ΦΙΛΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ο Φίλων Βασιλείου (1904 - 1983) γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Απέκτησε Διδακτορικό στα Μαθηματικά και πήρε το πτυχίο του Τοπογράφου Μηχανικού από το ΕΜΠ.

Η προτομή του Φίλωνα Βασιλείου στο ΕΜΠ

Διετέλεσε Κοσμήτορας της Ανωτάτης Σχολής Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΕΜΠ. Ήταν ομότιμος καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1966.

Στο βιβλίο του «Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ», ο Χρίστος Καπνουκάγιας αναφέρεται σε ένα φίλο του πατέρα του, τον ΝΤΕΛΗΒΑΣΙΛΕΙΣ, ο οποίος έφυγε από την Σιάτιστα, πριν αυτός γεννηθεί (1900), και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Είναι ο πατέρας του Φίλωνα Βασιλείου!

Οι γιοι των δύο παλιών φίλων, ο Φίλων και ο Χρίστος συνεργάστηκαν αργότερα, το 1935, στην μετάφραση του βιβλίου «Η κρίσης των αρχών των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών».

Τα Παλληκάρια της Χριστιανοσύνης

«Ο άγιος Δημήτριος μαζί με τον άγιο Γεώργιο, είναι τα δυό παλληκάρια της χριστιανοσύνης. Αυτοί είναι κάτω στη γη, κ οἱ δυό αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι απάνω στον ουρανό.

Στα αρχαία χρόνια τους ζωγραφίζανε δίχως άρματα, πλην στα κατοπινά τα χρόνια τους παριστάνουνε αρματωμένους με σπαθιά και με κοντάρια και ντυμένους με σιδεροπουκάμισα. Στον έναν ώμο έχουνε κρεμασμένη την περικεφαλαία και στον άλλον το σκουτάρι, στη μέση είναι ζωσμένοι τα λουριά που βαστάνε το θηκάρι του σπαθιού και το ταρκάσι πόχει μέσα τις σαγίτες και το δοξάρι.

Τα τελευταία χρόνια, ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, οι δυο αυτοί άγιοι και πολλές φορές κι άλλοι στρατιωτικοί άγιοι ζωγραφίζουνται καβαλλικεμένοι απάνω σε άλογα, σε άσπρο ο άγιος Γεώργης, σε κόκκινο ο άγιος Δημήτρης. Κι ὁ μεν ένας κονταρίζει ένα θεριό κι ο άλλος έναν πολεμιστή, τον Λυαίο.»

Αυτά μεταξύ άλλων γράφει ο Φώτης Κόντογλου στο άρθρο του «Αρματωμένος την Αρματωσιά του Θεού».

Στον Άγιο Γεώργιο της Σιάτιστας, ο ζωγράφος δεν ακολουθά πιστά αυτό το πρότυπο, εκτός από το χρώμα των δύο αλόγων. Αμφότεροι κρατούν λόγχη και κανένα άλλο όπλο. Δεν υπάρχει καμία άλλη μορφή στο σκηνικό. Ούτε ο δράκος του Αγίου Γεωργίου, ούτε ο Λυαίος του Αγίου Δημητρίου.

Eδώ έχουμε ξεκάθαρο ασπασμό με φιλί στο στόμα. Σε πολλές από τις εικόνες που έχω δει, οι δύο άγιοι είτε βρίσκονται ο ένας δίπλα στον άλλο, είτε ακουμπούν τα κεφάλια τους, είτε τα μαγουλά τους, είτε ο ένας ασπάζεται το μάγουλο του άλλου.

ΠΗΓΕΣ

• Ιεροί ναοί και παρεκκλήσια της Σιάτιστας, Αναστάσιος Παπάς, ΑΠΘ (2010)
• Ο άγιος Δημήτριος μαζί με τον άγιο Γεώργιο, είναι τα δυόπαλληκάρια της χριστιανοσύνης (Φώτη Κόντογλου)

«Στα βάθη της ψυχής μου», Παλαμάς, Κωστής,

[Το όμορφο ποίημα του Κωστή Παλαμά, το χρωμάτιζουν οι "ΟΙ ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ"του Κωνσταντίνου Ντιό]

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου, χαρίσματα θεϊκά,
Ὁλανοιγμένα νοιώθω δυό μάτια μυστικά.

Δέν τά φωτίζει ὁ ἥλιος ποῦ λάμπει γιά τή γῆ
Καί πέρνουν φῶς ἀπ' ἄλλη πιο καθαρή πηγή.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου, ποῦ πάθη ταπεινά
Δέν ἔχουν τόπο, νοιώθω δυό μάτια φωτεινά.

Καί βλέπω τά κρυμμένα, τ' ἀθώρητα θωρῶ,
Τόν ἄνθρωπο, τήν πλάσι, τ' ἀστέρια, τόν καιρό.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου κ' ἐκεῖ ποῦ δέ μπορεῖς
Ποτέ σου νἄμπῃς − νοιώθω δυό μάτια ὁλημερίς.

Χεροπιαστά ξανοίγω τά πλάσματα τοῦ νοῦ
Κ' ἐπάνω μου σκυμμένους ἀγγέλους τ' οὐρανοῦ.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου τά μαῦρα − μή σκιαχτῇς!
Ὁλανοιγμένα νοιώθω δυό μάτια ὁλυνυχτίς.

Καί χώρα ξαντικρύζω μ' ἀσύγκριτη ὠμορφιά,
Μακρυά ἀπ' τήν τρικυμία κι ἀπό τή συγνεφιά.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου τά πλέον μυστικά
Ὁλανοιγμένα νοιώθω δυό μάτια ἁρμονικά.


Κι ὅλο μ' ἐκεῖνα βλέπω μιά λύρα μαγική…
Ὠϊμέ! τὰ δάχτυλά μου δέ φτάνουν ὡς ἐκεῖ.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου, ποῦ πάθη ταπεινά
Δέν ἔχουν τόπο, βρίσκω δυό μάτια φωτεινά.

Καί βλέπω ἀγάλια ἀγάλια μπροστά μου νά περᾷ
Ὁ κόσμος τῶν ὀνείρων μέ τά χρυσά φτερά.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου δυό μάτια μυστικά
Τά νοιώθω ὁλανοιγμένα, χαρίσματα θεϊκά.

Διαβάζω 'ς τό βιβλίο τῆς φύσεως τό τρανό
Κάθε σβυστό ψηφίο καί νόημα σκοτεινό

Στά  βάθη τῆς ψυχῆς μου, 'ς τά βάθη τά ἱερά,
Ὁλανοιγμένα νοιώθω δυό μάτια λαμπερά.

Τά περασμένα ἐμπρός μου διαβαίνουνε ξανά,
Καί δέχοντ' ἄλλο σχῆμα καί φῶς τά τωρινά.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου τ' ἀμόλυντα γλυκά
Γλυκά ἀνοιγμένα νοιώθω δυό μάτια μυστικά.

Καί δείχνεται τό μέλλον ἀκόμα τό κρυφτό
Στά μάτια τῆς ψυχῆς μου 'σάν ἀστραπή κι αὐτό.

Ἐκεῖ ποῦ ἡ σκύλα ἡ Ἔγνοια δέν πάει, δέν ἀλυχτᾷ,
Μέσ' 'ςτήν ψύχή μου κρύβω δυό μάτια ὁλανοιχτά.

Μιά μέρα τ' ἄλλα μάτια, ποῦ εἶνε ἀπό γῆ πλαστά,
Θά λυώσουν μέσ' 'ς τό μνῆμα μέ τό κορμί κλειστά.

Στά βάθη τῆς ψυχῆς μου ποῦ πάθη κοσμικά
Δέν ἔχουν τόπο, νοιώθω δυό μάτια μυστικά.

Αὐτά δέ θά κλεισθοῦνε ποτέ, δέ θά χαθοῦν,
Ἐλεύθερα μιά μέρα γοργά θά φτερωθοῦν.

Τά μάτια τῆς ψυχῆς μου, τά μάτια τά θεϊκά,
Ποῦ μέσα μου ἀνοιγμένα τά νοιώθω μυστικά,

Ψηλότερ' ἀπ' τ' ἀστέρια, 'ς τόν ἕβδομο οὐρανό,
Θέ ν' ἀνταμώσουν πάλι τό Φῶς τό ἀληθινό!


Κ. Παλαμάς, Τα μάτια της ψυχής μου, Αθήνα, Εστία , 1892, σ.σ. 17−19

ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΠΝΟΥΚΑΓΙΑΣ, "Ο πατέρας μου"

Πριν δύο μέρες ήταν η παγκόσμια μέρα του βιβλίου. Ίσως να μην έκανα δημοσίευση, αν δεν τύχαινε να διαβάζω ένα από τα βιβλία του αείμνηστου Χρίστου Καπνουκάγια, με τίτλο «Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΜΟΥ». Το μικρό σε μέγεθος βιβλίο έρχεται να επιβεβαιώσει τον ρηθέν «Τα ακριβά αρώματα μπαίνουν σε μικρά μπουκαλάκια».

Το βιβλίο δεν είναι απλά μια αυτοβιογραφική εξιστόρηση του Χρίστου Καπνουκάγια . Είναι μια ηθογραφία της εποχής αυτής. Μαθαίνουμε, για χαμένα κομμάτια της υλικής και της άυλης πολιτιστική μας κληρονομιάς, για πρόσωπα, για πρωταγωνιστές της κοινωνικής ζωής της ακόμα τουρκοκρατούμενης Σιάτιστας.

Μερικά από τα κεφάλαια του βιβλίου, «ΑΙ ΙΔΙΟΤΡΟΠΙΑΙ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΟΥ», «Η ΦΡΑΣΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ», «Η ΠΑΡΕΑ ΤΟΥ ΜΠΑΜΠΑ ΜΟΥ», «ΤΟ ΕΞΥΑΛΙΚΟΝ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΟΥ», «Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΡΑΤΟΣ ΜΟΥ ΩΣ ΚΑΝΩΝ ΒΙΟΥ ΜΟΥ». Είναι μικρά δείγματα της φιλοσοφικής σκέψης του διδάκτορα της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας (στο διάστημα αυτό εργάστηκε και ως δάσκαλος του κλασσικού μουσικοσυνθέτη Χαρίλαου Περπέσα). Ο τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών δεν ήταν απλά ένας ερευνητής της λατινικής γραμματείας αλλά ήταν ερωτευμένος με αυτήν. Φαίνεται από το πώς έχει προσεκτικά διακοσμήσει το γλαφυρό κείμενο με γνωστά λατινικά αποφθέγματα.

Θα έλεγα πως με ιδιαίτερη προσμονή περιμένω να διαβάσω και άλλα δύο παρόμοια έργα του Χρίστου Καπνουκάγια. Πρόκειται για τα έργα «Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΟΥ» και «ΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΑΙ ΜΟΥ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ».

Μια απορία, αυτά τα μικρά αριστουργήματα δύσκολα μπορεί να τα βρει κανείς για να τα αγοράσει. Δεν αξίζουν άραγε μιας ανατύπωσης, που θα είναι μια ευκαιρία να μάθουν και οι νέοι, ποιος ήταν ο κύριος καθηγητής που τον παρακολουθούσαμε με το χαρακτηριστικό ντύσιμο και το μπαστουνάκι του πήγαινε σιγά – σιγά και καθόταν στο στασίδι του Αγίου Δημητρίου που είχε το όνομα του;

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΖΑΧΟΣ, Μια πνευματικά ανήσυχη φυσιογνωμία

Ο Αριστοτέλης Ζάχος δεν ήταν μόνο ένας αρχιτέκτονας που με τα έργα του έφερε αλλαγές στην ελληνική αρχιτεκτονική. Ήταν ένας πνευματικά ανήσυχος άνθρωπος.

Πηγή [1 - 2]

Μια απόδειξη ίσως είναι και η σημερινή μας φωτογραφία. Λήφθηκε στην 8η Ιουνίου 1925, στην Μαδούρη της Λευκάδας οπού τότε τελούνταν το φιλολογικό μνημόσυνο εις μνήμη του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη για τα εκατοντάχρονα από την γέννηση του.

Για να δούμε μερικά από τα πρόσωπα της φωτογραφίας. Απαγγέλει ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός. Δίπλα του καθισμένος στο βράχο ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Δίπλα του πιο δεξιά στο έδαφος κάθεται ο τότε Μητροπολίτης Κερκύρας, ο μετέπειτα Πατριάρχης Αθηναγόρας.

 [από το αρχείο του Σάκη Σπύρου]

Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας επισκέφτηκε την Σιάτιστα το 1963. Η δεύτερη φωτογραφία είναι από εκείνη την επίσκεψή μπροστά από την είσοδο του επισκοπίου.

Επιστροφή στην βασική μας φωτογραφία. Πίσω από τον Άγγελο Σικελιανό λίγο αριστερά σκυμμένος παρακολουθεί με τα λευκά μαλλιά και το μουστάκι ο Αριστοτέλης Ζάχος.

Το 1927 όσο και το 1930 συμμετείχε στην οργάνωση των Δελφικών Εορτών του Άγγελου Σικελιανού και της Εύας Πάλμερ, η Αγγελική Χατζημιχάλη η μεγάλη συλλέκτρια έργων και μελετητής της λαϊκής τέχνης, λαογράφος, της οποίας το σπίτι έχτισε ο Αριστοτέλης Ζάχος. Ήταν ο μέντορα της που την ώθησε να δημιουργήσει την συλλογή λαϊκής τέχνης που εκτίθεται σήμερα στο ίδιο σπίτι στην Πλάκα της Αθήνα.

Αγγελική Χατζημιχάλη

Ο Ζάχος πρέπει να ήταν στο στενό κύκλο του Άγγελου Σικελιανού αφού συμμετείχε και αυτός στην διοργάνωση των Δελφικών Γιορτών.

Αριστοτέλης Ζάχος [Πηγή: Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου ( ΔΗ.Κ.Ι), φωτογράφος: Κωνσταντίνος Ζημέρης]

Φίλοι μου, ξέρουμε τόσα λίγα για τον πατριώτη μας τον Αριστοτέλη Ζάχο…


ΠΗΓΕΣ

1. 7 Ιουνίου 1925: Οι γιορτές των 100 χρόνων από την γέννηση του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, http://aromalefkadas.gr/7-ιουνίου-1925-οι-γιορτές-των-100-χρόνων-από-τη
2. Λεύκωμα της Εταιρίας Λευκαδικών Μελετών με τίτλο: «Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ο Αρματολός της Λύρας, 1824-1879», σε επιμέλεια Γεράσιμου Γρήγορη».
3. Ο αρχιτέκτονας του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου της Σιάτιστας Αριστοτέλης Ζάχος, http://www.siatistanews.gr/3obiblio/04_oikogeneia_zaxou/oikogeneia_zaxou1-aristotelis.html

Η ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΩΣ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

Η επικαιρότητα είναι πηγή έμπνευσης της σημερινής δημοσίευσης. Η Παναγία των Παρισίων, ένα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς έχει υποστεί μια σοβαρή καταστροφή. Ένα μεγάλο κομμάτι της αυθεντικότητας του μνημείου χάθηκε.

Άγιος Δημήτριος Σιάτιστας

Την Τρίτη 13 Ιουλίου του 1910, ο ναός του Αγίου Δημητρίου (κτίστηκε το 1801), «εγένετο παρανάλωμα του πυρός εν διαστήματι ημισείας ώρας μεθ’απάντων των εν αυτώ πολυτίμων ιερών κειμηλίων» γράφει ο Αθανάσιος Κανατσούλης από απροσεξία γυναικός η οποία «επικόλλησε αναμμένο κερί πάνω σε εικόνα» συμπληρώνει ο Χαρίλαος Κανατσούλης. Το καμάρι της Χώρας έγινε στάχτη.

Την 18η Αυγούστου 1917, ξεσπάει η μεγάλη φωτιά της Θεσσαλονίκης. Κάηκε η πόλη σε μία έκταση περίπου 1.000.000m2 και καταστράφηκε σε μεγάλο ποσοστό ο Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης. Σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από αυτό της Notre Dame.

Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης [1]

Ο καταγόμενος από την Σιάτιστα Αριστοτέλης Ζάχος (1871-1939) είναι το κοινό πρόσωπο στις δύο ιστορίες. Στην Σιάτιστα καλείται μέσω του αδερφού του Ζάχου και του πατέρα τους, για να σχεδιάσει τον νέο ναό. Στην Θεσσαλονίκη έχει προλάβει να φωτογραφήσει και να αποτυπώσει τον Άγιο Δημήτριο πριν τη φωτιά. Ο Αριστοτέλης Ζάχος και εδώ κλήθηκε να λάβει κυρίαρχο ρόλο στην επιτροπή για την αναστήλωση του ναού.

Αριστοτέλης Ζάχος (1871-1939)

Και στις δύο περιπτώσεις μάλλον ο Ζάχος έμεινε με μια πικρή γεύση στο τέλος. Στην Σιάτιστα λόγω της έλλειψης πόρων τελικά δεν ακολουθήθηκε το αρχικό σχέδιο. Ο Ζάχος εξοργισμένος δήλωσε ότι θα απαξιώσει το έργο. Και στην Θεσσαλονίκη, δεν έγινε συνολικά αποδεκτή η πρόταση του για την αποκατάσταση. Δεν πρόλαβε μάλιστα να δει την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης αποκατάστασης που ολοκληρώθηκε το 1940.

ΠΗΓΕΣ

1. Το έπος της αναστήλωσης της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη, http://ikivotos.gr/post/3503/to-epos-ths-anasthlwshs-ths-ekklhsias-toy-agioy-dhmhtrioy-sth-thessalonikh
2. O Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Δημητρίου Σιατίστης, ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΔΑΡΔΑΣ 

ΚΙΚΕΡΩΝ – ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρων (106 πΧ – 43 πΧ ) ήταν ελληνολάτρης φιλόσοφος, ρήτορας και πολιτικός της Ρώμης. Υπέρμαχος της δημοκρατίας ως το θάνατο. Δολοφονήθηκε κατ’ εντολή του Μάρκου Αντωνίου του μετέπειτα εραστή της βασίλισσας Κλεοπάτρας. Το κομμένο του κεφάλι και τα χέρια του εκτέθηκαν στην Αγορά της Ρώμης. Η Φουλβία τότε γυναίκα του Μάρκου Αντώνιου, τράβηξε την γλώσσα έξω από το κομμένο κεφάλι και την τρύπησε με καρφίτσα για να τον τιμωρήσει για όσα είπε για τον άντρα της!

Το συγγραφικό του έργο τεράστιο. Η τεράστια του αγάπη για τον ελληνικό πολιτισμό, τον έκανε να ομολογήσει ότι «το γεγονός ότι γλυτώσαμε από την βαρβαρότητα, το οφείλουμε στους Έλληνες» και να τραβήξει την προσοχή των Ελλήνων λόγιων.

Έτσι ο Σιατιστινός Μιχαήλ Παπαγεωργίου (1727 - 1796), είναι από τους πρώτους νεοέλληνες που μετέφρασαν τους λόγους του Κικέρωνα. Την πληροφορία την παίρνουμε από το "Ελληνικόν Θέαατρον" του επίσης Σιατιστινού Γεώργιου Ζαβίρα και ανηψιού του Παπαγεωργίου. Το έργο αυτό δυστυχώς έμεινε ανέκδοτο.

Άρα ο Παπαγεωργίου είναι πιθανώς και ο πρώτος που μετέφρασε το περίφημε ρητό «O tempora o mores – Ω καιροί, ω ήθη», που προέρχεται από τους τέσσερις λόγους «κατά Κατιλίνα».


ΠΗΓΕΣ

Αναστάσιος Παπάς, "Ο λόγιος δάσκαλος του 18ου αιώνα και το συγγραφικό του έργο".

ΤΟ ΤΑΜΠΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΟ ΒΟΪΟ

Αγαπητός φίλος της σελίδας μου «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΣΙΑΤΙΣΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ» και προσωπικός φίλος, το τελευταίο διάστημα που έκανα αναρτήσεις από περιοχές του Βοΐου εκτός Σιάτιστας, μου έθεσε το ερώτημα. Γιατί προβάλλονται αυτές οι περιοχές από μια σελίδα που αφορά μόνο την Σιάτιστα;

Δεν του απαντώ, ότι επειδή η Σιάτιστα είναι πρωτεύουσα του Δήμου Βοΐου είναι λογικό να κάνω αναρτήσεις και για τις άλλες περιοχές του Δήμου, αφού δεν είναι αυτός ο πραγματικός λόγος των αναρτήσεων μου.

Αρχοντικό Πούλκως στην Σιάτιστα

Ο Δήμος Βοΐου μετά από μια σειρά εντάσεων προέκυψε από την συνένωση των πρώην Δήμων Σιάτιστας, Ασκίου, Νεάπολης, Τσοτυλίου και της πρώην Κοινότητας Πενταλόφου. Οι εντάσεις αφορούσαν την έδρα του Δήμου και έχουν αφήσει τα σημάδια τους ακόμα και σήμερα.

Οποιαδήποτε χάραξη πολιτικής, κατά την προσωπική μου άποψη πάντα, εδώ δεν είναι κεντρική αλλά γίνεται επιδιώκοντας την ισοβαρή κατανομή των οικονομικών πόρων ανά δημοτική περιφέρεια. Η ίδια λογική, όπως είχα αναφέρει και παλιότερα, ακολουθείται και στην διοικητική οργάνωση του δήμου. Τα πρώην δημαρχιακά μέγαρα λειτουργούν με ένα τέτοιο καθεστώς προκειμένου να δοθεί η ψευδαίσθηση, στους εκεί δημότες, ότι τίποτα δεν άλλαξε σε σχέση με το παρελθόν. Σε βάρος της λειτουργίας και των οικονομικών του Δήμου. Μπροστά το πολιτικό συμφέρον.

Από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της σελίδας μου, έχω εκφράσει ανοικτά την άποψη μου ότι ένας από τους κύριους άξονες ανάπτυξης της περιοχής, αν όχι ο βασικότερος, είναι η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας μέσω της ανάδειξης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Κανένας δεν αμφισβητεί ότι η Σιάτιστα έχει το μεγαλύτερο πολιτιστικό απόθεμα. Αυτό όμως είναι και το πρόβλημα. Όποια απόπειρα για έστω έναν σοβαρό σχεδιασμό σταματάει στην καχυποψία κάποιων ότι αυτός σχεδιασμός επικεντρώνεται αποκλειστικά στην Σιάτιστα. Χαρακτηριστική η φράση που ειπώθηκε από δημοτικό σύμβουλο. «Πάλι σε μουσεία θα δίνουμε χρήματα;». Κάποιος με είχε χαρακτηρίσει επικίνδυνο για τις απόψεις μου. Δεν μπορεί το Βόιο συνολικά να αναπτυχθεί μέσω της πολιτιστικής του κληρονομιάς;

Το ταμπλό του Αγίου Γεωργίου στην Εράτυρα [eratyra.gr]

Μερικοί δεν γνωρίζουν (ο φίλος μου ευτυχώς το ξέρει καλά) ότι το Βόιο υπάρχουν τα επιβλητικά Όντρια Όρη και η Παραλίμνια περιοχή του Φράγματος της Πραμόριτσας. Το επιβλητικό μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στον Πεντάλοφο. Ο Άγιο Γεώργιος της Εράτυρας με το πανέμορφο τέμπλο. Διατηρητέα κτίρια υπάρχουν στην Εράτυρα και στο Τσοτύλι. Από την Εράτυρα ξεκίνησε ο Θεοφάνης ο Σιατιστεύς. Από τον Πελεκάνο ήρθε στην Σιάτιστα ο δάσκαλος του Νικόλαου Κασομούλη, ο Αργύριος Παπαρίζος. Οι Χατζημιχαήλ εγκαταστάθηκαν στην Σιάτιστα εγκαταλείποντας την ανασφάλεια του Σισανίου. Δεν ξεχνάω τα πέτρινα γεφύρια και σπίτια του Βοΐου. Τον Πεντάλοφο και τον Βυθό με τα ψηλά σπίτια των Ζουπανιωτών μαστόρων της πέτρας που έκτισαν τα καμπαναριά, το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο και πολλά αρχοντικά στην Σιάτιστα.

Όντρια Όρη [oalth.gr]

Προσπαθώ λοιπόν να κάνω κατανοητό σε πολλούς μέσω τέτοιων αναρτήσεων ότι «τουριστική ανάπτυξη μέσω της πολιτιστικής κληρονομιάς στο Βόιο δεν είναι μόνο για την Σιάτιστα». Κοντόφθαλμη άποψη. Πρέπει να ξεριζωθεί.

Η προβολή του όλου πολιτιστικού αποθέματος της περιοχής δεν θα συμπεριλάβει και την προβολή της αυθεντικότητας των τοπικών της προϊόντων; Πρέπει να κάνουμε αποσπασματικές ενέργειες ή να έχουμε έναν κεντρικό σχεδιασμό;

Πράσινος Τουρισμός, συνεδριακός τουρισμός, εκκλησιαστικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, αθλητικός τουρισμός αναψυχής, αγροτικός τουρισμός, χειμερινός τουρισμός, αναρριχητικός τουρισμός, ιππικός τουρισμός.

Ναι, ο επισκέπτης στο Βόιο μπορεί να μείνει περισσότερο από ένα Σαββατοκύριακο!

Ναι, στην ανάπτυξη αυτή περισσότερη δυναμική έχει η Σιάτιστα αλλά θα συμπαρασύρει και την υπόλοιπη περιφέρεια. Σε επίπεδο Περιφέρειας, οι Σιατιστινοί δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι περισσότερη δυναμική στην τουριστική ανάπτυξη έχει η Καστοριά που έχει ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Την λίμνη. Μήπως πρέπει και εμείς να εκμεταλλευτούμε αυτή την δυναμική. Δεν μπορούμε να αρνηθούμε τις λιγότερες προοπτικές που μας δίνει η γούνα.

Δεν κάνεις ποτέ ένα σοβαρό σχεδιασμό αν δεν έχεις αποτυπώσει εκτός από το εσωτερικό σου και το περιβάλλον στο οποίο ζεις. Δεν γνωρίζεις στην θέση σου στην σκακιέρα. Αρνείσαι πεισματικά την ύπαρξη κάποιων δεδομένων.

Κλείνοντας. Κακά τα ψέματα η τουριστική ανάπτυξη δεν έρχεται κάνοντας μόνο προτάσεις του στυλ, «Θα αναστηλώσω τα αρχοντικά», «Θα σχεδιάσω μια πολύ όμορφη ιστοσελίδα». Μήπως πρέπει πρώτα να γίνει μία καταγραφή για να ξέρουμε τι έχουμε; Μήπως να αναζητήσουμε μετά κάτι άλλο;

Λάζαρος Γ. Κώτσικας
Πολιτικός Μηχανικός, PhD

ΣΙΑΤΙΣΤΑ & ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, Η ιστορία μας που αγνοούμε

Πόσα πράγματα μας συνδέουν με το Μεσολόγγι.

Ο γραμματικός του οπλαρχηγού Νικόλαου Στουρνάρη, ο Νικόλαος Κασομούλης ήταν ουσιαστικά και ο γραμματικός της Φρουράς του Μεσολογγίου.

Μέσα από τα στρατιωτικά του ενθυμήματα ξέρουμε για τις ηρωικές στιγμές που έζησε η Ιερή Πόλη. Ο Γιάννης Βλαχογιάννης, ο επιμελητής των Στρατιωτικών Ενθυμημάτων γράφει ότι «θα έφτανε η περιγραφή της πολιορκίας του Μεσολογγίου του Κασομούλη να αναδείξει το όνομά του αθάνατο».

Ας διαβάσουμε ένα απόσπασμα από τα Στρατιωτικά Ενθυμήματα, «Από τα μέσα Φεβρουαρίου 1826 άρχισαν πολλαίς φαμελλιαίς να υστερούνται το ψωμί. Μία Μεσολογγίτισσα, ήτις περιέθαλπεν ασθενή και τον αυτάδελφόν μου Μήτρον, ετελείωσεν την θροφή της, και μυστικά, μαζύ με δύο φαμελλιαίς Μεσολογγίτικες, έσφαξαν ένα γαϊδουράκι, πωλάρι που το έφαγαν. Ταις ηύρα οπού έτρωγαν, ερώτησα που ηύραν το κρέας, και τρόμαξεν η ψυχή μου όταν ήκουσα ότι ήτο γαϊδούρι. Μία συντροφιά στρατιωτών Κραβαριτών είχεν έναν σκύλον και, κρυφά και αυτοί, τον έσφαξαν και τον μαγείρευσαν. Εμαθεύθη και τούτο. Ημέραν παρ’ ημέραν αυξάνουσα η πείνα, έπεσεν και η πρόληψις και όλα του να τρώγουν ακάθαρτα, και άρχισαν αναφανδόν πλέον να σφάζουν άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και ακόμη να τα πωλούν μία λίρα την οκά οι ιδιοκτήται των, και που να προφθάσουν; Τρεις ημέραις απέρασαν και ετελείωσαν και αυτά τα ζώα…»

Μαζί με αυτόν, ήταν τα αδέρφια του ο Δημητρός και ο Γιώργης. Μαζί τους και το σώμα των Σιατιστινών. Ο Δημητρός χάθηκε στην Έξοδο.

Στο Μεσολόγγι, ήταν και ο Δημήτριος Παυλίδης, που μετέφραζε τα κείμενα του Ελβετού φιλέλληνα Ιωάννη Μάγερ στην εφημερίδα του «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ», που τυπωνόταν από τον ίδιο τον Μάγερ.

Από το Μεσολόγγι ήρθε και ο γενάρχης της αριστοκρατικής οικογένειας της Σιάτιστας Ζάχου, ο Ζαχαρίας Δούκα. Ένας από τους απογόνους του ο Αριστοτέλης Ζάχος, που η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου στην Σιάτιστα είναι το δικό του δημιούργημα.

Στο Μεσολόγγι καταθέσαμε ποτέ έστω ένα στεφάνι. Για τον Δημήτρη Κασομούλη και όσους άλλους ίσως χάθηκαν; Μάλλον όχι.

Ίσως μια ακόμη απόδειξη της ιστορίας μας που αγνοούμε. Της εξωστρέφειας που χάσαμε.

Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗΣ ΓΡΑΦΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ!

Ο Νικόλαος Κασομούλης, ο γραμματικός του οπλαρχηγού Νικόλα Στουρνάρη πολεμάει και αυτός μαζί με τα δύο του αδέρφια και το σώμα των υπόλοιπων Σιατιστινών δίπλα στους υπερασπιστές του Μεσολογγίου τις στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ.

Όταν εξαντλήθηκαν τα τρόφιμα και δεν υπήρχε πλέον καμία ελπίδα για ανεφοδιασμό της πόλης από τον στόλο του Ανδρέα Μιαούλη, στις 31 Μαρτίου 1826 αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την Έξοδο. Στις 9 Απριλίου το πρωί, μαζεύτηκαν στο σπίτι του Κίτσου Τζαβέλα για να συζητήσουν τις λεπτομέρειες και να βρουν τρόπο να ειδοποιήσουν τον κόσμο χωρίς να τους πάρουν είδηση οι εχθροί.

Κίτσος Τζαβέλας

Την απόφαση τους την υπαγόρευσαν στον Κωνσταντίνο Κασομούλη,

«Εν ονόματι της Αγίας Τριάδος

Βλέποντες τον εαυτόν μας, το στράτευμα και τους πολίτας εν γένει μικρούς και μεγάλους παρ’ ελπίδαν υστερημένους από όλα τα κατεπείγοντα αναγκαία της ζωής προ 40 ημέρας και ότι εκπληρώσαμεν τα χρέη μας ως πιστοί στρατιώται της πατρίδος εις την στενήν πολιορκίαν ταύτην και ότι, εάν μίαν ημέραν υπομείνωμεν περισσότερον, θέλομεν αποθάνει όρθιοι εις τους δρόμους όλοι. Θεωρούντες εκ του άλλου ότι μας εξέλιπεν κάθε ελπίς βοηθείας και προμηθείας, τόσον από την θάλασσαν καθώς και από την ξηράν ώστε να δυνηθώμεν να βαστάξωμεν, ενώ ευρισκόμεθα νικηταί του εχθρού, αποφασίσαμεν ομοφώνως: Η έξοδός μας να γίνη βράδυ εις τας δύο ώρας της νυκτός 10 Απριλίου, ημέρα Σάββατον και ξημερώνοντας των Βαΐων, κατά το εξής σχέδιον, ή έλθη ή δεν έλθη βοήθεια:

Α΄. Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του Στορνάρη έως εις την δάμπιαν του Μακρή, με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα, να ριχθούν εις την δάμπιαν του εχθρού εις την ακρογιαλιάν, εις το δεξιόν. Η σημαία του στρατηγού Νότη Βότζιαρη θέλει μείνει ανοικτή, ως οδηγός του σώματος τούτου. Ο στρατηγός Μακρής να την συνοδεύση με ειδήμονας, όπου γνωρίζουν τον τόπον.

Νικόλας Στουρνάρης

Β΄. Όλοι οι Οπλαρχηγοί οι από την δάμπιαν του στρατηγού Μακρή έως εις την Μαρμαρούν με τους υπό την οδηγίαν των, μία κολώνα όλοι, να ριχθούν εις τον προμαχώνα αριστερά κατά των εχθρών. Ο στρατηγός Μακρής, με την σημαίαν του ανοικτήν, θέλει είναι οδηγός του σώματος τούτου, αριστερά.

Γ΄. Δια να μη μπερδευθή το Στράτευμα με ταις φαμελλιαίς, δίδεται το γεφύρι της δάμπιας του Στορνάρη, και όλοι οι φαμελλίται, εντόπιοι και ξένοι, να ταις συνοδεύσουν και να διαβούν απ’ εκεί. Τα δύο γεφύρια είναι το μεν δια την δεξιάν κολώναν και το της Λουνέττας δια την αριστεράν.

Δημήτριος Μακρής

Δ΄. Κάθε οπλαρχηγός να σηκώνη τους στρατιώτας του ανά έναν από τον προμαχώνα του, ώστε ο τόπος να μείνη εύκαιρος έως εις την ύστερην ώραν.

Ε΄. – Οι από την Μαρμαρούν, άμα σκοτειδιάση, να τραβηχθούν από ένας-ένας και να σταθούν εις την δάμπιαν του Χορμόβα.

Νότης Μπότσαρης

ΣΤ΄. Ο Τζιαβέλας, με όλον το Βοηθητικόν σώμα, να μείνη οπισθοφυλακή αυτός με όλους θέλει περιέλθει όλον τον γύρον του Φρουρίου να δώση την είδησιν εις όλους και να τους πάρη μαζί του.

Ζ΄. Το σώμα της Κλείσοβας, οδηγούμενον από τους Οπλαρχηγούς του, να εξέλθη με τα πλοιάρια εις την μίαν της νυκτός, σιγανά, και άμα φθάση εις την ξηράν να σταθή έως εις τας 2 ώρας, όπου θα γίνη το κίνημα απ’ εδώ, να κινηθή και αυτό.

Η΄. – Ο τόπος, το σημείον της διευθύνσεώς μας, θέλει είναι ο Άγιος Σιμεός. Οι οδηγοί θέλουν προσέχει να συγκεντρωθούμεν εκεί όλοι.

Θ΄. Οι λαγουμτζήδες να βάλουν εις τα φυτίλια φωτιά, λογαριάζοντες να βαστάξουν μετά την έξοδόν μας μία ώρα επέκεινα. Το ίδιον να οδηγηθούν και οι εις τας πυριτοθήκας ευρισκόμενοι ασθενείς και χωλοί. Ηξεύρομεν όλοι τον Καψάλην.

Ι΄. Επειδή θα πληγωθούν και πολλοί εξ ημών εις τον δρόμον, κάθε σύνδροφος χρεωστεί να τον βοηθή και να παίρνη και τ’ άρματά του, και εάν δεν είναι εκ του ιδίου σώματος.

ΙΑ΄. Απαγορεύεται αυστηρώς κανένας να μη αρπάξη άρμα συνδρόφου του εις τον δρόμον, πληγωμένου ή αδυνάτου, αργυρούν ή σιδηρούν και φύγη. Όπου φανή τοιούτος, μετά την σωτηρίαν μας θέλει δίδει το πράγμα οπίσω και θέλει θεωρείσθαι ως προδότης.

ΙΒ΄. Οι φαμελλίται όλοι, άμα προκαταλάβουν τους δύο προμαχώνας αι άλλαι δύο κολώναις, θέλουν κινηθεί αμέσως, ώστε να περιστοιχισθούν από την οπισθοφυλακήν.

ΙΓ΄. Κανένας να μη ομιλήση ή φωνάξη την ώραν της εξόδου μας, έως ότου να πέση το δουφέκι εις το ορδί του Κιουταχή από την βοήθειαν οπού περιμένομεν και εάν, κατά δυστυχίαν, δεν έλθουν βοήθεια, οι όπισθεν πάλιν θέλουν κινηθή αμέσως, όταν κινηθούν αι σημαίαι.

ΙΔ΄. Όσοι των αδυνάτων και πληγωμένων επιθυμούν να εξέλθουν και δύνανται, να ειδοποιηθούν από τα σώματά των τούτο. ΙΕ΄. Τα μικρά παιδιά όλα να τα ποτίσουν αφιόνι οι γονείς, άμα σκοτειδιάση.

ΙΣΤ΄. Το μυστικόν θέλει το έχομεν: «Καστρινοί και Λογγίσιοι».

ΙΖ΄. Δια να ειδοποιηθούν όλοι οι Αξιωματικοί το σχέδιον, επιφορτίζεται ο Νικόλας Κασομούλης, γραμματεύς του Στορνάρη, να περιέλθη από τώρα να τους το διαβάση, ιδιαιτέρως εις τον καθέναν. Εάν δε, εις αυτό το διάστημα, έξαφνα φανή ο στόλος μας, πολεμών και νικών να μείνωμεν έως ότου ανταποκριθούμεν.

Εν Μεσολογγίω 10 Απριλίου 1826»