Η συμβολή του Θεόδωρου Μανούση στην συλλογή των δημοτικών τραγουδιών του Werner von Haxthause

Λίγα γνωρίζουμε δυστυχώς για το πνευματικό  έργο του Θεόδωρου Μανούση που οφείλεται στην επιθυμία που εξέφρασε να καούν (άγνωστο γιατί) οι χειρόγραφες σημειώσεις του. Ευτυχώς όμως από άλλες πηγές ανακαλύφθηκαν κάποια κομμάτια της δράσης του μεγάλου εθνικού ευεργέτη και πανεπιστημιακού.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΗΣ, [1793-1865]

Το 1935 εκδίδεται από τους K. Schulte-Kemminghausen και G Soyter, το βιβλίο, «Neugriechische Volkslieder gesammelt von Werner von Haxthausen». Ελεύθερα μεταφράζεται ως «Νεοελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, ερανισθέντα από τον Werner von Haxthause». Ο Werner von Haxthausen συνέλλεξε τα δημοτικά τραγούδια από τους έλληνες φίλους του στην Βιέννη στις αρχές του 19αιώνα. Ένας από αυτούς ήταν ο Θεόδωρος Μανούσης.

WERNER VON HAXTHAUSEN, [1780-1842]

O Γεώργιος Μέγας, το 1935, ως λαογράφος στην βιβλιοκριτική για το εκδοθέν τότε βιβλίο της συλλογής, διηγείται το ιστορικό της δημιουργίας της, περιγράφει το περιεχόμενο της και αναδεικνύει το ρόλο του μεγάλου έλληνα πανεπιστημιακού. Το χειρόγραφο με τα τραγούδια του, ο Μανούσης το έδωσε στον γραμματέα της βιβλιοθήκης της Βιέννης που αφού πρώτα το μετέφρασε, το παρέδωσε έπειτα στον Werner von Haxthausen. Τα τραγούδια διάβασε και ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Γκαίτε κάνοντας εγκωμιαστικά σχόλια.

Ο Γεώργιος Μέγας προσπαθεί να αιτιολογήσει γιατί η συλλογή δημοσιεύτηκε σχεδόν εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα. Αλλά και στην Ελλάδα λόγω κακών συγκαιριών και φιλολογικών ερίδων πέρασε από πολλές περιπέτειες και ουσιαστικά δεν εκτιμήθηκε η αξία της. Μοιραία αγνοήθηκε και δεν αναγνωρίσθηκε η συμβολή του Θεόδωρου Μανούση στην δημιουργία της συλλογής που έδωσε τα σαράντα δύο από τα συνολικά εβδομήντα επτά τραγούδια της.

Όπως παρατηρεί η Καλλιόπη Μπόντα ένα από αυτά είναι και το παρακάτω που το τραγουδάμε την Πρωτομαγιά.

Τώρα Μαϊά, τώρα δροσιά, τώρα το καλοκαίρι,

τώρα κι ο ξένος βούλεται να πάνει στα δικά του.

Νύχτα σελών’ το μαύρο του, νύχτα τον καλιγώνει.

Βάζει τα πέταλα χρυσά και τα καρφιά ’σημέινα

και τα καλιγοσφύρια του ήταν μαλαματέινα..

ΠΗΓΕΣ

• Γεώργιος Αν. Μέγας, Βιβλιοκρισίαι: Neugriechische Volkslieder, gesammelt von Werner von Haxthausen. Urtext und Ubersetzung hrsg. von K Schulte Kemminghausen und Gustav Soyter. Aschendorffsche Verlagshuchhandlung, Munster i. W. 1935. (Veroffentlichungen der Annette von Droste- Gesellschaft 4. Bd) a. IX. 196.

• Καλλιόπη Μπόντα,  Με αφορμή το τραγούδι «τώρα Μαϊά, τώρα δροσιά»