ΜΕΘΟΔΙΟΣ ΑΝΘΡΑΚΙΤΗΣ | Ο μεγάλος δάσκαλος που δίδαξε και στην Σιάτιστα

Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης γεννήθηκε κάπου το 1660 και πέθανε το 1736. Το χωριό του στην Ζαγορά ονομάζεται πλέον Ανθρακίτης. Από το 1698 έως το 1708 ιερουργούσε στον Ναό του Αγίου Γεωργίου στην Βενετία. Εκεί όμως παράλληλα σπούδασε θεωρητικές επιστήμες και φιλοσοφία. Το 1708 έρχεται στα Γιάννενα και έπειτα το 1710 πηγαίνει και διδάσκει στη σχολή Γώργιου Κυριτζή στην Καστορία.

Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης καθιέρωσε στην διδασκαλία του την καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής του, γιατί πίστευε ότι αυτό είναι το μέσο με το οποίο μπορεί να επικοινωνήσει ο δάσκαλος με τον μαθητή. Σε αντιδιαστολή με την επικρατούσα άποψη των λογίων στο Φανάρι που πίστευαν στην επαναφορά της αρχαΐζουσας για την νεολαία του ο γένους. Ήταν στο πνεύμα των καιρών. Οι νεωτερικές του απόψεις αλλά και η κριτική του στα κακώς κείμενα της Εκκλησίας δεν πέρασαν απαρατήρητα σε αυτούς που επέμεναν στην στασιμότητα και τον σκοταδισμό.

Το 1719 έρχεται στην σχολή να σπουδάσει και να διδάξει ο Ιερόθεος ο Ιβηρίτης. Ο Ανθρακίτης τον φιλοξένησε στο σπίτι του. Ο Ιερόθεος δεν άργησε να του δείξει την ευγνωμοσύνη του. Άρχισε να κατηγορεί ακόμα και δημόσια των δάσκαλο του και για το πώς εξασκούσε τα καθήκοντα του ως ιερέας αλλά και για τις αιρετικές, όπως αυτός θεωρούσε, απόψεις του. Ο Ιερόθεος βρήκε υποστηρικτές. Ανάμεσα τους και ο τότε Μητροπολίτης Καστοριάς και ο Γεώργιος Ρούσης, ο γιος του επίσκοπου Σισανίου Ζωσιμά.

Ο Ανθρακίτης μη θέλοντας να ασχοληθεί με τις ιδεοληψίες τους πηγαίνει με τους οπαδούς του στην Σιάτιστα και διδάσκει δύο χρόνια (1721-1723). Οι Σιατιστινοί δεν συμμεριζόταν ευτυχώς τις εμμονές του γιου του Ζωσιμά.

Ο Ιερόθεος έκλεψε τα χειρόγραφα του δασκάλου του και με αυτά ξεκίνησε την ιερή του αποστολή καταστροφής του Ζωσιμά. Ήρθε και στην Σιάτιστα για να το καταγγείλει. Έτσι την 23η Αυγούστου 1723 το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης τον καταδικάζει ως αιρετικό και φυγόδικο γιατί δεν παρουσιαζόταν για να απολογηθεί. Απαγορεύει την ανάγνωση των χειρογράφων του και επί ποινή αφορεσμού δεν επιτρέπεται στους πιστούς να έχουν οι πιστοί οποιαδήποτε συναναστροφή  μαζί του. Η απόφαση καταγράφεται και στον Κώδικα του Ζωσιμά στην Σιάτιστα.

Ο Μεθόδιος Ανθρακίτης παρουσιάζεται στο Πατριαρχείο όπου απολογείται ενώπιον της Συνόδου. Μέλος της ήταν και ο Ζωσιμάς. Ο Ιερόθεος εμφανίζει τα χειρόγραφα του Ανθρακίτη. Η Σύνοδος τον καλεί να τα αποκηρύξει και να απαρνηθεί τις απόψεις του. Τα χειρόγραφα του Ανθρακίτη καίγονται παρουσία των μελών της Συνόδου! Μια πράξη σαν αυτές που επιτελούσε η Ιερά Εξέταση. Σαν αυτή που έμεινε στην ιστορία με το όνομα «Νύχτα των Κρυστάλλων».

Ο Γεώργιος Λάιος κατηγορεί τον Ζωσιμά που τάχθηκε με τους σκοταδιστές ενώ γνώριζε πολύ καλά ποιος ήταν ο Μεθόδιος Ανθρακίτης. Θεωρεί πως θα μπορούσε με παρέμβαση του να μην αφήσει την Σύνοδο να προβεί στις ντροπιαστικές αυτές ενέργειες. Το έκανε άραγε για να μην δυσαρεστήσει τους υπολοίπους Συνοδικούς και χάσει την μεγάλη επιρροή που είχε προς αυτούς; Άγνωστο. Τελικά, ο Ανθρακίτης αποκαθίσταται εν μέρει το 1725 και μέχρι το 1736 διδάσκει στα Γιάννενα όπου και πεθαίνει.

Ένας δάσκαλος μένει στην ιστορία όχι μόνο για τις διδακτικές του μεθόδους, τις απόψεις του αλλά και για τους μαθητές του που συνεχίζουν το έργο του και αφήνουν το δικό τους αποτύπωμα στα γράμματα. Μαθητές του ήταν ο μεγάλος διαφωτιστής Ευγένιος Βούλγαρης και ο Μπαλάνος Βασιλόπουλος που διακρίθηκε στην συγγραφή μαθηματικών έργων.

ΠΗΓΕΣ

Γεώργιος Λάιος, Η ΣΙΑΤΙΣΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΟΙΚΟΙ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ ΜΑΝΟΥΣΗ (17ος – 19ος αι)