Αρχοντικό Τζουρά, μια αφορμή για αλλαγή προτεραιοτήτων!

Σύμφωνα με το Νικόλαο Μουτσόπουλο, το αρχοντικό Τζουρά κτίστηκε σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες το 1728 ή το 1725. Οι επιγραφές στην μεσημβρινή πλευρά "Οκτοβριος 1758 δημο Θεόδορο" ίσως δηλώνουν την ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών της εξωτερικής διακόσμησης.

Η είσοδος που όλοι γνωρίζουμε στην ΝΔ πλευρά δεν είναι η κεντρική και δεν προϋπήρχε. Το αρχοντικό κτίσμα υπέστη πολλές αυθαίρετες μετατροπές, πολλές καταστροφικές, όπως το βάψιμο των εσωτερικών επιφανειών των τοίχων με αποτέλεσμα πολλές τοιχογραφίες να έχουν εξαφανιστεί. Αυτό έγινε και σε πολλά άλλα αρχοντικά, γιατί δυστυχώς πολλοί δεν γνωρίζουμε την αξία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η ιστορία με τα αρχαία και τον Μακρυγιάννη δεν μας έγινε παράδειγμα!

Η πρώτη φωτογραφία έχει ληφθεί από πανοραμικό σημείο στην ΝΑ πλευρά. Πίσω από το σταθμευμένο φορτηγό βρίσκεται η κεντρική του είσοδος.

Πίσω από το φορτηγό η κεντρική είσοδος του αρχοντικού

Η Καλλιόπη Μπόντα παλαιότερα, όταν δεν εμπόδιζε το φορτηγό, κατάφερε να φωτογραφίσει την κεντρική είσοδο. Η είσοδος μοιάζει καταπληκτικά με την είσοδο του αρχοντικού Μανούση. Υπάρχει η θέση της κτητορικής πλάκας χωρίς να μπορούμε να ξεχωρίσουμε αν έχει αφαιρεθεί η πλάκα. Η διακόσμηση της εξωτερικής πλευράς του σαχνισιού πάνω από την κτητορική έχει τα χαρακτηριστικά της ψεύδο-όψης, όρο που χρησιμοποίησα για το Αρχοντικά Μανούση, ίσως λίγο αυθαίρετα.

Η πρόσοψη από το σαχνισί είναι έτοιμη να καταπέσει.

Η κεντρική είσοδος του αρχοντικού με την πυκνή βλάστηση να την καταπνίγει είναι μια συγκλονιστική φωτογραφία. Παρατηρώντας και τις υπόλοιπες φωτογραφίες που αποτυπώνουν την φθορά του κτιρίου, αναγκάζομαι να γράψω τα παρακάτω.

Το αρχοντικό Τζουρά δεν ανήκει στον δήμο ούτε στο ΥΠΠΟ. Είναι ιδιόκτητο. Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω τους ιδιοκτήτες του, ούτε και την οικονομική τους κατάσταση. Το αρχοντικό Τζουρά όμως έχει ακολουθήσει την πορεία που ακολουθούν δυστυχώς πολλά αρχοντικά στην πόλη μας. Την πορεία προς την κατάρρευση.

Αρχοντικό Τζούρα, η προσθήκη της νεώτερης εισόδου

Η αρμόδια ΕΦΑ με το να μην γνωρίζει που είναι η περίφημη πλέον επιγραφή της Πούλκως, αποκάλυψε την αμάθεια της γύρω από τα αρχοντικά της Σιάτιστας. Δεν έχει την διάθεση! Οι μόνες ενέργειες στις οποίες θα προβεί θα είναι αυτές με τις οποίες θα μεταφέρει τις ευθύνες αλλού. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ο Δήμος είναι ο μόνος που πρέπει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Δεν γνωρίζω ακριβώς, πως! Έχει μελετήσει όμως πώς;

Οι εποχές είναι δύσκολες με στενά οικονομικά περιθώρια για όλους μας, ο δήμος αντιμετωπίζει και το πρόβλημα της υποστελέχωσης. Δεν έχει αρχαιολόγο! Δεν έχει πολιτικό μηχανικό ή αρχιτέκτονα που να έχει την εξειδίκευση σε έργα αποκατάστασης, διάσωσης και συντήρησης παλαιών κτισμάτων. Προσωπικό που θα έχει την εμπειρία να κάνει την διαχείριση αυτών των πολυδιάστατων ζητημάτων.

Το αρχοντικά Τζουρά όμως δεν μπορεί να περιμένει! Το αρχοντικό Καραλιώτα στην ίδια περιοχή έχει πλήρως καταρρεύσει.

Ο Δήμος μπορεί να το αποκτήσει; Μάλλον όχι; Η κωλυσιεργία στο Αρχοντικό Τζώνου είναι άλλο ένα παράδειγμα κακής διαχείρισης. 

Η κεντρική είσοδος του Αρχοντικού Τζουρά

Μπορεί να παίξει ο Δήμος έναν ρόλο διαφορετικό; Ποιο ρόλο; Αυτού που θα παροτρύνει, θα καθοδηγήσει, θα βοηθήσει τους ιδιοκτήτες να έχουν την πρόσβαση στις πηγές χρηματοδότησης. Να τους πείσει να μην θεωρούν ως κακοτυχία να έχουν ένα διατηρητέο στο οικόπεδό τους και ότι στην πραγματικότητα είναι ευκαιρία για επένδυση. Έχει εξετάσει ποτέ άραγε αυτήν την προοπτική; Μπορεί ο δήμος να τους φέρει σε επαφή με άτομα ή φορείς που έχουν την διάθεση να αγοράσουν ένα αρχοντικό;

Το να λέμε απλά ότι ο ιδιοκτήτης πρέπει να αποκαταστήσει το αρχοντικό είναι εύκολο! Με τι χρήματα όμως και πως θα ξεπεράσει τις συμπληγάδες πέτρες της κάθε ΕΦΑ που πάντοτε διαπιστώνει το πρόβλημα και ποτέ δεν δίνει λύση σε αυτό.

Μάλλον ήρθε ο καιρός! Και μάλλον πρέπει να επαναπροσδιοριστούν οι προτεραιότητες και να ξεκινήσει ένα σοβαρός σχεδιασμός για την διάσωση των αρχοντικών, της υλικής πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Καλό θα ήταν να ανέβαζα μια όμορφη φωτογραφία της ανακαινισμένης Πούλκως για το ξεκίνημα της ημέρας αλλά όπως τόνισα άλλες είναι οι προτεραιότητες.

Δυστυχώς ή ευτυχώς!

Λάζαρος Γ. Κώτσικας

Πολιτικός Μηχανικός, PhD

lkotsikas@gmail.com