Η Σιάτιστα τιμά τον Αριστοτέλη Ζάχο

“O Αριστοτέλης Ζάχος υπήρξε δεσπόζουσα μορφή της ελληνικής αρχιτεκτονικής των ετών 1908-1940, αλλά και νεωτεριστής δημιουργός ευρωπαϊκού διαμετρήματος. Όμως, παρά την ευρύτατη αναγνώρισή του στα χρόνια του Μεσοπολέμου, δεν έχει πάρει ακόμη τη θέση που του αξίζει στην αρχιτεκτονική ιστορία της χώρας του και της Ευρώπης.”

Η νοτια είσοδος του Αγίου Δημητρίου

Έτσι αρχίζει ένα αφιέρωμα της η Ελένη Φεσσά-Εµµανουήλ ιστορικού της αρχιτεκτονικής και ομότιμου καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στον Αριστοτέλη Ζάχο. Πρόκειται για το μέλος μιας από τις σημαντικότερες σε πρόσφορα σε πανελλαδικό επίπεδο οικογένειες της Σιάτιστας.

Ο Αργύριος Αθανασίου Ζάχος, με σημαντική δράση στον Μακεδονικό Αγώνα, υπήρξε συνιδρυτής της Μακεδονικής Άμυνας. Ο Ζάχος Αθανασίου Ζάχος, δραστήριος έμπορος (ανέδειξε διακεκριμένο οίκο καπνών στη Δρέσδη), εργοστασιάρχης (δημιούργησε το 1927 στη Θεσσαλονίκη το εργοστάσιο αλουμινίου, χαλκού και λοιπών μετάλλων οικιακών συσκευών "ΚΟΣΜΟΣ"), επιχειρηματίας (για μεγάλο χρονικό διάστημα διαχειριζόταν τα λουτρά Ελευθερών Καβάλας). Ο Αριστείδης Αθανασίου Ζάχος, διπλωμάτης και βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος στην περιφέρεια της Κοζάνης. Ο Νικόλαος Ιωάννου Ζάχος, αρχιτέκτονας, σημαντικότερο έργο του οποίου υπήρξε η μελέτη της Ελληνικής Φοιτητικής Εστίας στη Διεθνή Πανεπιστημιούπολη του Παρισιού. Ο Αγαμέμνων Ιωάννου Ζάχος δικηγόρος στο μεικτό δικαστήριο του Καΐρου και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Ζάχος, δικηγόρος γνωστός από τα αθεϊκά του Βόλου και τη δίκη του Ναυπλίου. Ο Αρχιμανδρίτης Πολύκαρπος Ιωάννου Ζάχος, ακολούθησε τον ελληνικό στρατό στους απελευθερωτικούς αγώνες του 1912-13 και με βάση το ημερολόγιο που κρατούσε ανελλιπώς καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου, εξέδωσε το 1915 το δίτομο έργο του ΠΟΛΕΜΙΚΑ, όπου περιγράφει τα πολεμικά γεγονότα της εποχής αυτής.

Το κιονόκρανο με το όνομα του Ζάχου Ζάχου

Μία «μικρή» ενημέρωση για την οικογένεια Ζάχου. Έργα του Αριστοτέλη Ζάχου υπάρχουν στην Θεσσαλονίκη, στα Γιάννενα, στο Βόλο, στην Κόρινθο στην Αθήνα. Όλα τα σαλόνια των κοσμικών κύκλων της Ελλάδας ήταν ανοικτά για την οικογένεια Ζάχου. Αγαπητός ακόμα και στην βασιλική οικογένεια ήταν ο Αριστοτέλης. Αποδεκτός στα φιλολογικά και όχι μόνο στέκια από όλους αφού θεωρούνταν μια μεγάλη φυσιογνωμία της εποχής.

Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871 − Αθήνα 1939)

Στην Σιάτιστα έχουμε ένα μνημείο, τον Άγιο Δημήτριο, που σχεδιάστηκε και επιβλέφτηκε η κατασκευή του από τον Αριστοτέλη Ζάχο. Ο Αριστοτέλης αποδέχθηκε να αναλάβει αυτό το έργο μετά από την παρέμβαση του πατέρα του Αθανασίου και του αδερφού του Ζάχου Ζάχου. Το όνομα του Ζάχου Ζάχου είναι χαραγμένο σε ένα από το κιονόκρανα του εξωτερικού περιστυλίου του ναού. Τα πρωτότυπα σχέδια του Αριστοτέλη Ζάχου, που κάθε αρχιτέκτονας μηχανικός που σέβεται τον εαυτό του πρέπει να τον γνωρίζει, είναι στο αρχείο της μητρόπολης Σισανίου και Σιατίστης.

Η Σιάτιστα τιμά τον Αριστοτέλη Ζάχο τοποθετώντας ένα τεράστιο κάδο ανακύκλωσης ακριβώς πάνω στην νότια είσοδο του περιβάλλοντος χώρου του ναού. Είναι τοποθετημένοι και άλλοι τέσσερις κάδοι δεξιότερα από αυτό το σημείο. Έτσι όποιος θέλει να μπει στον ναό από αυτό το σημείο είναι υποχρεωμένος να αντικρύσει τον κάδο. Κάδο που τις Κυριακές ή ανήμερα κάποιας άλλης γιορτής θα ξεχειλίζουν τα σκουπίδια. Οποία τιμή!

Να επισημάνω πως όταν διαπίστωσε ο Αριστοτέλης Ζάχος ότι έγιναν τροποποιήσεις στο έργο του Αγίου Δημητρίου ήταν έτοιμος να το αποκηρύξει. Δεν τολμώ να μαντέψω τις αντιδράσεις του, αν είχε την δυνατότητα να αντικρύσει την δικιά μας στιλιστική παρέμβαση στο έργο του. Δεν θα ήθελα να μιλήσω για παρόμοιες παρεμβάσεις και σε άλλα μνημεία γιατί φοβάμαι μην σηκώσει κανένα μεγάλο ο χάρακα ο Αριστοτέλης.

Οικογένεια Αθανασίου Ζάχου. Ο Αριστοτέλης όρθιος αριστερά. Όρθιος δεξιά ο Ζάχος Ζάχου