Η γέννα στα Ιστορικά Σημειώματα του Φίλιππου Ζυγούρη

Η ημέρα της μητέρας σήμερα. Ο Φίλιππος Ζυγούρης στην ενότητα των Ιστορικών Σημειωμάτων του με τον τίτλο Λαογραφικά περιγράφει την γέννα και όλα τα έθιμα που την συνόδευαν. 

Θεωρώ ότι αυτή η περιγραφή είναι ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε την σημερινή ημέρα.

---

www.siatistanews.gr

---

Την εποχή εκείνη, όπως μας είναι γνωστό την διαδικασία της γέννας την αναλάμβανε η μαμή. Ο Ζυγούρης μας λέει για την μαμή, ότι "στην Σιάτιστα φέρει το επάγγελμα κληρονομικά από τη μητέρα της ή την πεθερά της."

Η μαμή εξετάζει πρώτα αν η μητέρα είναι έτοιμη να γεννήσει. Ο Ζυγούρης περιγράφει όλες εκείνες τις εμπειρικές τεχνικές που είχαν περάσει από γενιά σε γενιά και με τις οποίες διευκολυνόταν η ετοιμόγεννη γυναίκα στην γέννα από την μαμή.

Το μωρό προσωρινά σκεπαζόταν και η μαμή ξεκινούσε την προσπάθεια με την οποία θα προκαλούσε την πτώση του πλακούντα. Στο τέλος της γέννας, η μαία θα έθαβε τον πλακούντα σε κάποιο σημείο του αυλόγυρου του σπιτιού.

Στην συνέχεια "Κόπτει το έντερον, (τον ομφάλιο λώρο), που συνέχεται με τον ομφαλόν, καθαρίζει αυτό (το βρέφος) και το σπαργανώνει, αφού δέσει τον ομφαλόν και ρίψει αλάτι καλοκοπανισμένο σε διάφορα μέρη του σώματος, μασχάλες, λαγόνες, λαιμό κ.λπ.. Με το σπαργάνωμα περισφίγγει χέρια, πόδια και κεφάλι, ώστε να μη μπορεί να τα κινήσει, περιτυλίσσει με τα σπάργανα το σώμα και το περισφίγγει με τη φασκιά και έτσι το τοποθετεί κοντά στη μητέρα του".

Το μνημείο προς τιμή της μητέρας στο προαύλιο του 1ου Δημοτικού Σχολείου Σιάτιστας, τοποθετήθηκε από το τότε Σώμα Προσκόπων της Τοπικής Εφορείας Σιάτιστας την Κυριακή 7 Μαΐου 1972. (Φωτογραφία : Ειρήνη Ζωγράφου)

Ο ομφάλιος λώρος όταν ξεραινόταν και έπεφτε η μητέρα θα φροντίζε να το φυλάξει σε κάποιο μέρος. 

Η μαμή όταν τελειώσει την δουλειά της θα λάβει από την μητέρα και όλους του παρευρισκόμενους δώρα. Θα επισκεφθεί τους πλησιέστερους συγγενείς της μητέρας για να τους πει το ευχάριστο νέο και να πάρει και άλλα δώρα από αυτούς.

Συγκινητικές είναι οι αναφορές του Ζυγούρη, όταν το αποτέλεσμα της γέννας είχε θλιβερό τέλος για το μωρό. Οι γονείς του βρέφους συνήθιζαν να εκθέτουν το νεκρό μωρό στο δρόμο και ο πρώτος που θα το συναντούσε γινόταν νουνός του.

"Εάν δε πάλι ζουν μονάχα τα θηλυκά, ενώ τα αγόρια αποθνήσκουν, συνηθίζουν να περνούν στο αυτί του αγοριού σκουλαρίκι, για να παραπλανήσουν το χάρο, (έτσι) που, όταν έρθει να το πάρει, να εξαπατηθεί από το σκουλαρίκι, να νομίσει ότι είναι θηλυκό και να το αφήσει στη ζωή".


ΠΗΓΕΣ

1. Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου), 01. Η γέννα (σελ. 91).
2. Μπόντας Γεώργιος Μ., «Το Ηρώο, οι προτομές και οι αναμνηστικές πλάκες της Σιάτιστας», εφημερίδα ΕΦΗΜΕΡΙΣ, φύλλο 139, Σεπτέμβριος 1996, σελ. 7.
3. Εφημερίδα Κοζάνης ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, φύλλο της 13ης Μαΐου 1972, σελ. 4.