Ψαρά, ο τόπος της θυσίας του αδερφού του Θεοχάρη Τουρούτζια, Νάνου

Είναι πανελληνίως γνωστόν ότι ο Θεοχάρης Τουρούντζιας ήταν ένας από τους συντρόφους του Ρήγα Φεραίου που μαρτύρησαν μαζί του. Δεν ξέρω όμως, αν είναι γνωστός ο ρόλος του αδελφού του Ιωάννη στην επανάσταση που ξέσπασε το 1821.

Ο Ιωάννης Τουρούντζιας, τέκνο της Σιάτιστας και αδελφός του Θεοχάρη, μαθήτευσε στα σχολεία της πατρίδος του και κατόπι πήγε στην Αυστρία και εμπορεύονταν στο Σεμλίνο. Στα 1796 ο Ιωάννης έλαβε μέρος στη συνέλευση των ομογενών στο Ζέμονα, για να ιδρυθεί εκεί δημόσιο ελληνικό σχολείο και να μαθαίνουν σ’ αυτό ελληνικά γράμματα όχι μονάχα οι πλούσιοι αλλά και οι φτωχοί παρεπίδημοι. 

Από τα "Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής του Υπό Φιλίππου Αν. Ζυγούρη" (Επιμέλεια Θεοδώρα Ζωγράφου-Βώρου, σελ 296 ΠΡΟΒΟΛΗ) πληροφορούμαστε ότι:

"Ύστερα δε από το μαρτυρικό θάνατο του αδελφού του Θεοχάρη, ο Ιωάννης δεν μπορούσε να βρει ησυχία, γιατί σκέπτονταν ότι ο αδελφός του, επειδή δεν μπόρεσε να φέρει σε πέρας το απελευθερωτικό του έργο αλλά καταστάλθηκε στη γένεσή του, θα επιθυμούσεν η ψυχή του να ιδεί αυτόν να το συνεχίζει, εάν, εννοείται, υπάρχει κάποια αίσθηση στους αποθαμένους, και θα διψούσεν εκδίκηση, που είχε την υποχρέωση αυτός, ως αδελφός, να την παράσχει. Για τούτο δε, στη γενική εξέγερση του Έθνους στα 1821, δεν μένει αδιάφορος ο Ιωάννης, αλλά σπεύδει να λάβει μέρος σ’ αυτήν και να πολεμήσει για την απελευθέρωση της δούλης πατρίδος του. Λεπτομέρειες για την κατάταξή του μεταξύ των Μακεδόνων πολεμιστών δεν γνωρίζομεν. Εκείνο που γνωρίζομε είναι ότι στα 1823 αναφαίνεται (εμφανίζεται) με το χαϊδευτικό του τόπου όνομα, Νάνος Τουρούντζιας, Σιατιστεύς, ως οπλιτάρχης επικεφαλής 1200 πολεμιστών Μακεδόνων, που με τη διαταγή της Κυβερνήσεως στάλθηκαν στα Ψαρά με τους: Γούλαν Κασσανδρινό, τον καπετάν Κότα, τον Σκλαβούνο και τον Ι. Τσόντζα από την Κοζάνη, για να συμπολεμήσουν με τους Ψαριανούς, προστατεύοντας την ηρωική εκείνη νήσο, που απειλούνταν από την απόβαση αγημάτων. Από τότε τι απόγινε άγνωστο. Ίσως στην ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης του φρουρίου των Ψαρών να ήταν και ο Ιωάννης ανάμεσα στους 600 που ανατινάχτηκαν στον αέρα, ολοκαύτωμα των Μακεδόνων στην ηρωική νήσο. Δυστυχώς, δεν μας έσωσεν η παράδοση και της ζωής του Ιωάννου κανένα σημείο." 

Η καταστροφή των Ψαρών

Σχετικά με το ηρωικό τέλος του μακεδονικού σώματος στα Ψαρά ο ναύαρχος Γεώργιος Σαχτούρης γράφει : "Ημέρα Παρασκευή 20 Ιουνίου 1824. Τα 2/3 των Μακεδόνων ήταν ήδη σκοτωμένοι, όταν αποφάσισαν να αφήσουν τους Τούρκους να έμβουν μέσα και τότε βάζοντας φωτιά στην πυριτιδαποθήκη του φρουρίου ανατινάχτηκαν και σκέπασαν υπέρ τας 4.000 Τούρκους, καθώς και οι ίδιοι και οι γυναίκες και τα παιδιά τους. Τέτοιο τέλος έδωκαν οι γενναίοι."