Ιωάννης Παπανικολάου, το αηδόνι του Αγίου Δημητρίου, το Θείον Πρότυπον

O Ιωάννης Παπανικολάου ή ο Παπακολιός. Ο αγωνιστής ιερέας, ο φλογερός πατριώτης, ο εκπαιδευτικός, ένα από τα πολλά θύματα του Εθνικού Διχασμού. Γεννήθηκε στην Σιάτιστα το 1872. Ήταν διακεκριμένος ιεροψάλτης και αυτό ώθησε τους Σιατιστινούς να τον χαρακτηρίσουν ως το «αηδόνι του Αγίου Δημητρίου».

Ο Παπακολιός στο κέντρο υποδεχώμενος τα ελληνικά στρατεύματα [Αρχείο Χ. Ράμμου]

Ο αγωνιστής ιερέας. Χειροτονήθηκε το 1910, οικονόμος της Μητρόπολης, Πρωτοσύγκελος και Αρχιερατικός Επίτροπος. Ο τότε μητροπολίτης Ιερόθεος εκτίμησε τα προσόντα του και του ανέθεσε τα παραπάνω καθήκοντα. Το 1916 διέσχισε τον Ατλαντικό Ωκεανό για να συγκινήσει στις ΗΠΑ τους απόδημους Σιατιστινούς με το φλογερό του κήρυγμα, ώστε να συνεισφέρουν για την ανέγερση του Αγίου Δημητρίου. Αψήφησε τις τορπίλες των γερμανικών υποβρυχίων. Η ιερή αποστολή έπρεπε να εκπληρωθεί.

Ιωάννης Παπανικολάου [Αρχείο Καλλιόπης Μπόντα]

Ο εκπαιδευτικός. Σπούδασε στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε στο Γυμνάσιο Τσοτυλίου και στο Τραμπάτζειο Γυμνάσιο στην συνέχεια. Ο Χρίστος Καπνουκάγιας μας δίνει πολλές πληροφορίες για τον καθηγητή του, Ιωάννη Παπανικολάου.

«Μεθοδικώτατος καθηγητής. Αυτός μας έθεσε τας βάσεις εις την αρχαίαν ελληνικήν γλώσσα. Ουδέ εις τα Πανεπιστήμια ημέτερα και ξένα συνήντησα τοιαύτην μεθοδικότητα διδασκαλίας και διορθωτικήν υπομονής επιστήμονος δικασκάλου οιαν εις τον ιερωμένον μου αυτόν καθηγητήν. Ήτο οφθαλμοφανές, ότι ήτο κάτοχος τέλειος αυτών, που εδίδασκεν». 

«Ο ίδιος μεταβάλλετο ψυχή τε και σώματι εις αρχαίον Έλληνα, όταν εδίδασκε αρχαία Ελληνικά», «ΘΕΙΟΝ ΠΡΟΤΥΠΟΝ».

Ο φλογερός πατριώτης. Λόγω της απουσίας του μητροπολίτη στην Πόλη, την 18η Οκτωβρίου 1912, υποδέχθηκε στον Προφήτη Ηλία τα ελληνικά στρατεύματα. Εξεφώνισε τον θαυμάσιο λόγο του, αναδεικνύοντας το άλλο του χάρισμα. Χάρισμα που δεν θα του έβγαινε σε καλό.

Εθνικός Διχασμός. Πέντε σχεδόν χρόνια αργότερα, την 21η Φεβρουαρίου 1917, σε ένα ενθουσιώδη του λόγο σχολίασε επικριτικά την παρουσία των ξένων στρατευμάτων της ΑΝΤΑΝΤ στην Μακεδονία που την είχαν μετατρέψει με το ζόρι σε ένα από τα μέτωπα του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Χαρακτήρισε [2] τον θόρυβο των αγγλογαλλικών κατασκοπευτικών αεροπλάνων ως «οι κρωγμοί των όρνεων». Το ποτήρι ξεχείλισε, φυλακίζεται στο Επταπύργιο Θεσσαλονίκης με σκοπό να εκτελεστεί.

Σώζεται μετά από παρέμβαση του μητροπολίτη που παρεμβαίνει στον Ελευθέριο Βενιζέλου. Ο Βενιζέλος είχε παρασημοφορήσει τον αγνό πατριώτη το 1914 απονέμοντας του το δίπλωμα εξαίρετων πράξεων. Αλλά η φαγωμάρα…

Ο Ιωάννης Παπανικολάου παρασημοφορημένος [Αρχείο Καλλιόπης Μπόντα]

Οι καλοθελητές των διώκουν. Καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να σταθεί στην αγαπημένη του πατρίδα σε αυτό το περιβάλλον και μεταναστεύει το 1919 στις ΗΠΑ οικογενειακώς. Αφήνει σημαντικό έργο και εκεί. Δεν λυγίζει σε τίποτα. Όμως όταν ο θάνατος του παίρνει την κόρη του Φερενίκη και την αγαπημένη του σύζυγο Βασιλική καταρρέει και πεθάνει το 1945.

ΠΗΓΕΣ

1. ΣΙΑΤΙΣΤΕΩΝ ΜΝΗΜΗ, Λεύκωμα (1971), σελίδα Γ132.
2. Οι δάσκαλοι και καθηγηταί μου, Χρίστος Καπνουκάγιας.