ΤΟ ΣΟΥΛΙΩΤΙΚΟ ΚΕΙΜΗΛΙΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΕ ΣΤΗΝ ΣΙΑΤΙΣΤΑ

Την προηγούμενη εβδομάδα αναφέρθηκα στον Αλή Πασά και του Σουλιώτες. Τέθηκε το ερώτημα, αν κατέφυγαν και στην Σιάτιστα κατατρεγμένοι Σουλιώτες. Ο Φίλιππος στα ιστορικά του σημειώματα Ζυγούρης καταγράφει ονόματα Σιατιστινών που είναι απόγονοι Σουλιωτών.

Νότης Μπότσαρης

Αποκαλύπτει παράλληλα και την ιστορία για ένα πολύτιμο κειμήλιο που υπήρχε στην Σιάτιστα αλλά δυστυχώς καταστράφηκε. Οι απόγονοι μιας από αυτές τις οικογένειες, η οικογένεια Ιωάννη Σαμαρά (την εποχή του Ζυγούρη), είχε στην κατοχή της επτά επιστολές του Μάρκου Μπότσαρη. Οι επιστολές αυτές κάηκαν το 1923 μαζί με το σπίτι της οικογένειας.

Ο Γιάννης Τόζης σε δημοσίευση του στο περιοδικό «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ» μας δίνει περισσότερες πληροφορίες. Ο Γεώργιος Μέγας είχε προλάβει να αντιγράψει αυτές τις επιστολές και στο περιοδικό «Νέος Ελληνομνήμων» που εκδόθηκε το 1916 (τρίτο τεύχος), ο Μέγας έδινε αρκετές λεπτομέρειες.

Οι επιστολές αυτές δεν ήταν επτά αλλά τέσσερις. Δεν ήταν του Μάρκου Μπότσαρη αλλά αναφερόταν στον διορισμό του Νότη (Παναγιώτη) Μπότσαρη στην θέση του επικεφαλής της φρουράς του Μεσολογγίου από την Συνέλευση της Επιδαύρου το 1822.

Οι επιστολές ήταν κρυμμένες μέσα σε μια φιάλη καλά ασφαλισμένη. Όσο για την οικογένεια Σαμαρά, όπως μας λέει ο Μέγας, το όνομα της το απέκτησε από τον πατέρα του Ιωάννη Μάρκο ο οποίος ήταν σαμαράς. Το σουλιώτικο της όνομα είχε ξεχαστεί.

Ο Νότης Μπότσαρης (1756-1845), θείος του Μάρκου Μπότσαρη, μέσα στα σχεδόν ενενήντα χρόνια που έζησε,  βίωσε ένδοξες στιγμές και πολλές προσωπικές τραγωδίες. Έχασε αδέρφια, παιδιά, γυναίκα, ανήψια και πολλούς άλλους συγγενείς της φάρας των Μποτσαραίων από τους Αλβανούς και τους Τούρκους. Μάλιστα στην καταδίωξη των Σουλιωτών από τον Αλή (1805), είδε την γυναίκα του και την κόρη του να πέφτουν και να πνίγονται στα αφρισμένα νερά του Αχελώου. Η κόρη του Λενιώ κατάφερε να πάρει μαζί της στον άλλον κόσμο και μερικούς από τους Αλβανούς που θέλησαν να την αρπάξουν.

«Τούρκοι, για μην πεδεύεστε, μην έρχεστε σιμά μου.

-σέρνω φουσέκια στην ποδιά και βόλια στις παλάσκες.

-Κόρη, για ρίξε τ” άρματα, γλύτωσε τη ζωή σου!

-Τι λέτε, μωρ’ παλιότουρκοι και σεις παλιοζαγάρια,

Εγώ είμαι η Λένω Μπότσαρη, του Νότη θυγατέρα,

και ζωντανή δεν πιάνομαι εις των Τούρκων τα χέρια»!

Ο Αλή Πασάς στην Σιάτιστα

Την 24η Ιανουαρίου 1822, ο Μορά Βαλεσή (ο Πασάς του Μοριά) Χουρσίτ με δόλο σκοτώνει τον «φερμανλή (αποστάτη)» Αλή Τεπελενλή, τον Πασά της Ηπείρου.

Εγχάρακτο το όνομα του Αλή στο καριοφίλι του, που φυλάσσεται σήμερα στο μουσείο στο Νησάκι των Ιωαννίνων (φώτο ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ)

Η επικράτεια του Αλή ήταν και πέρα της Ηπείρου και περιλάμβανε και την Σιάτιστα. Ο Άγγλος περιηγητής William Martin Leake (1777-1860) που επισκέφτηκε την Σιάτιστα τον Σεπτέμβριο του 1805, στο έργο του «Travels in Northern Greece», ανάμεσα στις περιγραφές του για την πόλη, μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τις σχέσεις των Σιατιστινών με τον πανούργο Αλή.
«Οι Σιατιστινοί διαμαρτύρονται με πικρία για τις καταπιέσεις του Αλή Πασά. Λένε, ότι δεν ικανοποιεί την άπληστη φιλαργυρία του ληστεύοντας μόνο εκείνους που έχουν, αλλά φυλακίζει και εκείνους που δεν έχουν, και έτσι, μερικές φορές, καταφέρνει εκβιαστικά να αποσπά χρήματα από τους συγγενείς τους.

Οι συνηθισμένες ετήσιες πληρωμές, τακτικές και έκτακτες, ανέρχονται σε 500 πουγκιά νομίσματα. Ο επίσκοπος δίνει και αυτός μια ετήσια προσφορά με 4.000 γρόσια, 2.000 κάθε εξάμηνο. Αυτή είναι η πρακτική του Αλή τα τελευταία δώδεκα χρόνια.

Όταν ο Αλή επισκέπτεται το πασαλίκι ποτέ δεν ξεχνά να επισκεφτεί και αυτή την περιοχή. Οι δημογέροντες της πόλης τον συναντούν στον κάμπο (περιοχή της Μπάρας;;) και προσπαθούν εντέχνως να τον πείσουν να μην ανηφορίσει στην Σιάτιστα δίνοντας του είκοσι πουγκιά νομίσματα. Παίρνει το δώρο του με ένα χαμόγελο και λέει στους φίλους του ότι δεν θα θέλε να τους «αναστατώσει»». 

Το καριοφίλι του Αλή Πασά [ΦΩΤΟ: www.efsyn.gr]

Όπως μας εξιστορεί ο Leake, στην συνέχεια της αφήγησης του ο παμπόνηρος Αλής, δεν πείθεται τελικά εύκολά και δεν αποσύρεται αμέσως. Με διάφορα βασανιστικά τερτίπια εξαναγκάζει τους Σιατιστινούς να του φέρουν και άλλα δώρα μέχρι να φύγει.

Από τον Leake μαθαίνουμε, ότι οι Σιατιστινοί αναγκάστηκαν να εφοδιάσουν τον Αλή με εργάτες και άλογα για να χτίσει το κάστρο του Σουλίου όταν αποχώρησαν από αυτό οι Σουλιώτες, όπως είχα γράψει και παλιότερα.