Ο Ζαβίρας ενάντια στην υπερτιμολόγηση των φαρμάκων

Το περίφημο σκάνδαλο Novartis που είχε στο παρελθόν κυριαρχήσει σε μεγάλο μέρος της επικαιρότητας, αφορούσε την υπερτιμολόγηση των φαρμάκων της φαρμακευτικής εταιρείας Novartis. Αυτό μου θύμισε την αναφορά του Δημήτριου Καραμπερόπουλου [1] στον Γεώργιο Ζαβίρα.

Στην πραγματικότητα για το βιβλίο «Ονοματολογία Βοτανική Τετράγλωττος» υπάρχει μια διαφωνία αν είναι ο Γεώργιος Ζαβίρας ή ο αδερφός του Κωνσταντίνος, ιατροφιλόσοφος, ο συγγραφέας. Δεν νομίζω ότι αυτό πρέπει να είναι το ζήτημα που θα μας απασχολήσει τώρα.

Περιλαμβάνει σε τέσσερις γλώσσες, λόγια ελληνική, κοινή ελληνική, λατινικά και ουγγρική την ονομασία 771 βοτάνων και όχι μόνο (πχ περιλαμβάνεται και η ελιά που φυσικά δεν χαρακτηρίζεται ως βότανο).

Γιατί θεωρεί ο συγγραφέας ότι θα είναι χρήσιμο το βιβλίο του;

«εις όποιαν δήποτε γλώσσαν από αυτάς αναγνώση τις κανένα ιατρικόν βιβλίον, ή οι ιατροί τω γράψωσι γραμματεία (ρετζέταις) (δηλ. συνταγές) να καταλαμβάνη αυτά με άλλην γλώσσαν οπού από αυτάς ιξεύρη και ούτω να του γίνηται το καθ' ένα (φάρμακον) ευπόριστον και ολίγης τιμής».

Πραγματικά θυμηδία μας προκαλεί η προσωπική εξομολόγηση του συγγραφέα. Εξομολόγηση, που μας αποκαλύπτει πως ήταν εξαιρετικά φιλάσθενος με αποτέλεσμα να καταφεύγει για «το ήμισυ σχεδόν της ζωής» στους γιατρούς και στα φαρμακοπωλεία της εποχής.

Αναγκαζόταν να ξοδεύει έτσι πάρα πολλά χρήματα.

Γιατί;

«έπρεπε να αγοράζει εις τα φαρμακοπωλεία τα αναγραφόμενα στις ιατρικές συνταγές, με λατινική διάλεκτον, διάφορα βότανα εις βαρυτάτην τιμήν» και μάλιστα για βότανα όπως σημειώνει «οπού καθ' εκάστην βλέπομεν εις τους αγρούς μας, και εις τας οδούς καταπατώμεν με τα ποδάρια μας».

«μή ιξέυρων την σημασίαν των ελληνικών ή λατινικών ονομάτων ενόμιζον ότι εκείνα εισίν εις τούς τόπους τούτους δυσεύρετα και ίσως φέρονται από τας Ινδίας, από την Αραβίαν ή από την Αμερικήν».

Με απλά λόγια. Ο άμοιρος ασθενής αποσβολωμένος από την λατινική ονομασία με την οποία αναγραφόταν τα βότανα στην ιατρική συνταγή, υπέθετε ότι ο φαρμακοπώλης τα προμηθευόταν από μια εξωτική χώρα. Δεν μπορούσε να αντιληφθεί ότι θα μπορούσε να τα βρει και σε ένα διπλανό χωράφι και πλήρωνε το υψηλό αντίτιμο.

Η υπερτιμολόγηση των περιεχομένων μιας ιατρικής συνταγής ταλαιπωρούσε και τους προγόνους μας. Έτσι ο συμπατριώτης μας Γεώργιος Ζαβίρας (είτε ο αδερφός του Κωνσταντίνος) αποφάσισαν να χτυπήσουν το κατεστημένο!

ΠΗΓΕΣ

1. «Το λάδι σε ελληνικά ιατρικά κείμενα του 18ου και αρχών 19ου αι.», Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Η ελιά και το λάδι από την αρχαιότητα έως σήμερα (1-2 Οκτ. 1999), Ακαδημία Αθηνών, Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, αρ. 19, Αθήνα 2003, σελ. 103-109.
2. ΥΠΑΡΧΕΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΒΟΤΑΝΙΚΗ» ΤΟΥ Γ. ΖΑΒΙΡΑ;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD
lkotsikas@gmail.com