάπλασης των δύο κεντρικών πλατειών του οικισμού μας, κατευθύνονται στην επέκταση του χώρου που αυτές καταλαμβάνουν και θα παραπέμπουν μάλλον το νου του επισκέπτη σε μεγάλα αστικά κέντρα. Η εντύπωση αυτή θα είναι πιο έντονη στην πλατεία της Χώρας, αν γίνουν οι παρεμβάσεις που προβλέπονται.

Τι θα αλλάξει ουσιαστικά στην ζωή μας; Το ερώτημα που θέτω είναι.

Γιατί να μην κατευθυνθεί η προσοχή μας, στο «ζωντάνεμα» των σημαντικότερων τμημάτων του ιστορικού πυρήνα της πόλης, ώστε να είναι, εκεί, εφικτή η δημιουργία από μικρά παραδοσιακά μαγαζιά, όπως ταβερνάκια, καφέ, παντοπωλεία, καφενεδάκια, μικρά εμπορικά καταστήματα; Έχουν πλήρως εγκαταλειφθεί. Ένας οικισμός είναι παραδοσιακός και κατ’ ουσία, όχι μόνο όταν έχει μόνο παραδοσιακά κτίσματα αλλά και όταν έχει την κατάλληλη φυσιογνωμία αλλά και λειτουργία.

Γιατί να μην στείλουμε κομμάτι της εμπορικής κίνησης, και της διασκέδασης της πόλης, σε αυτό που είναι το ατού της Σιάτιστας; Την αρχιτεκτονική της κληρονομιά; Σε περιοχές όπως, αυτή πίσω από την παλιά αστυνομία, αυτή στο Αρχοντικό Μανούση που απλώνεται μέχρι κάτω το Μπούνο, αυτή ανάμεσα στην Πλατεία της Γεράνειας και του Αρχοντικού της Πούλκως, αυτή πίσω από την Δημοτική Αγορά της Χώρας;

Μήπως μπορούμε να δώσουμε και οικονομικά κίνητρα σε αυτόν που θα θελήσει να επενδύσει σε αυτές τις περιοχές; Δυστυχώς σε πολλούς μας επικρατεί η άποψη, ότι η Σιάτιστα έγινε παραδοσιακός οικισμός μόνο και μόνο για να επιβληθούν περιορισμοί. Όχι προοπτικές και κίνητρα για κάτι διαφορετικό. Δεν ήμασταν έτοιμοι, λογικό! Αλλά δεν κάναμε κάτι για να προσαρμοστούμε.

Το ότι είναι ένα σπίτι διατηρητέο, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να είναι εφ όρου ζωής ένα άψυχο κτίσμα. Δεν θα βοηθήσει σίγουρα και στην τουριστική ανάπτυξη της πόλης μας, η διασπορά των λειτουργιών της;

Μοιάζουμε σαν ένα μαγαζί που έχει το καλό του εμπόρευμα πίσω και μπροστά στην βιτρίνα δεν βγάζει ότι καλύτερο έχει. Αυτό που θα προσελκύσει τον πελάτη.

Κάθε έκφανση της ζωής της πόλης, εγκλωβίζεται, περιορίζεται, ασφυκτιά στον κεντρικό οδικό άξονα που συνδέει τις δύο πλατείες. Για να είμαι πιο ακριβής στο κομμάτι ανάμεσα στο Δημαρχείο και την Πλατεία Τρία Πηγάδια. Η κίνηση των πεζών, η κίνηση των αυτοκινήτων είναι δύσκολη σε αυτόν τον άξονα. Αυτοκίνητα διπλοπαρκαρισμένα. Πεζοδρόμια μπουκωμένα! Με την ένταση του θορύβου να αυξάνεται υπερβολικά μερικές φορές.

Είναι οι πλατείες, η μοναδική παρέμβαση που μπορεί να κάνει την ζωή μας καλύτερη; Η φαντασία μας είναι τελικά περιορισμένη;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας

Πολιτικός Μηχανικός, PhD

[φωτογραφίες: Αρχείο Καλλινίκης Ώττα]

Θάλεια Φλωρά - Καραβία, ένα σύντομο βιογραφικό

Θάλεια Φλωρά – Καραβία,
η ζωγράφος των Βαλκανικών Πολέμων

1871

Γέννηση της Θεολογίας Φλωρά. Πατέρας της, ο παπά Χριστόδουλος και μητέρα της η Αναστασία Μουχτάρη.

1874                                        

Η οικογένεια μετακομίζει στο Μακροχώρι της Δυτικής Θράκης, έξω από την Κωνσταντινούπολη.

1883                                        

Η Θεολογία μαθητεύει στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινούπολης.

1888                                        

Εργάζεται για λίγο ως δασκάλα στο χωριό του Αγίου Στεφάνου.

1895                                        

Μετακομίζει στο Μόναχο για να καλλιεργήσει το ταλέντο της. Δεν την αφήνουν να σπουδάσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών επειδή ήταν γυναίκα. Αναγκάζεται να πάει σε ιδιωτικές σχολές. Τα έξοδα της καλύπτονται από τον αδερφό της τον Λάζαρο και την του Κωνσταντίνου Ζάππα.

1899                                        

Η πρώτη έκθεση ζωγραφικής στην Κωνσταντινούπολη.

1900                                        

Μετά από παραίνεση των αδερφιών της, αλλάζει το όνομα της σε Θάλεια. Ταξιδεύει στην Ευρώπη για να εκθέσει τους πινάκες της. Συμμετοχή στην Διεθνή έκθεση των Παρισίων όπου και βραβεύεται για τον πίνακα της «ο Κιθαρωδός».

1902                                        

Στην Κωνσταντινούπολη ζωγραφίζει τα μέλη της οικογενείας του Σουλτάνου.

1905

Εκθέσεις στο Μόναχο και στην Βαϊμάρη.

1907                                        

Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου γνωρίζει και παντρεύεται τον διανοούμενο Νίκο Καραβία. Δεν απέκτησαν παιδιά. Ιδρύει την πρώτη της Καλλιτεχνική Σχολή.

1912, Σεπτέμβριος                

Ξεσπάει ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος. Η Θάλεια επιστρέφει στην Αίγυπτο. Παίρνει την άδεια να συνοδεύσει τον Ελληνικό Στρατό στον πόλεμο ως ανταποκρίτρια της εφημερίδας του άντρα της. Σε λιγότερο από τέσσερις μήνες δημιουργεί περισσότερα από 300 σκίτσα.

1922                                        

Δημιουργεί σκίτσα από το μέτωπο της Μικρασιατικής Εκστρατείας.

1936

Εκδίδεται το βιβλίο της «Εντυπώσεις από τον πόλεμο του 1912-1913» το οποίο περιέχει πολλά σκίτσα της από την περίοδο του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.

1940                                        

Οριστική επιστροφή στην Ελλάδα. Στα νοσοκομεία της Αθήνας δημιουργεί σκίτσα των τραυματιών του Αλβανικού Μετώπου.

1945                                        

Η Ακαδημία Αθηνών την τιμά με την απονομή του Αργυρού Μεταλλίου.

1954                                        

Ο βασιλιάς Παύλος της απέμεινε τον Σταυρό των Ταξιαρχών του Τάγματος της Εποποιίας.

1959                                        

Η τελευταία έκθεση ζωγραφικής της Θάλειας.

1960, 17 Ιανουαρίου            

Θάνατος της ζωγράφου στην Αθήνα. Κληρονομιά της, τα πλέον από 2.500 σχέδια.

Λάζαρος Γ. Κώτσικας

Πολιτικός Μηχανικός, PhD

ΠΕΛΕΚΟΝ 2018 – ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΦΕΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΘΑΛΕΙΑ ΦΛΩΡΑ-ΚΑΡΑΒΙΑ

Η Θάλεια Φλωρά – Καραβία, η δημιουργός πλέον των 2.500 έργων ζωγραφικής, που το 1871 γεννήθηκε στην Σιάτιστα, είναι το κεντρικό τιμώμενο πρόσωπο των φετινών εκδηλώσεων «ΠΕΛΕΚΟΝ, ΓΙΟΡΤΕΣ ΒΟΪΟΥ».

Στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας, θα πραγματοποιηθεί έκθεση έργων της ζωγράφου. Πολλά είναι πρωτότυπα και για τα οποία καταβλήθηκε μεγάλη προσπάθεια από την Θεοδώρα Λειψιστινού για να εξασφαλιστεί η απαραίτητη άδεια από το Γ’ Σώμα Στρατού προκειμένου να έχουμε τη μεγάλη ευκαιρία να τα θαυμάσουμε από κοντά. Τα υπόλοιπα είναι αντίγραφα από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και θα παραμείνουν μόνιμα μετά το τέλος της έκθεσης, στην Σιάτιστα.

Θα υπάρξουν δύο εισηγήσεις στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο Σιάτιστας.

• Την Παρασκευή 15 Ιουνίου, στις 20:00, η Αναστασία Ζήση, Καθηγήτρια Ψυχικής Υγείας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με θέμα «Θάλεια Φλωρά – Καραβία: Η διαδρομή ενός βίου ως το νέο παράδειγμα της εποχής».

• Την Κυριακή 17 Ιουνίου, στις 19:00, ο Άλκης Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης, της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, με θέμα «Η ζωγράφος Θάλεια Φλωρά – Καραβία». 

Από την δεύτερη εισήγηση θα μάθουμε για την ιστορική πορεία και το έργο της ζωγράφου. Για αυτό δεν θεωρώ σκόπιμο να πάρω, εδώ, τώρα, αυτό το ρόλο. Θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα στην πρώτη εισήγηση. Θεωρώ ότι εμμέσως θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί η παιδεία της οικογένειας Φλωρά, της προσέδωσε μια κουλτούρα που δεν άφησε το ταλέντο της Θεολογίας να χαθεί.

Στα τέλη του 19ου αιώνα από μια ανδροκρατούμενη κοινωνία μιας τουρκοκρατούμενης περιοχής, μια νεαρή κοπέλα φεύγει από το σπίτι της για να σπουδάσει στην Γερμανία. Ζωγραφική! Με την πλήρη στήριξη της οικογενείας της. Ο αδερφός της Λάζαρος, ταλαντούχος και αυτός ζωγράφος, άφησε την ζωγραφική για να βρει δουλειά, ώστε από το εισόδημα του, να κάνει τα πρώτα της βήματα, η Θεολογία. Πείθει τον πατέρα του, τον παπά Χριστόδουλο για το ταλέντο της αδερφής του. Ο πατέρας αποδέχεται να αλλάξει το όνομα η κόρη του από Θεολογία σε Θάλεια. Η οικογένεια κάνει ένα υποτυπώδες marketing. Αλλάζει το άκρως χριστιανικό όνομα και παίρνει το όνομα μιας από τις εννιά μούσες, ένα «ειδωλολατρικό» όνομα όπως θα μπορούσε ασυλλόγιστα να πει κάποιος.

 Πρωτοποριακή οικογένεια!

Ο πλούτος που απέδειξαν οι Σιατιστινοί πραματευτάδες, δεν μετουσιώθηκε μόνο στα εντυπωσιακά και επιβλητικά αρχοντικά. Επηρεασμένοι από τον Διαφωτισμό και τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, απέκτησαν μια κουλτούρα την οποία θεώρησαν ότι έπρεπε να αποκτήσουν τα παιδιά της μητέρας πατρίδας. Η Σιάτιστα απέκτησε λειτουργικές υποδομές και είχε σχολεία με υψηλού επιπέδου δασκάλους, όπως ο Μεθόδιος Ανθρακίτης.

Παιδί αυτής της κουλτούρας είναι η ζωγράφος Θάλεια Φλωρά – Καραβία. Τελικά όμως τίποτα δεν είναι τυχαίο. Η γιατρός Μαλαματή Κανατσούλη – Παπαδημητρίου στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ήταν από τις πρώτες γυναίκες που γράφτηκαν στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Η Θάλεια Φλωρά – Καραβία από μόνη της θα μπορούσε να αποτελέσει το αφήγημα πάνω στην οποία θα μπορούσε να στηθεί η τουριστική προβολή μιας ολόκληρης περιοχής.

Δεν σταματάμε εδώ!

• Από εδώ ξεκίνησαν, οι αδερφοί Μαρκίδες Πούλιου, οι εκδότες της πρώτης ελληνικής εφημερίδας.
• Από εδώ ξεκίνησε, ο Θεοχάρης Τουρούντζιας που μαρτύρησε μαζί με τον Ρήγα Φεραίο.
• Από εδώ ξεκίνησαν, οι Κασομούληδες, ο Νίκολαος Κασομούλης κατέγραψε τα «ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ», πολύτιμη ιστορική πηγή για τον αγώνα του 1821.
• Από εδώ ξεκίνησε ο Γεώργιος Παπάζωλης, ο πρωταγωνιστής των Ορλωφικών. 
• Από εδώ εξαπλώθηκε η οικογένεια Ζάχου που βρισκόταν στην ελίτ της ελληνικής αριστοκρατίας. Ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης, το μεγάλο τους καμάρι είναι ο πρωταγωνιστής μιας ομάδας από δέκα τουλάχιστον χαρισματικά μέλη της οικογένειας. 
• Από εδώ ξεκίνησαν, οι γονείς του κλασσικού μουσικοσυνθέτη Χαρίλαου Περπέσα που συνέθεσε την «Συμφωνία του Χριστού». 
• Από εδώ ξεκίνησε ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας. 
• Από εδώ ξεκίνησε ο λόγιος Μιχαήλ Παπαγεωργίου, ο συγγραφέας του πρώτου ελληνικού σχολικού εγχειριδίου.

Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι στο μέλλον, με αντίστοιχες εκδηλώσεις θα αναδειχθούν τα υπόλοιπα παιδιά της ίδιας κουλτούρας. Για να γίνει ευρύτερα γνωστή η περιοχή μας, ως το σημείο αφετηρίας εμβληματικών φυσιογνωμιών.

Λάζαρος Γ. Κώτσικας

Πολιτικός Μηχανικός, PhD

Ο Χρήστος Ζαφείρης για το πρόγραμμα διάσωσης και προβολής της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Καστοριάς

Ο Χρήστος Ζαφείρης, συγγραφέας είναι γνωστότερος σε εμάς για το βιβλίο του «Βαλκάνιος Πραματευτής» για το ομώνυμο ντοκιμαντέρ στην ΕΡΤ αλλά και για τους συγγενικούς δεσμούς του με την Σιάτιστα.

Σε άρθρο του, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα thessmemory, με τίτλο «Στη διάσωση, οργάνωση και προβολή της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς το μέλλον της Καστοριάς», περιγράφει αρχικά τις εντυπώσεις του, από την επίσκεψη του στην Καστόρια. Κάνει τις διαπιστώσεις του για την πρόοδο της Καστοριάς στην προσπάθεια της, για την διάσωση και την προβολή της αρχιτεκτονικής της κληρονομιάς.

Στέκομαι στο κλείσιμο του άρθρου «Τα περίφημα αρχοντικά αργοσβήνουν…» όπου με μια απογοήτευση επισημαίνει τις σημαντικές καθυστερήσεις που εύκολα και αυτός αντιλαμβάνεται αντικρίζοντας τα εγκαταλελειμμένα και ετοιμόρροπα αρχοντικά. Αναφέρει τις προτάσεις που έκανε η ομάδα μελέτης που είχε αναλάβει την ανάπλαση μιας ομάδας αρχοντικών. Αντιγράφω:

Βεβαίως προβλέπει [η ομάδα μελέτης] πηγές άντλησης πόρων για την υλοποίηση του προγράμματος [ανάπλασης αρχοντικών] και προτείνει την ίδρυση γραφείου στις Βρυξέλλες για την αναζήτηση σχετικών πηγών χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκά προγράμματα, τακτική που εφαρμόζουν αρκετοί ‘’έξυπνοι’’ ελληνικοί δήμοι για την ανάπλαση οικιστικών συνόλων της περιοχής τους. 

Με αυτόν τον τμηματικό τρόπο ανάπλασης παραδοσιακών περιοχών της Καστοριάς θα δημιουργούνταν ένα αξιόλογο παραδοσιακό σύνολο της πόλης, με αποκαταστημένα κτήρια που θα στέγαζαν δημόσιους και κοινωνικούς φορείς, μουσεία, ξενώνες, πολιτιστικούς και ψυχαγωγικούς χώρους, μαγαζιά εστίασης κλπ., που θα εξυπηρετούσαν το αυξημένο τουριστικό ενδιαφέρον, βοηθώντας παράλληλα στην απασχόληση πολλών κατοίκων της πόλης και στο χτύπημα της ανεργίας.

Καταλήγοντας, σε αντιδιαστολή παραβάλει την σημαντική θετική εξέλιξη που είχε το αντίστοιχο πρόγραμμα αποκατάστασης στην Αχρίδα, αν και η Καστοριά έχει περισσότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με την πόλη των Σκοπίων.

Σίγουρα ένα άρθρο που πρέπει να βάλλει και εμάς σε σκέψεις.

Το αρχείο του Νικολάου Μουτσόπουλου στην Κοζάνη;

Διαβάζουμε στο kozan.gr: «Όπως γράφει στο προσωπικό του προφίλ στο facebook, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Π.Ε. Κοζάνης: «Με τον δήμαρχο Κοζάνης Λευτέρη Ιωαννίδη επισκεφθήκαμε την 08-06-2018 τον ομότιμο καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ. και επίτιμο μέλος του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Π.Ε. Κοζάνης κο Νικόλαο Μουτσόπουλο. Κύριο θέμα της συζήτησης ήταν η διάθεση εκ μέρους του μεγάλου δασκάλου του μοναδικού και πολύ σπουδαίου αρχείου του στην κοινωνία της Κοζάνης».

Νικόλαος Μουτσόπουλος

 Είχα αναφερθεί στο παρελθόν, ποιος είναι ο Νικόλαος Μουτσόπουλος και για την εμπλοκή του με την Σιάτιστα. Έχει γράψει πολλά βιβλία για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Μακεδονίας. Στο βιβλίο «ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ», παρουσιάζει την ιστορία της Σιάτιστας, την ιστορία της ανάπτυξης του οικισμού της, τα βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά των αρχοντικών της και επιμέρους πληροφορίες για τα σημαντικότερα από τα αρχοντικά της πόλης μας. Πληροφορίες και σχέδια για κειμήλια που είτε έχουν καταστραφεί, είτε έχουν κλαπεί.

Αρχοντικό Τζώνου

Περιέχει αρχιτεκτονικά σχέδια με δισδιάστατες λεπτομερείς αποτυπώσεις, των κατόψεων, των όψων και τομών μερικών εκ των αρχοντικών μας. Τρισδιάστατες αποτυπώσεις όπως και μερικές αποτυπώσεις του εσωτερικού των αρχοντικών. Δεν λείπει φυσικά και το φωτογραφικό υλικό. Τα σχέδια αυτά δημιουργήθηκαν κατά την επίσκεψη του συγγραφέα με ομάδα φοιτητών του, πριν από πενήντα και πλέον χρόνια στην περιοχή μας. Το υλικό αυτό είναι το αρχείο του Νικόλαου Μουτσόπουλου για την Σιάτιστα. Παρόμοιο θα είναι και για άλλες περιοχές.

Είναι γεγονός ότι δεν δίδονται λεπτομέρειες την είδηση. Ποιο κομμάτι του αρχείου θα διατεθεί; Η διάθεση θα είναι μόνιμη; Προσωπικά βρίσκω πολύ δύσκολο να είναι μόνιμη η διάθεση. Τότε προφανώς θα μιλούσαμε για παραχώρηση. Δύσκολα δεν θα κληροδοτήσει με το υλικό αυτό, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο κύριος καθηγητής. Αν είναι, θα πρόκειται για μεγάλη επιτυχία για τον Δήμο Κοζάνης.

Εσωτερικό Αρχοντικό Τζώνου

Αν διατεθεί προσωρινά θα έχουμε μάλλον την ευκαιρία να θαυμάσουμε μια πολύ ωραία έκθεση του υλικού κάποια στιγμή στην Κοζάνη. Αν παραχωρηθεί, προφανώς θα είναι πολύ μεγαλύτερη επιτυχία. Θα ισχυριστούν, τότε κάποιοι, πως σε μια μεγαλύτερη πόλη και σε κεντρικότερο σημείο, γεωγραφικά, θα προβάλλεται μέσω των σχεδίων και των φωτογραφιών του Νικολάου Μουτσόπουλου, το πολιτιστικό απόθεμα της Σιάτιστας. Όμως, τα αποκλειστικά του δικαιώματα θα τα έχει ο Δήμος Κοζάνης. Μια φωτογραφία ή ένα σχέδιο αν θα θελήσει κάποιος να δημοσιεύσει σε βιβλίο ή σε ιστοσελίδα θα ζητά την άδεια του Δήμου Κοζάνης. Όλο αυτό το υλικό θα ταυτίζεται με την Κοζάνη.

Σας αφήνω μόνους σας να φανταστείτε την προοπτική, το υλικό αυτό να εκτίθεται μόνιμα σε ένα αρχοντικό στην Σιάτιστα. Συνεκτιμώντας παράλληλα και την βαρύτητα του ονόματος του Νικόλαου Μουτσόπουλου, στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στον τεχνικό κόσμο.

Αρχοντικό Βοϊδομάτη

Φυσικά αξίζουν συγχαρητήρια στον Δήμαρχο Κοζάνης, Λευτέρη Ιωαννίδη και στον Σύνδεσμο Γραμμάτων & Τεχνών Π.Ε. Κοζάνης για την πρωτοβουλία τους. Είναι οι πρωτοβουλίες που σε κάνουν να ξεχωρίζεις από τους υπολοίπους που περιορίζονται στην κοινοτυπία.

Αγορά των αρχοντικών από τον δήμο, είναι η μοναδική επιλογή για την διασωσή τους;

Δεν είναι λίγες φορές που δέχομαι την ερώτηση, «Είναι λογικό να περιμένουμε να αγοράσει ο δήμος όλα τα αρχοντικά και να τα συντηρήσει;».

Φυσικά και αν το ισχυριζόμουνα αυτό, θα χαρακτηριζόμουνα επιεικώς ουτοπιστής. Δεν υπάρχουν τα χρήματα, ούτε για την αγορά των τουλάχιστον δεκαπέντε αρχοντικών, ούτε για την συντήρηση τους.

Η απάντηση αυτή μήπως ουσιαστικά αποτελεί την δικαιολογία μας εδώ και αρκετά χρόνια για να μην γίνει μια σοβαρή προσπάθεια για την διάσωση των αρχοντικών.

Άφηνεται να εννοηθεί πως η μόνη δυνατότητα για την διάσωση των αρχοντικών ήταν μόνο μέσω αυτής της επιλογής. Αποκλείοντας έτσι ουσιαστικά την επίλυση του προβλήματος.

Είναι όμως αυτή η στρατηγική επιλογή;

Ποιες είναι οι άλλες δύο;

Η οικονομική ενίσχυση των ιδιοκτητών μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων είναι η μια. Ο ερχομός των επενδυτών που θα υλοποιήσουν επενδύσεις στα αρχοντικά δίνοντας τους άλλη χρήση, η δεύτερη. Είναι πρακτικά δύσκολο όλα τα αρχοντικά να λειτουργήσουν σαν μουσεία.

Αλλά και πάλι εδώ επιστρέφει η ευθύνη στους περιφερειακούς, δημοτικούς (παλαιότερα νομαρχιακούς) παράγοντες της εξουσίας.

Ποια κίνητρα ζητήθηκαν να δοθούν στην περιοχή για την δημιουργία επενδύσεων στην περιοχή με άξονα την αξιοποίηση των αρχοντικών;

Ψάξαμε να δούμε ποια κίνητρα δόθηκαν σε άλλες περιοχές, όπως το Πήλιο, το Μέτσοβο, το Νυμφαίο; Πως θα μπορούσαν να προσαρμοσθούν αυτά τα κίνητρα στην περιοχή μας;

Ποιες ήταν πρακτικές που ακολουθήθηκαν τελικά σε άλλες περιοχές;

Προσπαθήσαμε να κάνουμε το πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής μας ένα ελκυστικό τουριστικό προϊόν. Υπήρξε περίοδος που λειτουργούσαν στην περιοχή μας πέντε ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις. Έχουμε ένα εργαλείο καταμέτρησης των επισκεπτών; Υπήρξε αύξηση στο πλήθος των τουριστών;

Ποια είναι τα σύγχρονα εργαλεία που χρησιμοποιήσαμε για να τραβήξουμε εδώ τα βλέμματα των τουριστών; Ποια ήταν η πρωτοτυπία τους σε σχέση με αυτά περιοχών που προτεραιότητα τους δεν είναι ο τουρισμός;

Έχουμε ένα τεκμηριωμένο στρατηγικό πλάνο τουριστικής προβολής της περιοχής;

Γιατί τελικά να έρθει ένας επενδυτής στην Σιάτιστα; Τι θα πρέπει να δει για να τον ικανοποιήσει;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD

Όλοι την Κυριακή στο Βουδούρειο

Την Κυριακή 10 Ιουνίου, στις 18:30, θα πραγματοποιηθεί στο Πολιτιστικό Κέντρο «Άρης & Λίλιαν Βουδούρη» μια πολύ όμορφη εκδήλωση από τα παιδιά της Πέμπτης του Α’ Δημοτικού Σχολείου Σιάτιστας.

Ο τίτλος της εκδήλωσης. «Σιάτιστα, Ένα ταξίδι σε μια αρχόντισσα». Θα προβληθεί το βίντεο που γύρισε ο δάσκαλος της τάξης Μιχάλης Δούβλος με τους μαθητές του.

Η παρουσία μας είναι επιβεβλημένη.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε την χαρά των παιδιών όταν θα δουν τις καρέκλες του κτιρίου γεμάτες. Θα νιώσουν την αγάπη όλων για αυτό που έκαναν. Η πρώτη ουσιαστική εμπειρία τους, με την πολιτιστική παράδοση του τόπου τους, θα είναι κάτι το οποίο θα μείνει για πάντα μέσα τους. Δεν θα είναι μια στείρα απομνημόνευση γνώσεων μέσα σε μια κλειστή σχολική αίθουσα.

Θα είναι τα ίδια τα παιδιά, που στην έκτη δημοτικού του χρόνου, στο γυμνάσιο μετά, στο λύκειο στο τέλος, που θα παροτρύνουν τους δασκάλους τους, τους καθηγητές τους για την υλοποίηση παρόμοιων δραστηριοτήτων. Τα ίδια τα παιδιά που όταν θα ωριμάσουν, θα αναζητήσουν να μάθουν και άλλα πράγματα για την πολιτιστική τους κληρονομιά, θα αναλάβουν τις δικές τους πρωτοβουλίες για νέες δράσεις.

Θα έχουν αντιληφθεί το χρέος τους προς το πολιτιστικό απόθεμα του τόπου τους. Κομμάτι του είναι τα αρχοντικά, με τις μεσάντρες, τις τοιχογραφίες, τον ηλιακό, τα ξυλόγλυπτα, τα όμορφα ταβάνια και όχι τα παλιοντάμια!

Όσο για τους δασκάλους, ακόμα και οι δύσπιστοι θα πειστούν, πως αυτό που πρέπει να κάνουν είναι να ανακαλύψουν νέους τρόπους, με τους οποίους τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή, θα ερωτευθούν την παράδοση μας.

«Πέλεκον Μέρες Γιορτών Βοΐου, 2018», αύριο στις 12:00, συνέντευξη τύπου στο Δημαρχείο Σιάτιστας

Η Σιατιστινή ζωγράφος, Θάλεια Φλωρά – Καραβία, θα είναι το κεντρικό θέμα των εκδηλώσεων «Πέλεκον Μέρες Γιορτών Βοΐου» που διεξάγονται από 15 -24 Ιουνίου στη Σιάτιστα, στον Πελεκάνο, στην Εράτυρα, στον Αλιάκμονα, στη Νεάπολη.

Θα πραγματοποιηθεί έκθεση έργων της ζωγράφου στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο και θα μιλήσουν για το έργο της και την σημαντική προσωπικότητα της, ο Άλκης Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και η Αναστασία Ζήση, Καθηγήτρια Ψυχικής Υγείας του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, την Παρασκευή 15 Ιουνίου.

Στη συνέντευξη Τύπου που θα δοθεί στη Σιάτιστα, στο Δημαρχείο, τη Δευτέρα 11 Ιουνίου στις 12.00, θα χαιρετήσει, ο Δήμαρχος Βόιου, Δημήτρης Λαμπρόπουλος και θα μιλήσουν:.

• Θεοδώρα Λειψιστινού, φιλόλογος, πρώην πρόεδρος του Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου, με θέμα «Παρουσίαση του προγράμματος Πέλεκον 2018».

• Γεώργιος Παπαδόπουλος, Πρόεδρος Βοϊακής Εστίας Θεσσαλονίκης, με θέμα «Οι εκδηλώσεις Μέρες Γιορτών Βόιου Πέλεκον».

• Αρετή Χονδρογιάννη-Μετόκη, Δρ. Αρχαιολόγος, Προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης «Η αρχαιολογική έρευνα στο νομό Κοζάνης. Προοπτικές Πολιτισμικής Διαχείρισης».

• Δημήτρης Κωστόπουλος, επ. Εφέτης Διοικητικής Δικαιοσύνης, με θέμα «Οι Ελιμειώτες στρατηγοί στο πλευρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

• Λάζαρος Κώτσικας, Πολιτικός Μηχανικός, διδάκτωρ του τμ. Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης της Πολυτεχνικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με θέμα «Θάλεια Φλωρά - Καραβία, η Σιατιστινή ζωγράφος των εθνικών αγώνων, η λογοτέχνης».

• Γεώργιος Τσότσος, Δρ. Τοπογράφος Μηχανικός, Σχολικός Σύμβουλος, με θέμα «Τα κάστρα της Γαλατινής και η θέση τους στο οχυρωματικό δίκτυο της περιοχής».

• Κυριακή Μαυροφυλλίδου, Φιλόλογος-εκπαιδευτικός με μεταπτυχιακά: Πηγές και Μεθοδολογία στην Ιστορία και Διδασκαλία Νέας Ελληνικής Γλώσσας, με θέμα «Το βόρειο ιδίωμα μέσα από τα τραγούδια της Πέλκας».

• Στέργιος Τσιούμας, Αρχιτέκτων - Εικαστικός, με θέμα «Η παράδοση που φορέσαμε σαν ρούχο ενώ είναι σώμα που πάλλεται και ζητά να αγαπηθεί. Επιστροφή στη γλώσσα αλλιώς η παράδοση θα γίνει delivery».